Yannick Demarbaix ontwerpt ecologische en eetbare tuinen: ‘Soms werken we op een paar vierkante meter, het is allemaal belangrijk én nuttig’

Een tuin waar je meer in kunt oogsten dan dat je moet wieden? Daarvoor kan je terecht bij Yannick Demarbaix van Gulle Grond.

Een naam voor zijn bedrijf bedenken was moeilijk, vond Yannick Demarbaix. Het werd Gulle Grond. ‘Dat rolt vlot van de tong, heeft iets genereus, en ook iets van een Suske en Wiske-album. En het gaat over de essentie. De grond.’

Demarbaix ontwerpt en legt ecologische en eetbare tuinen aan, maar voor advies over tuinmeubelen of een welgemikt zwembad moet je niet bij hem zijn. ‘Ik ben geen tuin­architect, maar een man van planten. Een tuin moet voor mij meer zijn dan alleen mooi. Ze geeft ook terug, aan ons en aan de lokale fauna en flora. Dat wil zeggen: een minimum aan verharding, een minimum aan gazon en een overvloed aan vaste en eetbare planten. Ik probeer in mijn tuinen ideeën uit de voedselbossen en permacultuur op kleinere schaal toe te passen. Bij een voedselbos probeert men zeven lagen beplanting te bereiken en dat is in een stadstuintje niet altijd mogelijk, maar als je op een andere schaal denkt kan je heel wat ideeën meenemen.’

Je kreeg je liefde voor tuinen van thuis mee?

‘Mijn vader en broer werken ook in de sector, ik studeerde handelswetenschappen en logistiek management. Maar tuinen boeiden me, dus ik ging aan zelfstudie doen. Ik had toen geen eigen tuin, maar wel een volkstuintje in Berchem. Ik zag iedereen daar altijd heel hard spitten en dacht: is dat de bedoeling? Zo kwam ik bij permacultuur, agroforestry en voedselbossen uit.’

‘Ik volgde cursussen en begon tuinen te tekenen, voor mezelf en voor mensen die mijn hulp vroegen. De combinatie van plantenkennis en de creativiteit die je nodig hebt om een specifiek stuk grond in te vullen is leuk en er kwam snel veel vraag. In buurten als Berchem en Borgerhout heb je kleinere koertjes of tuinen, met veel tegels ook. Maar de bewoners willen daar wel iets interessants mee doen, voor zichzelf, en om ecologische redenen.’

‘In het begin was ik nog heel erg gefocust op het eetbare, vandaag is het basisidee een goede, ecologische invulling voor ons ecosysteem. En veel bloemen en uiteraard nog steeds aandacht voor het eetbare.’ (lacht)

Ecosysteem, dat associeert men met bossen en natuurgebieden?

‘Soms werken we op een paar vierkante meter, soms zijn het grotere tuinen, maar de afmeting doet er niet toe. Het is allemaal belangrijk én nuttig. Een hectare bos planten in pakweg Antwerpen is zo goed als onmogelijk, maar als tienduizend mensen zelfs maar 1 vierkante meter in hun tuin op een goede manier aanplanten, kom je ook aan die hectare.

‘Een paar vierkante meter tegels weghalen en daar planten zetten maakt echt een groot verschil. Voor de stad en de bewoners, want groen en planten zijn niet alleen mooi maar ook aangenaam. Een koer met de juiste planten is in een warme zomer een stuk aangenamer om in te zitten dan eentje die alleen uit stenen bestaat. Het is bovendien goed voor de insecten, dieren en zelfs de ondergrond.’

Er is de laatste jaren veel te doen rond ontharding.

‘Een oprit, een plek om een tafel of bank te zetten, een onderhoudsstrook rond het huis of een plek om fietsen te parkeren, we denken altijd meteen aan verharding, maar is dat nodig? Want het is duur en het vraagt meer onderhoud dan mensen denken. Grind is vandaag populair, maar als er na een aantal jaren toch onkruid door komt wordt het moeilijk te onderhouden.’

