Weet wat je eet: 5 tips om af te kicken van ultrabewerkte voeding

Fabrieksvoedsel is overal, zelfs waar je het niet verwacht. Een halfjaar geleden besloten tien Knack- en Knack Weekend-journalisten een maand lang alleen maar onbewerkt voedsel te eten. Welke inzichten zijn blijven plakken?

Voedsel uit een tube, bakje, zakje, blik of doosje met een reeks onbegrijpelijke ingrediënten, kan dat kwaad? Ons buikgevoel gaf aan van wel, maar dat is uiteraard geen betrouwbare bron. In de naam van de journalistiek onderwierpen tien collega’s van Knack en Knack Weekend hun lichaam aan een experiment.

De spelregel voor onze testmaand luidde als volgt: we mochten alles eten en drinken, zolang het volledig zelfgemaakt was of in omstandigheden die de thuiskeuken benaderden. Voor brood konden we kiezen tussen zelf kneden en bakken, of langsgaan bij een artisanale bakker die met pure ingrediënten werkt. Olijfolie en koffie zelf maken was een brug te ver, we moesten nog tijd overhouden om te werken. Dus beslisten we om steevast voor de meest ambachtelijke optie te kiezen, liefst rechtstreeks gekocht bij de olijfboer of koffiebrander. Ultrabewerkte producten waren uiteraard verboden terrein. Chicken nuggets, supermarktbrood, chocoladerepen, bereid broodbeleg, chips, cornflakes, worstjes uit de supermarkt, veggieburgers uit een pakje: een maand lang lieten we al deze producten links liggen en bonden we zelf de keukenschort voor.

Ons experiment was geen wetenschappelijk onderzoek, daarvoor is een maand te kort en onze groep proefpersonen te klein. Processen in een lichaam worden bovendien door meer beïnvloed dan eten alleen: factoren zoals omgeving, beweging en stress spelen ook een rol. Geen studie dus, maar wel een casestudy om het thema op de kaart te zetten. We lieten ons monitoren door artsen Staf Henderickx en Servaas Bingé, omdat we wilden weten of fabrieksvoeding vermijden zorgt voor aantoonbare lichamelijke veranderingen.

De fabriek van ons lichaam

Misschien denk je: ik eet toch al gezond? Biologisch brood uit de supermarkt, een potje tapenade uit het koelschap… Helaas bestaat zo’n zeventig procent van de inhoud van supermarkten uit ultrabewerkt voedsel. Ook producten waar je het niet van verwacht blijken van de fabrieksband gerold. Gemiddeld bevat supermarkthummus 12 ingrediënten, wat zelfs kan oplopen tot 21. En dat terwijl verse hummus gewoon bestaat uit kikkererwten, citroen, knoflook, tahin en zout. Een bakje gepelde garnalen? Evenzeer een industrieel product tjokvol bewaarmiddelen. Tomaten uit blik? De kans is groot dat er additieven zoals suiker aan werden toegevoegd. Gehaaide marketeers doen ook een duit in het zakje. Tachtig procent van de acties in reclamefolders is erop gericht je industrieel geproduceerd voedsel te doen kopen. Dat vertaalt zich naar ons bord, elke dag opnieuw.

Wanneer je op zoek gaat naar informatie over hyperbewerkte voeding wordt al snel duidelijk dat Big Food niet zo onschuldig is. Dokters en wetenschappers trekken internationaal immers al een tijdje aan de alarmbel omdat een overdaad aan ‘sterk bewerkte voeding’ gelinkt wordt aan verschillende ziekten, zoals diabetes, dementie, hart- en vaatziekten, ademhalingsaandoeningen en allerlei kankers. Ook onze proefpersonen ondervonden wat fabrieksvoeding met een lichaam doet.

De weegschaal liegt niet

Onderzoek van Kevin Hall uit 2019 gaf al aan dat industriële voeding mensen dik maakt, zelfs na een luttele twee weken. Al bevat een zelfgemaakte taart dezelfde voedingswaarden als een fabrieksversie, de taart die van een fabrieksband is gerold, zorgt voor een hogere calorieopname. Ook uit ons experiment bleek dat: gemiddeld wees de weegschaal 1,78 kilogram minder aan. Het verloren gewicht betrof bovendien ongezond buikvet rond de organen. Nochtans waren koekjes niet uit den boze, zolang ze zelfgebakken waren. En onze huisgemaakte chocopasta was zo lekker dat die bijna iedere dag op de boterham belandde.

Beter in ons vel

Er zijn ook enkele individuele cases die het vermelden waard zijn. Zo stond een van onze proefpersonen op het punt om diabetes te ontwikkelen. Na een maand zonder fabrieksvoedsel daalde zijn insulineresistentie en het risico op diabetes of hart- en vaatziekten significant. Mentaal voelde deze deelnemer zich ook heel wat beter na het experiment. Een andere proefpersoon kampt al sinds zijn kindertijd met migraine en kreeg tijdens de testmaand veel minder zware aanvallen dan gewoonlijk. Het verschil was zo opmerkelijk dat hij ook maanden na het experiment nog steeds zo veel mogelijk verse voeding eet.

Minder metaal

Dankzij de bloed- en urinetesten weten we dat een maand lang fabrieksvoeding schrappen het aantal zware metalen in ons lichaam doet afnemen. De hoeveelheid kwik in de lichamen van alle proefpersonen daalde aanzienlijk. Naast het eten van vis blijkt ook glucose-fructosestroop een sluiproute voor kwik. Laat dat nu net een ingrediënt zijn dat veelvuldig in fabrieksvoeding te vinden is. Ook de gemiddeld gemeten hoeveelheid cadmium en arseen halveerde. Het belangrijkste advies dat gezondheidsspecialisten geven om de blootstelling aan zware metalen te verminderen, is gevarieerd eten. Dat valt moeilijk te rijmen met industriële voeding, aangezien die meestal bestaat uit dezelfde ingrediënten: vet, suiker, zout en gemodificeerd zetmeel.