Nooit meer diëten: ligt het geheim voor een gezond leven in het Verre Oosten?

Terwijl we in het Westen hopeloos op zoek zijn naar miraculeuze diëten, ligt het geheim in het Verre Oosten al millennia voor het grijpen. ‘We leven in het Westen in een maatschappij waar voeding aan belonen of straffen wordt gelinkt, daar moeten we van af.’

Ooit al eens het Yin-Yangsymbool zien passeren? Het cirkeltje waarvan de helft zwart, en de andere helft wit is, hangt in zowat elke yogazaal aan de muur. In de Aziatische cultuur staat het symbool voor harmonie, polariteit en evenwicht. De filosofie wordt er in alle branches van het leven toegepast, het gaat van geneeskunde tot cultuur en sport en jawel, zelfs voeding.

‘We grijpen naar gezonde voeding wanneer het niet goed met ons gaat, niet naar pijnstillers. Gezond eten is geen dieet of hype bij ons, dat zit al eeuwen zo in de mentaliteit’, vertelt Vietnamese Gwen Truong Thi, die met haar trendy restaurant Little Asia in Brussel al meermaals op njam-tv verscheen.

Collectieve verwarring en onwetendheid

Het is zomer, de tijd dat iedereen hevig gaat diëten. Al die overtollige kilo’s van in de winter moeten eraf, want je lijf moet en zal #bikiniready zijn. Je besluit op eigen houtje op dieet te gaan. Om jezelf te motiveren scroll je wat door Instagram. Je zoekt een oplossing die resultaat garandeert en efficiënt werkt. Dan begin je te schrappen: koekjes, fruit, pasta en brood. Misschien moet je ook twee maaltijden per dag eten in plaats van drie, dat doet je favoriete influencer ook. Dit hou je een week lang vol, maar wanneer je ziet dat je geen grammatje bent afgevallen, geef je het op. Klinkt herkenbaar, toch?

We kunnen dan massaal zwoegen en zweten om een aantal kilo’s lichter te worden maar diëten blijkt niet te helpen. Psychologie Magazine onderzocht zo bij 1500 mensen die wilden afvallen hoe ze dit precies doen. Twee derde van de vrouwen en een derde van de mannen ging ooit al op dieet. De conclusie was dat meer dan de helft van de mensen die wat kilo’s wilden kwijtraken, dit met een dieet deden waarbij ze tijdelijk minder aten. Dit blijkt echter niet te werken, want tachtig procent van die mensen die veel gewicht verliezen, komen na vijf jaar terug op hetzelfde gewicht als voordien, of worden zelfs zwaarder dan voorheen.

De nieuwste dieethypes en trends die voornamelijk door sociale media in de schijnwerpers worden gezet, zijn dan ook soms tegenstrijdig en controversieel. Vaak staan ze op het randje van kwakzalverij. Kijk maar naar het recente verhaal van media-icoon Kim Kardashian. Zij poseerde onlangs op Instagram met een eetlustremmende lolly en promootte die bij haar miljoenen (jonge) volgers. Later bleek dat die zogenaamde aflanklolly’s enerzijds niet werken, en anderzijds gevaarlijke eetstoornissen als anorexia kunnen triggeren of verergeren.

Dat voeding in de aandacht wordt geplaatst, hoeft niet per se slecht te zijn. ‘Ik denk dat er nu een soort algemene bewustwording aan de gang is’, zegt Bart Keymeulen, expert aan het Diabetes Research Center VUB. ‘Het is een beetje zoals roken, we zitten in het stadium waarin de gevaren blootgesteld worden en waarin wij als consument veel bewuster worden’ Maar die bewustwording lijkt gepaard te gaan met veel verwarring over wat nu wel en niet mag, blijkt dus. Verwarring die er eigenlijk niet zou mogen zijn, als we de yinyang-filosofie moeten geloven. Het is tijd om de vicieuze cirkel van mislukte diëten te doorbreken en een kijkje te nemen in het Verre Oosten.

Yin-yang en de vijf natuurelementen

Oorspronkelijk stamt het yin-yangprincipe af van de Chinese cultuur, de allereerste keer dat de filosofie wordt genoemd, dateert al van 3000 v.Chr. Het is echter zo diepgeworteld in verschillende Aziatische culturen, dat de filosofie ondertussen deel uitmaakt van de mentaliteit.

