Hoe koop je slim kunst? 7 concrete tips van de oprichters van Young Collectors Circle

Van 7 tot 11 februari openen de deuren van Affordable Art Fair, de beurs die claimt betaalbare kunst aan te bieden. Maar wat betekent betaalbaar, hoe groot moet je kunstkennis zijn om te investeren in een werk en hoe hak je de knoop door om te kopen?

Het is je wellicht al overkomen: je staat voor een kunstwerk dat je raakt en je wilt meer uitleg. Dan is er dat handige tekstbordje ter verheldering, of ook niet, want vaak staat het vol ingewikkeld jargon. Bovendien wordt er nergens over een prijs gerept. Nadine van den Bosch en Nienke van der Wal erkennen het: de kunstwereld maakt het ons niet altijd makkelijk om van kunst te houden, laat staan te kopen. Precies om die reden richtten ze in 2016 Young Collectors Circle op, een platform om startende kunstverzamelaars meer kennis te bieden en om de kunstensector duurzaam te ondersteunen. Hun ervaringen met Young Collectors Circle resulteerden in Het Grote Kunstkoopboek, waarin ze je op een heldere manier door de kunst­wereld gidsen. Wij selecteerden een aantal inzichten uit dat boek.

1. Een idee gaat langer mee dan een beeld

Nienke: ‘Als kunstkoper maak je gaandeweg een ontwikkeling door. Je start doorgaans met iets dat je mooi vindt. Een werk dat je herkent; vaak is dat een figuratief werk of herkenbare fotografie. Hoe meer je je verdiept in de kunstwereld, hoe meer je als vanzelf op zoek gaat naar de gelaagdheid in werken. En dit zeggen we zo vaak: het idee achter het werk is ontzettend belangrijk om het beeld interessant te houden. Koop je een werk met meerdere lagen en aanknopingspunten, dan blijft het langer in je vizier.’

2. Een kunstwerk is als een ui

Nadine: ‘Of je lang plezier aan een werk beleeft, hangt af van het aantal lagen. De eerste laag is evident: de aantrekkingskracht. Dan is er de persoonlijke relatie die je ervaart: is het een geschenk? Koop je het om een bepaald moment te vieren? Ook belangrijk: het verhaal achter het kunstwerk. Dat kan een maatschappelijke maar ook universele boodschap zijn. Tot slot is er de plek die het kunstwerk in de wereld heeft. Reflecteert het op een actuele ontwikkeling of verwijst het naar een historische gebeurtenis? Hoe meer lagen je kunt afvinken, hoe langer je plezier hebt van je werk.’

3. Kunst is emotie, ook negatieve

Nienke: ‘Vaak gaat het over het esthetische aspect: die zonsondergang is mooi, die boom is knap geschilderd. Maar kunst gaat over veel meer dan dat. Wat doet een werk met je? Soms schreeuwt een werk mij toe, zet het me op het verkeerde been of daagt het me uit. Dat zie ik dan als een uitnodiging om te bekijken waarom dat zo is. De rol van kunst is dus niet alleen iets mooier maken; kunst kan het leven ook mooier maken doordat je een ander perspectief ontdekt of hard geconfronteerd wordt met iets dat speelt in het leven.’

4. Investeer in vrouwelijke kunstenaars

Nadine: ‘En bij uitbreiding ook in kunstenaars van kleur, queer kunstenaars en kunstenaars die neurodivers zijn. Heel wat stemmen werden de voorbije eeuwen minder gewaardeerd en waren amper zichtbaar. Nu is er een shift gaande. Als verzamelaar is het belangrijk om te beseffen dat je mee de toekomst van de kunstwereld kunt vormgeven. Dat klinkt zwaarwichtig, maar het is zo. Kies je ervoor om een werk te kopen, dan ondersteun je die kunstenaar financieel én versterk je diens boodschap.’

5. Een kunstverzameling is als een dagboek

Nienke: ‘Heel vaak markeert een kunstwerk een bepaald moment voor iemand. Ik heb me laten vertellen dat in Frankrijk jongvolwassenen die afstuderen een kunstwerk krijgen. Het vieren van je leven met kunst, dat vind ik een heel mooi idee. Kijk ik rond in mijn huis, dan zie ik al die momenten. Alles wat ik kocht, is een representatie van de zoektocht naar mezelf. Kort na de geboorte van mijn dochter kocht ik bijvoorbeeld een foto van een wankel veulentje. Pas achteraf legde ik de link met mijn eigen broze wezentje.’

6. Er wordt te vaak over de excessen bericht

Nienke: ‘Honderdduizend dollar voor een banaan tegen de muur: door zo’n nieuws ontstaat het beeld dat kunst heel duur is. Onzin natuurlijk. Maar wat is een correcte prijs? Een aantal factoren heeft invloed. Sommige zijn feitelijk te beoordelen, zoals het formaat. Ook het materiaal: een werk uit brons is duurder dan een tekening op papier. Daarnaast spelen vakmanschap, originaliteit en vernieuwing mee. Maar de grootste impact heeft de status van de kunstenaar: wordt hij vertegenwoordigd door een galerie, won hij prijzen…’

7. Kunst kopen, is kunst kijken

Nadine: ‘Hoe meer je ziet, hoe breder je visuele mindmap wordt: je ontdekt gaandeweg dwarsverbanden. Leuk is hoe sommige kunstenaars op social media een inkijk geven in wie ze zijn en hoe ze te werk gaan. Verder zijn er de musea, beurzen, galeries en eindejaarstentoonstellingen van kunstacademies. Wil je een werk kopen, kijk dan altijd met een open blik: volg je gevoel, maar val niet alleen voor die eerste indruk. Zie je iets dat je meteen aanspreekt, dan komt dat mogelijk doordat je het al eens eerder zag, misschien wel door een andere kunstenaar die het veel beter bracht. Probeer dus open te staan voor originaliteit en nieuwe ideeën. En verder: stel veel vragen; over de werken, over de kunstenaar en over de prijs. Duw vooral de gedachte weg: als ik iets vraag, verwacht men dat ik ook iets koop.’