‘Houtsnippers zijn gebruiksvriendelijk, makkelijk te onderhouden en aan te vullen, en als het na veel jaren vergaat is dat excellente compost om te gebruiken. Het fungeert ook als spons en neemt overtollig water op als het veel regent, om het weer af te geven wanneer het weer droog is. Ik doe dan ook met plezier aan ontharding, overal waar het kan.’

We houden van tuinen en groen, maar willen niet per se elk weekend uren tuinieren. Is weinig onderhoud een populaire vraag bij je klanten?

‘Ja, en ik begrijp dat. Net daarom is het raar dat mensen voor gras kiezen. Het geeft zeer weinig terug, er is veel werk aan en het is gevoelig. Bij veel regen krijg je mos, bij droogte wordt het bruin. Bodembedekkers moeten nooit gemaaid worden, ze zorgen min of meer voor zichzelf en vragen maar één of twee keer per jaar je aandacht.’

‘Vandaag zijn bloemenweides populair, en die zijn natuurlijk mooi. Maar ook die vragen veel aandacht. Een bloemenweide is een mengeling van vaste planten met een- en tweejarigen, die het beste werkt op schrale grond. Heb je rijkere grond, dan zie je snel dat bepaalde planten zoals komkommerkruid gaan domineren. Het vraagt veel werk om daar een mooi evenwicht in te krijgen. Mijn principe is: werk met de natuur mee.

‘Alles begint bij de bodem, want dat is waar we mee werken. Ik zoek uit hoe veel zand, klei of leem er is en hoe veel water hij vasthoudt. De oriëntatie is ook belangrijk. Bij het uitkiezen van planten hou ik rekening met hoe ze eruitzien, hoe ze met droogte omgaan en hoelang ze bloeien. Ik neig naar vaste planten, ook omdat er heel wat zijn die, zelfs als ze uitgebloeid zijn, mooi én nuttig zijn. In de zaaddozen zitten zaadjes waar kleine vogeltjes van eten, en waar ook insecten als oorwurmen en lieve­heersbeestjes in overwinteren.’

‘Bio­diversiteit is iets waar ik veel belang aan hecht en waar steeds meer klanten naar vragen. Ze willen ook een tuin die er het hele jaar goed uitziet, en dat komt goed uit, want zo’n tuin is ook uitstekend voor die biodiversiteit. Op een plek waar altijd iets bloeit, van dovenetel en voorjaarsbollen tot asters en helleborus – die tot laat in het najaar en zelfs de winter bloeien – blijven dieren en insecten rondhangen, omdat ze er altijd te eten hebben. Een goede diversiteit in planten is boeiender om naar te kijken, en betekent dat een plantje dat het minder goed doet niet opvalt.’

‘En vergeet niet dat ook bomen altijd mooi zijn. Iets als een krentenboom geeft bloesem in het voorjaar, een mooi blad in de zomer, daarna bessen die veel vogels aantrekken, de bladeren kleuren prachtig oranjerood en omdat de boom nogal grillig groeit, ziet het er ook in de winter mooi uit.’

‘Schoonheid is ook belangrijk. Klanten willen een fijne plek om hun koffie of een glas wijn te drinken. Ook voortuinen verdienen daarom aandacht. Ze worden soms wat stiefmoederlijk behandeld, maar ze zijn het eerste wat je ziet als je thuiskomt, dus het is belangrijk dat dat een plek is die je mooi vindt, die je het hele jaar rond verrast en die lekker ruikt. Het is ook letterlijk je façade, het stuk van je huis dat vanaf de straat te zien is. Je doet je buren een plezier als je daar een interessante plek van maakt.’

Geur is iets wat soms onderschat wordt als factor in de tuin.

‘Wat ruikt er heerlijker dan een bos net na een regenbui? Dus ja, ik plan dat mee in mijn ontwerpen. Citrusgeuren en lavendel werken kalmerend, dat is ideaal voor een voortuin, zodat je al wat meer ontspannen bent als je aan je voordeur aankomt. (lacht) De tuinen die ik teken, zijn een totaalbelevenis.’

