De architecturale revolutie van China: hoger, groter, gekker

Al tien jaar woont Kris Provoost in China. Onze landgenoot werkte er als architect en is vandaag architectuurfotograaf. Voor zijn pas verschenen fotoboek portretteerde hij de meest spectaculaire gebouwen van zijn nieuwe thuisland.

‘In de zes jaar dat ik in Sjanghai woonde, heb ik de stad zien veranderen, van het financiële hart van China in een culturele wereldstad met veel musea en theaters. Het Chinese paviljoen was de eyecatcher van de Wereldexpo 2010 en is vandaag een van de grootste musea van de stad. Het gebouw valt enorm op. Niet alleen omdat het gigantisch groot is, ook door zijn vorm en felrode kleur.

‘Als je goed kijkt, lijkt het uit gestapelde eetstokjes te bestaan, een verwijzing naar de manier waarop tempels in het oude China werden gebouwd, met gestapelde houtblokken. Het gebouw is eigenlijk het perfecte visitekaartje voor China: het is gigantisch, net als alles in dit land, er is een link met het verleden, door de manier waarop de balken gestapeld zijn, en het is rood, de kleur van het land.’

‘Tianjin ligt op een halfuur van Peking, aan het water. De stad bestaat uit het oude centrum en een nieuw district, dat op een uurtje rijden ligt: het Binhai-district. Vroeger was dit een industriële zone, een soort no man’s land, maar vandaag evolueert het gebied naar een volwaardige stad, met een cultureel centrum, shoppingcenters en sportfaciliteiten.

‘De koperen kleur van het museum verwijst naar het industriële verleden van de buurt en de kegels die door het gebouw priemen brengen licht naar binnen.’

‘Drie jaar lang woonde ik vlak bij dit gebouw, maar ik vind het nog altijd razend interessant om te zien. Het is een van de iconen van het nieuwe China. De meeste wolkenkrabbers worden verticaal gebouwd, sommige rijzen wel tot zeshonderd meter hoog. Maar het is onmogelijk om de hoogste skyscraper te bouwen, want er zal altijd iemand zijn die nóg verder gaat.

‘De architecten van het CCTV Headquarters kozen er bewust voor om een oneindige lus te ontwerpen van draaiende en kerende volumes, waardoor het gebouw er vanuit elke hoek anders uitziet. Die vorm heeft ook een symbolische waarde: het gebouw is het hoofdkwartier van China Central Television, waar het nieuws in een oneindige loop wordt gemaakt en gebracht.’

‘Chongqing is een grote ruwe stad, razend interessant voor een fotograaf. Alles is er opeengepakt en dat merk je ook aan de bouwstijlen. Dit theater met zijn gekke vorm en groene ramen werd op een voetstuk gebouwd en doet me aan een kanon denken, alsof het klaarstaat om te schieten. Veel mensen vinden het een afschuwelijk gebouw, maar ik vind het goed in de stad passen.

‘Chongqing is een plek voor overlevers: in de zomer is het er snikheet en doordat alles zo dicht opeen is gebouwd, voelt het er nog warmer aan. Het eten is er zeer pikant en bovendien is de stad erg heuvelachtig, waardoor je constant op en neer moet als je je door de stad begeeft. Je moet als mens sterk zijn om hier te gedijen.’

‘Hangzhou maakt deel uit van de Yangtze River Delta, een welvarende economische zone die uit meerdere steden bestaat. Hangzhou is een groene stad, gelegen aan het bekende West Lake. Duurzaamheid staat er centraal en er rijden voornamelijk elektrische voertuigen. Het GT Land Plaza maakt deel uit van een nieuw zakendistrict dat momenteel gebouwd wordt.

‘Als architect vind ik vooral de rechthoekige vormen en gestapelde volumes van het gebouw erg interessant, wat zich ook in mijn foto’s weerspiegelt. Het gebouw bestaat uit een combinatie van winkels en restaurants, met kantoorruimten erbovenop en daarboven nog een hotel. In China vind je veel gebouwen met een gemengd gebruik.’

