‘Voedsel verspillen zou niet logischer mogen zijn dan het circulair verwerken’

Het is anno 2022 nog steeds interessanter vanuit economisch oogpunt om bananen met een deukje te vernietigen dan ze alsnog op te eten. Er zijn nochtans oplossingen voorhanden. Dat zegt Annabel Hoogendoorn van bananenverwerker Sunt.

Wereldwijd wordt een derde van al het voedsel verspild en de voedingsindustrie is verantwoordelijk voor dertig procent van de totale klimaatbelasting. Met de huidige grondstoftekorten zijn we ons er allemaal van bewust dat drastische verandering nodig is om positieve verandering te stimuleren. Ook vanuit de politiek lijkt de wil er te zijn, maar in de praktijk werkt ouderwetse regelgeving de hoognodige verandering nog te vaak tegen. Zo blijft het in de Europese havens anno 2022 commercieel aantrekkelijker om ‘niet-conforme’ bananen te vernietigen dan deze te verwerken tot nieuwe grondstof, en dat terwijl er wel oplossingen voorhanden zijn. Wanneer zal onze wetgeving eindelijk circulair denken gaan omarmen?

Nog krommer dan een banaan

Een van de meest verspilde producten in havens zijn bananen. In de Benelux-havens alleen al wordt jaarlijks twintig miljoen kilo bananen vernietigd na aankomst, omdat het rijpingsproces is gestart of de schil van deze tropische vrucht beschadigd raakte tijdens het transport. Deze bananen voldoen daardoor niet meer aan de kwaliteitseisen, kunnen niet het standaardtraject naar groothandels of supermarkten afleggen en verliezen dus hun waarde.

Deze bananen zien er dan wel niet meer feilloos uit, ze kunnen wel nog perfect verwerkt worden en zo alsnog opgegeten worden. Dat gebeurt vandaag echter niet of slechts heel zelden. Dat komt doordat ook voor deze ‘afgekeurde’ bananen een importtarief betaald moet worden, even hoog als voor hun broertjes en zusjes die wel in de winkels terechtkomen. Tegelijkertijd is bananenpuree, veelal afkomstig uit landen als Equador en Costa Rica, wel vrijgesteld van importkosten. Producenten die verwerkte bananen nodig hebben, zullen er dus eerder voor kiezen om deze goedkopere puree te importeren. De simpelste en commercieel aantrekkelijkste ‘oplossing’ voor afgekeurde bananen is dan ook ze te vernietigen of te laten vergisten.

Een ongelijk speelveld

Dat vinden wij bij Sunt absurd. In onze Bananenfabriek kunnen wij een ‘niet-eetbare banaan’ omzetten tot puree, die gebruikt kan worden in onder andere bananenbrood, smoothies en ijs. Zou dat niet de logische gang van zaken moeten zijn?

De twintig miljoen kilogram bananen die nu elk jaar verspild worden in de Benelux zouden immers de volledige vraag naar bananenpuree in de EU kunnen beantwoorden. Door deze reststroom op een goede manier te benutten vermindert de druk op de landbouwgrond in landen van herkomst, want er zullen miljoenen bananen minder geteeld moeten worden. Bovendien is het volledig benutten van wat we hebben goed om onze uitstoot te verminderen. Die zou dalen omdat er minder bananen getransporteerd zouden moeten worden én omdat er geen meer verbrand zouden worden in de havens van de Benelux.

Duurzaam ook duurder?

De Nederlandse douane heeft echter recent besloten dat afgekeurde en zelfs rotte bananen geïmporteerd moeten worden onder dezelfde goederencode als verse bananen, met de bijbehorende hoge importtarieven. Dat zou betekenen dat de prijs van bananenpuree die gemaakt werd van de miljoenen bananen die anders vernietigd zouden worden in de Benelux vele malen hoger wordt dan bananenpuree geïmporteerd uit Midden-Amerika. Dat creëert een ongelijk speelveld en werkt verspilling van waardevolle grondstoffen in de hand.

Door de Europese loonkosten en hoge importtarieven van verse bananen is het verwerken van deze afgekeurde bananen immers alleen rendabel als er geen importtarieven op geheven worden, zoals dit nu ook bij bananenpuree het geval is. Het kan niet zijn dat duurzaam de duurdere optie is.

Na bijna een jaar in gesprek te zijn met de Europese Commissie, de Nederlandse douane en diverse ministeries zijn we helaas nog geen stap verder om dit probleem op te lossen. De Nederlandse douane, de verantwoordelijke partij voor het indelen van goederen in goederencodes in ons land, zou zich nochtans langs alle kanten gesteund kunnen voelen om actie te ondernemen: niemand ziet het vandaag nog graag dat voedsel verspild wordt.

De Belgische douane toont dat het wél kan. Zij erkent het grijze gebied en verwijst naar douanewetgeving waarin wordt aangegeven dat niet-eetbare bananen absoluut niet als ‘verse banaan’ geïmporteerd mogen worden. Het veranderen van het systeem vereist enige creativiteit, maar vooral de wil om duurzame stappen te zetten. Als dat niet gebeurt, blijven alle circulaire beloftes en duurzame doelstellingen niets meer dan een illusie.

Sunt The Banana Factory

SUNT | The Banana Factory zet zich voor 100% in om de huidige voedingsindustrie uit te dagen en positief te veranderen en dat doen we met het meest verspilde en meest iconische stuk fruit; de banaan. We beginnen met de vrucht, maar uiteindelijk gaan we zelfs de schil terug de voedingsketen in brengen. Zo sluiten we de keten helemaal.