Deze tuinen ontwierp de Gulle Grond

Tuin in Deurne

‘Een tuin van een koppel dat op pensioen is. Dit is een mooi voorbeeld van hoe je ook praktisch moet denken. De klanten wilden keukenkruiden, en die zet je best vlak bij de keuken, want niemand wil door de regen lopen om bieslook te gaan oogsten. Er moest een strook voorzien worden om de ramen te kunnen lappen. De klant wilde klinkers, ik stelde houtsnippers voor. Dat werkt even goed, maar als je van buiten naar de tuin kijkt, is het een stuk mooier.’

‘We hebben veel bomen bijgeplant, en de klanten vertellen dat ze nu veel minder moeten tuinieren, maar best veel tijd doorbrengen met dingen plukken. Dat is mooi om te horen. Een tuin die je tekent, en die een paar jaar later echt blijkt te werken voor de klant, daar doe ik het voor. Het mooie aan dit vak is dat het elke dag een leerschool is, omdat je met levende organismen werkt.’

Hoektuin in Merksem

‘Dit is een echte 3D-tuin. Het is een zonnige hoektuin aan de voorkant van het huis. Er stonden drie bomen in, maar verder was het gewoon gazon. Er is nog een stukje achtertuin met privacy en een terras, maar dit was het grootste stuk groen aan het huis.’

‘We maakten er een interessante, speelse tuin van, waar de twee kinderen zich in kunnen amuseren. Veel planten en bloemen, met paden en stapstenen. Handig om te tuinieren, snoeien, oogsten, maar ook om te spelen. Ik vind dat je best zo weinig mogelijk op de bodem zelf stapt, omdat je die dan verstoort. Stapstenen zonder ondergrond, gewoon op de bodem, precies waar je ze nodig hebt, zijn perfect.’

‘De bomen zorgen voor schaduw, niet alleen voor de bewoners, maar ook op het huis. Net als de Toscaanse jasmijn tegen een muur, betekent dat verkoeling in warme zomers. Er staat ook een vijgenboom, die gelukkig is in de zon, uit de wind, en niet alleen mooi is met zijn speciale bladeren, maar ook veel vruchten geeft. De tuin is nu een stuk diverser en kleurrijker, en daar krijgen de bewoners regelmatig complimenten over van de buren.’

Tuin in Zoersel

‘Deze tuin is zo’n zestig meter diep, er was een aangelegd terras, de klant wilde nog wat gras en er moest plaats voorzien worden voor een hottub. Het zijn enthousiaste tuiniers en ze wilden graag een moestuin. Die is er gekomen, ook al is het iets wat ik vaak afraad. Het is iets waar je elke dag mee bezig moet zijn, het kost een stevige investering en er is geen garantie op succes. Ik weet dat uit ervaring, want ik heb er een. Als je op zoek bent naar een tijdrovende hobby zeg ik: ga ervoor. Maar anders probeer ik mensen op andere ideeën te brengen. Een zelfgekweekte prei zal niet goedkoper zijn dan een biologische, gekochte prei, dus het is niet eens erg efficiënt.’

‘Waar wel veel winst te halen valt: struiken, fruitbomen, bessen en vaste planten die eetbaar zijn. Een frambozenstruik is mooi, vraagt geen aandacht, maar levert heel veel ­frambozen op, iets wat in de winkel bepaald duur is. Bosaardbeien geven lekkere vruchtjes, maar de blaadjes zijn ook lekker in de sla en er zit megaveel vitamine C in. Dat zijn het soort planten dat ik graag gebruik in mijn ontwerpen. Ik push dat eetbare echt bij mijn klanten.’

Patio in Borgerhout

‘Dit was een typische stadstuin: overal tegels, een paar potten en in elke hoek een plant. Eigenlijk is dat heel strak en koud. De klant wilde een meer ecologische tuin met minder verharding, maar ook graag een iets wildere beplanting.’

‘We moesten ruimte voorzien voor een tafel en nog wat plaats om te zitten, maar konden toch ongeveer de helft van de tegels weghalen. Die mooie boog gaf ons plaats om veel vaste planten en bloemen te zetten, en een vijgenboom die in een pot stond, kon nu ook in de volle grond. Tenminste, nadat we alles hadden opgevuld met goede grond. Het werd een allesbehalve afgelikte tuin op een heel kleine oppervlakte, net zoals de klant het wilde.’