Belgisch bier is wereldberoemd, maar nog straffer is onze craftbeercultuur. Onze journalist onderzocht een wereld die weliswaar wat macho, maar ook verrassend gastronomisch is.
Het is mei 2025, en in Vlaams-Brabant vindt het meest exclusieve, tweejaarlijkse bierfestival ter wereld plaats: Quintessens, georganiseerd door brouwerij Cantillon. Een van de kleinere zijprojecten gaat door in Lennik, bij het iconische biercafé In De Verzekering Tegen De Grote Dorst. Daar wordt een gastronomisch menu geserveerd met bijpassende, zeldzame bieren zoals de Haddeg 2023 van lambieksteker Bokke uit Hasselt. Voor dit soort niche-events nemen bierliefhebbers uit de hele wereld met plezier het vliegtuig: Marc uit Santa Cruz, Stefan uit Stockholm, een hele delegatie uit Canada.
Wat meteen opvalt, is het uniform van de bezoekers: bijna iedereen draagt een zwarte T-shirt en heeft een baard. Dit zijn geen doordeweekse cafégangers, maar een internationale groep gepassioneerde en vooral goed geïnformeerde bierliefhebbers, die al lachend ook weleens beer geeks genoemd worden. Maar waar zijn ze naar op zoek, daar in het landelijke Lennik? Wat weten zij dat wij Belgen niet weten?
‘De gemiddelde Belg is veel minder thuis in de bierwereld dan hij zelf denkt’, merkt Bas Scheffer op. Hij baat Borger Bottles uit in Borgerhout, een gerespecteerde craftbeershop. ‘Ik ga een beetje veralgemenen, maar er is een groot verschil tussen brouwerijen die commercieel bier uitbrengen voor de supermarkten en kleinschalige brouwerijen die meer traditioneel werken en vanuit een bepaalde passie vertrekken: gewoon goed, kwaliteitsvol bier maken. Daarom verkoop ik geen bier van brouwerijen die opgekocht zijn door grote concerns, die zijn minder boeiend.’
Bas heeft zijn winkel al zeven jaar en heeft een interessante observatie gedaan. ‘Veel Belgen zijn gefocust op een merk, ze blijven trouw aan wat ze kennen. In andere landen, waar er geen traditionele biergeschiedenis is zoals hier, zijn bierdrinkers misschien wat meer “dorstig” naar kennis, ze zijn avontuurlijker.’ In zijn winkel staat een hele muur van kleurrijke blikjes bier uitgestald. Ze hebben een eigentijds design en tot de verbeelding sprekende namen als Keyboard Warrior, Whale Sharks of The Bottom of a Throne. Blikjes die ingevoerd zijn uit Scandinavië, Italië, de VS. Het is geen bier dat je in een gemiddeld Belgisch dorpscafé zult aantreffen.
Duurder dan champagne
Een niet zo gemiddeld dorpscafé is Dok Brewing Company in Gent. Vanuit de zaal heb je zicht op de innovatieve microbrouwerij achter de bar, waar Janos De Baets sinds 2017 al meer dan driehonderd verschillende bieren heeft gebrouwen. ‘Als je aan een Belg vraagt welke bierstijlen hij kent, krijg je een opsomming van merken: Duvel, Orval, Westmalle. Maar een merk is niet hetzelfde als een stijl. Stel dezelfde vraag aan een Amerikaan, Zweed of Canadees, en je ontdekt dat die beter op de hoogte is en het zal hebben over geuze, saison, IPA of stout. Daarom leiden wij onze klanten op: we leren ze navigeren in de bierwereld die ze nog niet kennen. België staat bekend als het beste bierland ter wereld en dat heeft ons zelfingenomen gemaakt. We zijn een beetje arrogant en kijken te weinig naar het buitenland, waar heel interessante ontwikkelingen zijn.’
Je kunt je de vraag stellen waarom craftbeerfanaten vanuit de hele wereld dan toch naar België afzakken om bier te proeven, als de grote vernieuwing niet van hier lijkt te komen. Het antwoord ligt grotendeels ten zuidwesten van Brussel, in het Pajottenland en de Zennevallei. Hier vind je de artisanale brouwerijen waar de spontane vergistingsbieren worden gebrouwen die zo uniek zijn voor ons land: lambiek en geuze. In de gastronomische wereld worden deze “zure” bieren vergeleken met champagne. De meest zeldzame flessen, die in beperkte oplage worden uitgebracht, zijn zelfs duurder dan champagne. Zeldzame bieren verzamelen is een kostelijke bezigheid, maar dat houdt de gepassioneerde craftbeerdrinkers niet tegen. Janos krijgt deze lambiektoeristen ook over de vloer. ‘Ze zijn bezeten door bier en hebben er een heel uitgesproken mening over.’
Bieren afvinken
De Belgische craftbeerscene is een erg toegankelijke groep en bestaat uit de meest uiteenlopende persoonlijkheden. Thom Morrell is directeur in het lager onderwijs by day en brouwer by night. De deur van Uncharted Brew Co, zijn ministadsbrouwerij in hartje Antwerpen, staat altijd uitnodigend open. Hier brouwt Thom maandelijks zes bieren die verkocht worden in craftbeerbars, maar elke maand organiseert hij ook zijn eigen ‘bierfestival’: Uncharted Sessions.
‘Het zit in de biercultuur om te delen. Een muzikant maakt muziek opdat anderen zouden luisteren; iemand die kookt doet dat niet alleen voor zichzelf. Zo is het met bier ook. We kennen elkaar allemaal en komen elkaar tegen op internationale bierfestivals.’ De meeste mensen uit de community zijn lid van Untappd, een geosociale netwerkdienst en app waarin je kunt aangeven welke zeldzame bieren je al geproefd hebt. ‘Dat is heel nuttig en plezierig, maar er zijn ook “tikkers” die zo veel mogelijk bieren willen afvinken, alsof het een sport is. Dat is niet echt mijn ding.’
