Dit statige herenhuis uit 1912 was een paar jaren geleden nog onbewoonbaar verklaard. Vandaag straalt het opnieuw als kleurrijke woning, bewoond door architect Door Smits en haar gezin. ‘Dat we slechts één muurtje moesten afbreken, vond ik een hele verademing.’
Het Elisabethpark rondom de basiliek van Koekelberg telt een aantal zeldzame bomen en sinds een jaar of twintig ook een bijzondere kolonie felgroene halsbandparkieten. Na een hele dag over de hoofdstad te hebben gecirkeld op zoek naar voedsel, verzamelen ze elke avond opnieuw in de boomkruinen. Hun kreten en gefluit geven een exotisch tintje aan de minst dichtbevolkte gemeente van Brussel. Ook de herenhuizen die het park omringen zijn best bijzonder te noemen, of toch aan het begin van de Pantheonlaan.
‘Als tiener kwam ik hier elke dag met de tram voorbij, op weg van en naar school in Jette’, herinnert architect Door Smits zich terwijl ze twee koppen koffie zet. Ze groeide op in Dilbeek. ‘Wow, dacht ik telkens weer bij dit stukje straat. Ik bleef mijn ogen uitkijken, soms zelfs door de huizen heen, tot in de tuin.’ Ze vertelt hoe de tientallen herenhuizen samen met het park ontwikkeld werden begin jaren 1900. Ze vormen een eclectische rij, allemaal verschillend, hoewel haar huis perfect gespiegeld is aan dat van de buren. Volgens de inventaris van het bouwkundig erfgoed van Brussel bouwde Jean L’Ancre ze allebei in 1912.
Net onbewoonbaar
‘Het herenhuis was nog altijd in het bezit van de familie van de oorspronkelijke bouwheer. Een diepgelovige, Poolse man die, omdat het huis zo groot was, kamers verhuurde aan landgenoten die geen huis vonden.’ Toen Door en haar man Pieter, die als consultant in de bouw werkt, het pand voor de eerste keer bezichtigden kon hun geluk niet op. ‘Het was in al die jaren nooit verbouwd. Alle originele elementen waren er nog: de sierlijsten, de hoge deuren, de Romeinse zuilen, de handgeschilderde vloertegels. Al was het allemaal in heel slechte staat. Voor het op de markt kwam, werd het huis nog onbewoonbaar verklaard.’
Dat weerhield het koppel er niet van om de mouwen op te stropen. Het was niet de eerste woning die ze aanpakten. Hun eerste project was een appartement in Elsene, het tweede een zelfontworpen nieuwbouw in Anderlecht. ‘Daar heb ik bouwtechnisch veel bijgeleerd. Door als architect zelf te bouwen, besef je pas hoe moeilijk sommige dingen te realiseren zijn. Wat ik toen vooral geleerd heb, is wat je wel en niet kunt verwachten van anderen op een werf. Daardoor sta ik vandaag een stuk zelfverzekerder in mijn schoenen.’
Ingrijpende structurele werken waren niet aan de orde. Het statige herenhuis had in de eerste plaats een grondige upgrade nodig, richting eenentwintigste eeuw.
Lees ook: Ingesloten, donker herenhuis wordt speelse stadswoning vol licht, kleur en verrassing
Muurtje breken
De technische installaties werden vernieuwd, oude verf weggehaald om de overdadig gedecoreerde plafonds en muren rustiger te doen ogen, het parket opnieuw aangelegd. Omdat de trap achteraan en niet midden in het herenhuis werd geplaatst, was de woonkamer al ongewoon ruim. ‘Het idee dat we slechts een muurtje moesten afbreken tussen de keuken en de trap vond ik een hele verademing na onze vorige woning. Daar werkte ik vele uren om alles juist te krijgen. Je verliest je snel in een project dat bijna als een levenswerk aanvoelt. Hier was alles meteen duidelijk. Het huis was lang geleden zo bedacht, het plan had zichzelf bewezen. Ik hoefde er dus niet van alles aan toe te voegen.’
Al klinkt dat toch wat te bescheiden. De gloednieuwe keuken is een eerste bijzondere toevoeging. De dieprode tint van de trapleuning die ze in versleten staat behielden, komt op verschillende manieren terug in de ruimte. In de waterkoker, de Kitchenaid-keukenrobot, de trolley van Hay, maar ook in het hoekige kookeiland en het blad in Calcutta Viola-marmer.
‘Waarom die specifieke vorm? Een vierkant nodigt uit om rond te gaan staan of te werken. Het geeft geen specifieke richting aan zoals een klassieke rechthoek’, legt de architect uit, die al talloze projecten in het Brusselse op de teller heeft staan.
Altijd mooi weer
Dankzij het plafond in blauwe hoogglanslak, een kleur die terugkomt in de vloertegels op de gelijkvloerse verdieping, lijkt het hier voortdurend mooi weer, ook wanneer het buiten grijs is. Verrassend: de keuken werd kleiner gemaakt om plaats te maken voor een balkon dat net groot genoeg is voor een tafel en twee stoelen. Daar kijk je uit op een tweede bijzondere toevoeging: het ronde plonsbad in de tuin, een ongewoon zicht in de Brusselse binnenstad. ‘De tuin was compleet overwoekerd, met uitzondering van een klein kapelletje. In het begin zaten we er dan ook nauwelijks. Maar na een hele lente lang met een bende vrienden te hebben gegraven en aangeplant, kunnen we er nu volop van genieten.’
Bruxelles, je t’aime
Na Elsene en Anderlecht was het gezin er aan gewend om elke vijf jaar te verkassen. In Koekelberg lijkt het verhuisritme te zijn vertraagd. ‘Er zijn plekken in huis die we nog niet hebben aangepakt of die we misschien nog kunnen veranderen. Daardoor heb ik niet het gevoel dat het af is.’ Dit geeft Door een zekere zielenrust.
‘Al zie ik mezelf ooit wel ergens hoog wonen, in een flat. Sowieso in Brussel. Ik hou van de vele tegenstellingen van de stad. Ze leren me elke dag weer te relativeren en de zaken door een andere bril te zien. Geef mij maar een mengelmoes van situaties en gedachten in plaats van een uniforme bubbel.’
Lees ook : Van kantoor tot ruime loft: ‘Veel mensen vinden tapis plein vies. Mij doet het trippen’
