Pet’ nat: het natuurlijke zusje van champagne

Na de natuurlijke wijnen komen er nu ook natuurlijke schuimwijnen op de markt. Stilaan duikt de pet’ nat overal op als aperitief, ter vervanging van cava en champagne. Wij proefden de nieuwe hippe bubbels.

Misschien heb je het ook al op de wijnkaart zien staan: pet’ nat. En heb je je ook al afgevraagd waar die term voor staat. Pet’ nat is de hippe afkorting van pétillant naturel, een natuurlijk sprankelende wijn dus. Waarin verschilt hij dan van pakweg cava en champagne?

Pet’ nat is een witte wijn die al tijdens zijn gisting gebotteld wordt, en zijn gisting dan voortzet in de gesloten fles. Tijdens die voortzetting van de gisting blijven koolzuurbelletjes gevormd worden, maar ze kunnen niet ontsnappen: ze zitten gevangen in de fles, zodat het eindresultaat een sprankelende wijn is.

Deze methode verschilt van de champagnemethode (ook méthode traditionnelle genoemd), die ook wordt toegepast voor crémant en cava. Daarbij wordt een witte wijn gemaakt, die eerst zijn gisting volledig voltooit en dan pas gebotteld wordt. Aan die wijn wordt vervolgens suiker en gist toegevoegd zodat er een tweede volledige gisting ontstaat in de fles. Daardoor is de sprankeling van het koolzuur ook krachtiger dan bij een pétillant naturel. Bovendien wordt in de champagnemethode de smaak vaak aangezoet met likeur ( dosage), wat bij pet’ nat niet gebeurt. Al kan pet’ nat ook lichtzoet zijn, omdat de gisting vroegtijdig wordt gestopt, zodat er onvergiste restsuiker achterblijft.

Zodra een nieuwe lading arriveert in New York, is ze verkocht. De meeste flessen pet’ nat zijn zelfs al verkocht vóór ze aankomen.

Het verschil tussen de twee methodes maakt duidelijk waarom pet’ nat ‘natuurlijk’ wordt genoemd: er komen geen additieven aan te pas, geen suiker of likeur. De wijn ondergaat zijn gewone gisting, alleen wordt hij tijdens de gisting al gebotteld. Omdat hij bovendien niet gefilterd wordt, is hij vaak troebel. Daar hoef je je geen zorgen over te maken: het maakt de smaak alleen maar intenser. Evenmin hoef je bezorgd te zijn over het feit dat pet’ nat vaak afgesloten wordt met een kroonkurk. Dat gebeurt met champagne ook, maar die kroonkurk wordt achteraf verwijderd om likeur te kunnen toevoegen, en vervangen door de typische champagnekurk.

Rebels aperitief

Stefaan Van den Bossche van Divino, een invoerder van natuurlijke wijnen, wijst erop dat een pet’ nat elk jaar verschillend is: ‘De meeste pet’ nats worden gemaakt door natuurlijke wijnmakers, die werken met de natuurlijke gisten van de druif. Dat maakt de gisting onvoorspelbaarder dan met artificiële gisten. In Champagne is de werkwijze anders: daar streven ze er net naar om elk jaar exact dezelfde schuimwijn te maken.’

Pet’ nat heeft alvast de harten van veel wijnliefhebbers veroverd. In trendy bistro’s verdringt hij het klassieke glas champagne als aperitief. Extra troef is dat pet’ nat beduidend goedkoper is. Heel wat pet’ nats vermelden niet eens een appellation, waardoor hun rebelse karakter, dat ingaat tegen de gevestigde orde in de wijnwereld, nog versterkt wordt. En daarmee ook hun populariteit.

Pascaline Lepeltier, de Franse sommelière van de New Yorkse gastro-bistro Racines, vertelde in La Revue du Vin de France dat er jaarlijks een Pet-Nat Week plaatsvindt in New York. Champagne’s hip younger sister wordt pet’ nat daar genoemd. ‘Sinds enkele jaren is het moeilijk om er nog aan te raken’, zei ze. ‘Zodra een nieuwe lading arriveert in New York, is ze verkocht. De meeste flessen zijn zelfs al verkocht vóór ze aankomen.’