Stijgende interesse
Thom verwijst ons door naar Billie’s Bottle Shop, eveneens in het centrum van Antwerpen. Stéfan Cauwenberghs was in een vorig leven psycholoog, maar heeft zich vandaag helemaal toegelegd op de verkoop van craftbeers. De bierwinkel is geen café, maar vaste klanten vinden er na hun aankoop makkelijk de weg naar de binnentuin waar er volop verbroederd wordt. Stéfan baat ook Billie’s Bier Kafétaria uit, waar craftbeer gecombineerd wordt met Vlaamse gerechten. Hij is al twaalf jaar thuis in de artisanale bierwereld en heeft die drastisch zien evolueren.
‘In de pers lees je dat de consumptie van bier achteruitgaat. Dat klopt, maar enkel voor de commerciële bieren. De interesse in craftbeer is enorm aan het stijgen. In Deurne is er met Bloemberen zelfs een bakkerij waar je goede craftbeers kunt drinken. Elk jaar in november organiseren we Billie’s Craft Beer Fest in de Waagnatie in Antwerpen. In het begin kwamen daar hardcore bierfanaten op af, vandaag komen ook liefhebbers van natuurwijn en chefs van toprestaurants. Ik heb het gevoel dat deze bieren eindelijk aan het doorsijpelen zijn naar een ruimer publiek.’ De klanten van Stéfan beantwoorden aan het clichébeeld van de typische bierdrinker: baarden en zwarte T-shirts. Zijn er eigenlijk wel vrouwelijke craftbeerdrinkers? ‘Denk je dat de bierwereld een mannenwereld is? Dat is een achterhaald cliché. Er zijn enorm veel vrouwen in onze community. Ik kan meteen een paar namen geven.’
Geen mannenwereld
Lieve Kramer is een bekend gezicht in de bierwereld. ‘Ik begon als jobstudent bij Billie’s Bier Kafetaria en ben er uiteindelijk negen jaar gebleven, waarvan de laatste vijf als manager. Toen ik mijn eerste stappen zette in de horeca, was ik me nog niet bewust van de verscheidenheid aan stijlen in de bierwereld. Maar dat veranderde toen ik voor het eerst geuze dronk. Het was zo’n bijzonder bier dat ik er meteen meer over wilde ontdekken. In bier heb je een enorme verscheidenheid aan smaken, veel meer nog dan in wijn. Ik vind het altijd een uitdaging om mensen die zogezegd geen bier lusten er toch van te overtuigen dat ze misschien nog niet het juiste bier gevonden hebben.
Bij Billie’s werkten we op een bepaald moment met een volledig vrouwelijk team, dat gaf echt een kick: met onze kennis en passie bewezen we dat bier niet enkel een mannending is. Op 12 oktober organiseer ik zelf ook een event: een taptake-over met coffee stout in Beerlovers Bar. We zullen twee koffiebieren serveren die we zelf gebrouwen hebben, met de hulp van Uncharted Brew Co. De koffie die we daarvoor gebruikten, kwam trouwens van Todo, een nieuwe koffiezaak in Borgerhout waar ook craftbeer op de kaart staat.’
Alcoholvrije bieren in de lift
Een andere vrouwelijke craftbeeraficionado vind je bij Café Ernst. Lien Ceulemans runt het café samen met haar man Diederik De Gryse. Hij zorgt voor de natuurwijnen, zij staat in voor de craftbeers. Wordt ze als vrouw eigenlijk wel serieus genomen als bierkenner? ‘We hebben een heel divers publiek met evenveel mannen als vrouwen. Ik krijg nooit te maken met vooroordelen. Integendeel, ik krijg veel respect als vrouw in de bierwereld. Acht jaar geleden werkte ik bij Brussels Beer Project en daar wordt een keer per jaar een bier gebrouwen mét vrouwen voor vrouwen.’
Bij Café Ernst valt op dat alcoholvrije bieren het waanzinnig goed doen. ‘Vroeger waren die veel te zoet, nu slagen steeds meer brouwerijen erin om drogere versies te brouwen in alle stijlen’, vertelt Ceulemans. ‘Toen ik zwanger was, heb ik daar enorm van genoten.’ Ciders en zure bieren winnen eveneens aan populariteit bij het grote publiek. Ze staan ook almaar vaker naast wijn op de kaart bij restaurants, zoals Café Service in Berchem.
Zwak voor zuur
Daar ontmoeten we Tessa Kersten, die het restaurant uitbaat met haar vriend Daan Gooiker. ‘Voor mij is de wereld van craftbeers opengegaan toen ik voor het eerst een IPA dronk: een bierstijl met een fruitige, hoppige smaak. Zoiets had ik nog nooit geproefd. Ik ben me toen gaan verdiepen in bier en vandaag heb ik ook een groot zwak voor de zure bieren. Je kunt die spontane vergistingsbieren bijna benaderen zoals wijn: het smaakprofiel wordt echt bepaald door de terroir. In het restaurant zijn mensen altijd aangenaam verrast als ze zulk een bier proeven bij een gerecht. Wat ik ook graag serveer, is een Gose. Dat is een Duitse stijl waarbij het bier gebrouwen is met zilt, mineraalrijk water. Dat is lekker crispy en fris.’
Je leest het: wie zich als leek onderdompelt in de craftbeercommunity, krijgt meteen een totaal andere kijk op bier. Je leert boeiende brouwers kennen, maar ook restaurateurs en barmensen met een missie: zoveel mogelijk mensen aan de betere craftbeers krijgen.
