Wat vlees eten te maken heeft met vrouwenhaat

‘Vrouwen en dieren worden op gelijkaardige wijze geobjectiveerd’, zegt de Amerikaanse feministe en dierenrechtenactiviste Carol J. Adams. ‘In de patriarchale samenleving zijn ze allebei objecten om de mannelijke verlangens te bevredigen.’

‘Toen ik in 1990 mijn boek The Sexual Politics of Meat schreef, dacht ik heel even dat het te laat kwam en dat vrouwenhaat aan het verdwijnen was’, vertelt Adams vanuit haar met boeken gevulde bureau in Texas. The Sexual Politics of Meat werd een internationale bestseller en Adams werd een belangrijke feministische en ecologische denker. Toch is ze sindsdien niet optimistischer geworden. ‘Dertig jaar later voelen blanken mannen zich blijkbaar zo bedreigd dat ze op president Donald Trump hebben gestemd, iemand die vrouwen lastigvalt en objectiveert.’

In The Sexual Politics of Meat linkt u feminisme aan vegetarisme. Is dat geen vreemd verband?

CAROL ADAMS: Dat lijkt misschien zo, maar het feminisme denkt niet enkel na over de relaties tussen mannen en vrouwen. Het kijkt naar alle relaties, en vraagt zich af of we op een patriarchale of feministische manier met elkaar en de wereld omgaan. Zo wordt vlees eten van oudsher gelinkt aan mannelijkheid en viriliteit. Bovendien worden vrouwen en dieren op een gelijkaardige wijze geobjectiveerd.

Hoezo?

In de patriarchale samenleving zijn vrouwen en dieren geen subjecten, maar lijken ze gemaakt om mannelijke verlangens te bevredigen. Dat vrouwen tot objecten worden gereduceerd zie je bijvoorbeeld bij verkrachters of mishandelaars. Zij gebruiken vaak eerst objectiverende taal, en noemen een vrouw niet bij haar naam, maar ‘bitch’ of ‘hoer’.

Hoe wil u die patriarchale relaties veranderen?

Een element is dat we de juiste woorden moeten gebruiken, zowel bij vrouwen als bij dieren. Door onze taal kunnen we een dier fragmenteren, het herleiden tot een lichaamsdeel en niet meer het hele wezen zien. Als je zegt dat je vanavond spek zal eten, bedoel je eigenlijk dat je een dood varken zal eten. Daarom zijn ook hamburgers zo populair: die zijn zo bewerkt dat je er geen dier meer in herkent.

The Sexual Politics of Meat verscheen dertig jaar geleden. Is er ondertussen veel veranderd?

Sommige dingen zijn verbeterd. Veganisme is veel meer ingeburgerd geraakt, en er zijn heel wat restaurants die lekker veganistisch eten serveren. Door de klimaatcrisis zijn mensen zich bewuster geworden van de ecologische impact van de veeteelt, al hebben ze daardoor niet noodzakelijk meer oog gekregen voor het individuele dier.

Maar misogynie is terug, en with a vengeance. Vandaar het succes van Trump. Ook zie je overal ter wereld opnieuw reclames opduiken waarin vlees gelinkt wordt aan het vrouwelijk lichaam. Alsof vrouwen en dieren gewoon objecten zijn om andermans noden te bevredigen.

Onlangs verscheen Triggered, het nieuwe boek van Donald Trump Jr, de zoon van de president. Op de binnenflap staat dat Triggered bedoeld is voor mensen ‘die van Amerika en rood vlees houden’.

Vlees eten is weer een item in bepaalde rechtse kringen. Vroeger was het vanzelfsprekend dat mannen vlees aten. Nu genderverhoudingen meer flou zijn geworden, is dat een bron van onrust geworden. Mannen vragen zich af wat hun status is, hoe ze hun mannelijkheid kunnen herwinnen en welke rol vlees eten daarin speelt.

Is de verkiezing van Trump de laatste opflakkering van misogynie of is dat het begin van iets nieuws?

Ik vrees dat Trump meer is dan een laatste opwelling van vrouwenhaat. Misogynie is genesteld in een patriarchale cultuur. Zolang het patriarchaat bestaat, zal misogynie blijven bestaan. Daarom noemden feministes in de jaren zeventig de queeste naar gelijkheid al de langste revolutie.

U wil alle relaties tussen mensen en tussen mensen en dieren veranderen. Dreigt u zo niet veel mensen af te schrikken en kan u zich niet beter concentreren op concrete mistoestanden?

We hebben theorieën nodig die heel verschillende fenomenen kunnen samenbrengen en verklaren. Als dierenrechtenactivisten misogynie niet aanpakken, zullen ze niet succesvol zijn. Zo manipuleren we de seksualiteit van koeien, die zwanger worden gemaakt terwijl ze nog een kalfje zogen. Die misogyne omgang met dieren heeft ook een effect op hoe we vrouwen zien.

Uw volgende boek gaat over zorgzaamheid.

Het is een belangrijk feministisch inzicht dat we geen autonome individuen zijn, maar altijd relaties met anderen hebben. Er is iemand die ons heeft leren lezen, wandelen en praten… De selfmade man? Dat is een absurd concept! Wie kookt hun maaltijden en poetst hun huizen? Niemand is succesvol op zijn eentje.

Ik heb tien jaar gezorgd voor mijn zwaar zieke moeder en schoonmoeder. Zorgverleners krijgen vaak weinig aandacht, maar zijn zo belangrijk. Daarom schrijf ik daar nu een boek over.

Voor een ernstig zieke persoon zorgen wordt vaak als een opoffering gezien. Was het voor u meer dan dat?

Het was uitputtend, maar het heeft me ook gevormd. Ik ben er sterker door geworden en voel me comfortabeler bij mijn emoties. Bovendien besefte ik daardoor beter dat ik met de hele wereld verbonden was, waardoor mijn veganisme dieper werd. Op die manier was het een geschenk om mijn moeder te begeleiden bij het sterven.