‘Harbin ligt in het verre noorden van China en ’s winters kan het er wel min dertig graden worden. Het Opera House is een prachtig gebouw met een heel natuurlijke vorm, alsof het oprijst uit het nabije moerasgebied. Het ligt een eindje buiten het centrum van Harbin, waar doorgaans niemand naartoe ging. Maar sinds het gebouw er staat, verzamelen er mensen op de mooie plaza en vind je er spelende kinderen in het nabijgelegen park.

Dit is een mooi voorbeeld van hoe architectuur mensen kan samenbrengen. Zelfs als er geen voorstellingen gepland staan, trekt het volk.’

‘Shenzhen is vandaag een van de boeiendste steden in China. In de laatste twee decennia evolueerde het van een kleine fabrieksstad naar een hoogtechnologische hub, het nieuwe Silicon Valley. Toen ik China voor het eerst bezocht, liep Hongkong qua vernieuwing en technologische ontwikkelingen zo’n tien jaar voor op westerse steden. Vandaag gaat die eer naar Shenzhen. Je betaalt hier niets met je bankkaart of cash. Alles gebeurt er met de smartphone, van fietsen huren tot naar de cinema gaan.

‘Dat vooruitgangsdenken zit ook in de architectuur. Het Shenzhen Energy Mansion heeft met zijn verticale lijnen, ribbels en vouwen een zeer interessante vorm. De façade valt op sommige plaatsen open, zodat je een uitzicht krijgt over de skyline van een snel veranderende stad.’

Kris Provoost

‘Mijn fascinatie voor de Chinese spektakelarchitectuur ontstond zo’n dertien jaar geleden, toen Peking zich voorbereidde op de Olympische Spelen 2008. Ik had op dat moment mijn bachelordiploma architectuur op zak en volgde met grote ogen de invloed die de Spelen op de stadsontwikkeling hadden. De meest spectaculaire gebouwen werden opgetrokken. Niet alleen om Peking een frisse look te geven, ook om een nieuw imago van China de buitenwereld in te sturen. Veel mensen associeerden China toen nog met stereotiepe zaken, zoals de Muur, de Verboden Stad, de skyline van Sjanghai. De moderne gebouwen moesten het nieuwe China symboliseren: spannend en vooruitstrevend. Een krachtige speler op de wereldmarkt.’

‘Twee jaar later, toen Sjanghai gaststad was voor de Wereldexpo van 2010, werd er ook daar lustig op los gebouwd. Als pas afgestudeerde architect wilde ik die ontwikkelingen met eigen ogen zien, dus plande ik een rondreis door China. Niet veel later besloot ik er een job te zoeken als architect en intussen woon ik bijna tien jaar in China. Momenteel in Hongkong, voordien in Peking en Sjanghai. Als architect heb ik voor grote firma’s als Zaha Hadid Architects en Buro Ole Scheeren mogen werken, maar vandaag ben ik architectuurfotograaf. Uiteraard komt mijn kennis als architect nog van pas. Ik kan goed inschatten hoe een gebouw in elkaar zit en hoe je dat het best in beeld brengt.’

‘Mijn pas verschenen fotoboek Beautified China was het ideale excuus om me te verdiepen in de geschiedenis van China en de meeste iconische gebouwen te bezoeken die hier de voorbije twintig jaar zijn neergezet. Iedereen kent het Guggenheimeffect: één gebouw kan een stad op de wereldkaart zetten. Die drive zie je in veel Chinese steden. Bekende architecten worden ingehuurd om buiten het normale te gaan, soms op het bizarre af. Het resultaat dient als marketing naar de buitenwereld toe. Ook steden die minder bekend zijn dan Peking of Sjanghai – maar waar ook minstens tien miljoen mensen wonen – zoals Tianjin, hebben veel te bieden op het vlak van architectuur. Ik selecteerde honderd gebouwen in vijftien steden en koos er bewust voor om geen verhalen bij de foto’s te zetten. Architectuur gaat over compositie, kleuren en vormen en hoe die in relatie staan tot elkaar.’

Beautified China, 45 euro, Lannoo.