De pétillant originel

Deze nieuwe trend gaat eigenlijk terug tot een heel oude methode om schuimwijn te maken: de méthode ancestrale (letterlijk vertaald: de methode van onze voorouders), die honderd jaar voor de champagnemethode ontstond. Volgens die methode worden er nog altijd schuimwijnen gemaakt in minder bekende Franse wijnregio’s als Bugey, Gaillac en Limoux. Die schuimwijnen zijn dus ook pet’ nat, al is die hippe term daar nog niet doorgedrongen.

De meeste pet’ nats worden gemaakt door natuurlijke wijnmakers, die werken met de natuurlijke gisten van de druif. Dat maakt de gisting onvoorspelbaarder dan met artificiële gisten.

Zo wordt in Bugey, dicht tegen de Zwitserse grens, een heel bijzondere roséschuimwijn gemaakt van de druiven gamay (bekend van Beaujolais) en poulsard (bekend van de Jura). Rosé de Cerdon wordt hij genoemd. Hij heeft een lage alcoholgraad (7%), een zachte mousse en een lichtzoete smaak. Lokaal wordt hij vaak als aperitief gedronken, en bij nagerechten met rode vruchten, vooral aardbeien.

Het Franse INAO (het Institut National des Appellations d’Origine, dat de wijnsector reguleert in Frankrijk) kon deze oude authentieke methode niet langer negeren en besliste om er een aparte appellation voor te creëren. Het eerbiedwaardige instituut besliste evenwel om niet de informele term pet’ nat te gebruiken, wel de wat plechtstatige benaming pétillant originel. In de Loirestreek worden er nu al schuimwijnen onder die benaming op de markt gebracht, andere streken zullen volgen.

Maar ook in andere landen – Spanje, Italië en Duitsland – worden dergelijke natuurlijke schuimwijnen gemaakt. Al geeft men ze daar andere benamingen, zoals frizzante in Italië. Maar nergens klinkt de naam zo mooi als in het Frans: pet’ nat .

1. Aurora ‘Bolle Senza Frontiere’, Marche, Italië – 12 euro bij slow-wine.net

Heerlijk verfrissende frizzante van de lokale druiven pecorino en timorasso.

2. Vigne dei Boschi ‘JPB 2’, Emilia Romagna, Italië – 12 euro bij slow-wine.net

Klonen van de Italiaanse druif trebbiano leveren een karaktervolle frizzante op.

3. Tenuta di Tavignano ‘Il Pestifero’, Marche, Italië – 12,10 euro bij vinturia.be

Gemaakt van de lokale verdicchio, uitstekend bij de Japanse keuken

4. Le temps des cerises ‘La peur du rouge’, Languedoc, Frankrijk – 12,95 euro bij divino.be

Gemaakt van de champagnedruif chardonnay door een wijnbouwer van Oost-Duitse origine.

5. La Biancara ‘Garg ‘n’ Go’, Veneto, Italië – 12,95 euro bij divino.be

Frizzante van de lokale druif garganega van de Italiaanse pionier van de natuurlijke wijnen Angiolino Maule.

6. Casa Belfi ‘Naturalmente frizzante’, Veneto, Italië – 13,50 euro bij slow-wine.net

Plezier in het glas met deze pet’ nat van de proseccodruif glera.

7. Clos du Gravillas ‘Jour de Teuf’, Languedoc, Frankrijk – 14 euro bij lesgrandsdoc.be

Lichtzoete pet’ nat van de muscatdruif, heerlijk bij kaas en vruchten.

8. Mas Gomá ‘L’alba al turó’, Penedès, Spanje – 15,67 euro bij adbibendum.be

Gemaakt van macabeu, een van de druiven voor cava, heerlijk bij vis en zeevruchten.

9. Weingut Am Stein ‘Pure & Naked’, Franken, Duitsland – 22,76 euro bij cavesdefrance.be

Beperkte cuvée van dit toonaangevende domein in deze Duitse wijnregio.

10. La Taille aux Loups ‘Triple Zéro’, Montlouis-sur- Loire, Frankrijk – 27,50 euro bij vinetiq.eu

Sublieme pet’ nat van de biodynamische wijnbouwer Jacky Blot.