Het is dan ook vanzelfsprekend dat de filosofie zich voortzet in de keuken: Yin en yang staan voor de twee tegenpolen die samen een evenwichtig gerecht vormen. Yin staat voor nat en vochtig, yang voor droog en knapperig. Yin koelt het lichaam af, yang verwarmt het lichaam weer. Als Yin koolhydraten bevat, dan bevat yang eiwitten.

De filosofie eist dat er in elk gerecht ook vijf smaken terugkeren die gelinkt zijn aan vijf natuurelementen. Zo komt bitter overeen met vuur, zoet met aarde, zuur met hout, kruidig met metaal en zout met water. In een maaltijd moeten al deze elementen, en dus smaken, aanwezig zijn, alleen dan zou er pas sprake zijn van evenwicht. Niet verrassend dus, dat in de Aziatische keukens zoveel ultragezonde kruiden als gember, look en citroengras worden gebruikt.

Concrete voorbeelden van Yin zijn onder andere: bonen, zeewier, aubergine, komkommer, kool, Chinese kool, tofu, waterkers, watermeloen, meloen, banaan, peer, kokos, zwarte bessen, krabben en mosselen.

Yang omvat roodkleurige voeding, het is zoet en kruidig. Een aantal voorbeelden zijn gember, mango, kersen, kaneel, nootmuskaat, amandelen, papaja, pompoen, pindanoten, look, sesamolie, alcohol, eend, rund en eieren.

Het yin-yangprincipe mag dan wel oeroud zijn, maar het was tegelijkertijd zeer avant-garde. Zo won veganisme in het Westen pas sinds enkele jaren aan belang, in het Verre Oosten worden zuivelproducten al sinds mensenheugenis gezien als een product dat eigenlijk enkel bestemd is voor zuigelingen, niet voor volwassenen. Aziaten haalden hun calcium al eeuwenlang uit bladgroenten, sesamzaad en gefermenteerde sojaproducten. Ook vlees kun je volgens het yin-yang principe zo veel mogelijk vermijden, want ook dat zou compleet onnodig zijn voor het lichaam. Er wordt aangeraden om maximaal 100 gram rood vlees per week te consumeren.

In tegenstelling tot het Westen, waar groenten meestal maar een derde van het bord uitmaken, zijn groenten altijd het hoofdgerecht in Azië, vlees is er een bijgerecht. ‘Gedurende de weekdagen proberen westerlingen altijd gezond te eten, soms gaan ze op dieet en slaan ze bepaalde gerechten over. Dit is uit den boze in Azië’, vertelt Vietnamese chef Gwen. De bedoeling is om elke dag drie volwaardige, gezonde maaltijden te eten. Volgens het principe mag je blijven eten tot je vol bent, op voorwaarde dat je het traag doet. Bovendien tellen Aziaten helemaal geen calorieën, in tegenstelling tot ons, want die kunnen misleidend zijn. Vergelijk nu een blikje cola zero met een avocado: het blikje bevat dan misschien amper calorieën , maar niemand zal zich afvragen welke van de twee gezonder is.

Het klinkt allemaal ingewikkeld, maar in feite draait het gewoon om gezond verstand. ‘In Aziatische culturen merk je dat voeding heel nauw samenhangt met je gezondheid. Wij zien eten niet als potentiële dikmaker, maar als medicijn waarmee je jezelf fysiek en mentaal kunt genezen’, vertelt de Vietnamese Gwen. Zo wordt bijvoorbeeld bij de Traditioneel Chinese Geneeskunde de yin-yangfilosofie uitsluitend toegepast: met natuurlijke ingrediënten als specerijen en kruiden geloven Aziaten dat chronische kwaaltjes en huidaandoeningen genezen kunnen worden.

Volgens de Vietnamese Gwen ligt de fout in onze maatschappij dat we voeding altijd linken aan belonen of straffen. ‘Veel Belgen gaan zichzelf belonen met een biertje, of een stukje chocoladetaart. Ze worden daar eventjes gelukkig van. Het tegengestelde is wanneer mensen heel erg gaan letten op hun gewicht, en dat voelt dan als een straf aan. Ik ben ervan overtuigd dat het geheim voor een gelukkig leven in het balans ligt tussen je lichaam en je geest.’