Macrobiotisch eten begint aan tweede leven: ‘Wat je eet moet in evenwicht zijn met wie je bent’

Immens populair in de jaren 70, maar daarna stilletjes uit de keuken verdwenen: hoe zou het nog gaan met de macrobiotiek? Net toen we ons die vraag stelden, vuurde grande dame Viviane Van Dyck haar nieuwe boek op de wereld af: Vegans are better lovers, een vurig pleidooi voor gebalanceerde plantaardige voeding. Oftewel: macrobiotiek in een sexy jasje.

Of vegans nu echt betere minnaars zijn, dat laat Viviane Van Dyck in het midden. ‘Ik wil geen vijanden maken’, lacht ze. ‘Wat ik wél zeker weet is dat wie plantaardig gaat eten een betere lover of life wordt: door gebalanceerd te eten sta je bewuster en blijer in het leven. Je energie stroomt en je barst van de levenslust. De concrete aanleiding voor het boek was de pandemie: wat je eet en drinkt heeft een enorme invloed op je gezondheid. In dit boek reik ik recepten aan die je lichaam in topvorm brengen en je weerbaar maken. Ik geloof dat gezondheid voor een groot deel maakbaar is. Dat is misschien een eng maar ook een bevrijdend idee: het zet je in je kracht. Je hoeft ook niet perfect te zijn: af en toe kleine stapjes maken al een groot verschil. Ben je een verstokte vleeseter? Zet dan eens één keer per week een plantaardig gerecht op tafel en kijk hoe je je achteraf voelt.’

Jouw boek is gebaseerd op de principes van de macrobiotiek. Hoe kwam jij in contact met deze eetfilosofie?

‘Dat ik macrobioot zou worden stond zeker niet in de sterren geschreven. Tijdens mijn jeugd in de Kempen kreeg ik driemaal daags vlees voorgeschoteld. Ik heb nooit van vlees gehouden en probeerde het stiekem aan de hond te geven, maar geen haar op mijn hoofd dat eraan dacht om vegetariër te worden. Als boerendochter had ik uitgesproken ideeën over vegetariërs. Toen ik in Antwerpen op kot ging, liep ik toevallig binnen bij de opendeurdag van de shiatsu-school. Ik ben nooit voorbij de keuken geraakt, want daar stond de vrouw van de lesgever te koken. Zij was macrobiotische chef en legde me de principes van de macrobiotiek uit. Ik hing aan haar lippen. Wat ze me vervolgens voorschotelde was verrukkelijk en er was geen vlees te bespeuren. Uiteindelijk ben ik dus nog iets veel ergers geworden dan een vegetariër: ik werd een macrobioot.’ (lacht)

Wat zijn de belangrijkste principes?

‘Evenwicht staat centraal in de macrobiotiek. Wat je eet moet in evenwicht zijn met waar je woont, hoe oud je bent en hoeveel je beweegt. Iemand die de hele dag aan een bureau zit heeft andere noden dan een boer die de hele dag buiten werkt. In de lente en zomer heb je nood aan zuiverende kruiden en knapperig bladgroen, in de herfst en winter aan verwarmende knolgroenten. Om het concept van evenwicht concreet te maken heeft de macrobiotiek alle voedingsmiddelen gerangschikt op een schaal van yin naar yang. Voorbeelden van voedingsmiddelen die extreem yin zijn, zijn alcohol, koffie en suiker. Aan de andere kant van het spectrum vind je zout, eieren, kaas en vlees.

Wij combineren vaak extremen: gehaktballetjes met krieken, kaas en wijn, spek met eieren en een kop koffie, chips en cola: deze dingen gaan zo goed samen omdat ze elkaar in balans brengen. Maar eten in extremen is heel vermoeiend voor ons lichaam. Daarom kiest de macrobiotiek voor de voedingsmiddelen die in het midden van de schaal zitten: dat komt in ons gematigd vierseizoenenklimaat neer op een plantaardige levensstijl met veel groenten, bonen, zaden en volle granen. Dat zijn ook de bouwstenen van mijn recepten. Zo eten zorgt voor een bloedsuikerspiegel die in balans is, minder schommelingen in je humeur en energiepeil en een goede spijsvertering.’

Je wijdt een volledig hoofdstuk aan granen, ik neem aan dat je geen fan bent van de populaire koolhydraatarme diëten?

‘Nee! We moeten echt af van het idee dat koolhydraten slecht voor ons zijn. Het is zeker waar dat geraffineerde witte bloem, pasta of suiker onze bloedsuikerspiegel snel doen stijgen en dalen. Deze ingrediënten vind je dan ook niet terug in mijn boek. Maar volle granen zoals gierst, spelt, bruine rijst of pseudogranen zoals quinoa of boekweit zijn de belangrijkste bron van brandstof voor ons lichaam. Wij zijn als mensen gemaakt om onze energie uit complexe koolhydraten te halen. Als je koolhydraten uit je dieet schrapt, zal je lichaam gedwongen worden om energie uit je reserves of andere voedingsmiddelen te putten: dit is een noodsituatie die stresserend is voor je lichaam en je best niet op lange termijn volhoudt.

Heb dus vooral geen schrik voor volle granen als je bezig bent met je gewicht. Ik durf zelfs te zeggen dat ik eindelijk mijn gezond gewicht heb gevonden door meer volle granen te eten. Voor ik de macrobiotiek ontdekte kampte ik, net als veel andere vrouwen in mijn familie, met overgewicht. Sinds ik macrobiotisch eet, eet ik meer volle granen dan ooit en is mijn gewicht perfect op peil.’

Met je derde boek kies je voor het eerst expliciet voor het woord vegan op de cover. Waarom deed je dat?

‘Omdat ik het fantastisch vind dat zoveel mensen plantaardig gaan eten. Maar plantaardig eten kan ook vreselijk ongezond zijn als je grijpt naar voorverpakte maaltijden, snoep en exotische ingrediënten. Ik wil mensen die plantaardig eten handvatten geven om dit op een gezonde manier te doen: met aandacht voor de seizoenen, lokale ingrediënten en véél groenten. Om van een vegan levensstijl een gezonde en gebalanceerde levensstijl te maken, zijn de macrobiotische inzichten erg waardevol.

Ik stop mijn liefde voor de macrobiotiek niet onder stoelen of banken en ik ben in goed gezelschap: ook Madonna en Gwyneth Paltrow zweren erbij. Maar bij sommige mensen roept het woord ook weerstand op. Dit komt omdat de methode op het hoogtepunt van haar populariteit in de jaren 70 door sommige mensen eerder dogmatisch werd toegepast. Ik wil net weg van dat strenge: luister naar je lijf en voel wat voor jou werkt. Ik ben blij om te merken dat verschillende elementen uit de macrobiotiek intussen doorgesijpeld zijn in de mainstream benadering van gezonde voeding: gefermenteerd voedsel, koken met zeewier, lokale, seizoensgebonden ingrediënten. De belangrijke pijlers van de macrobiotiek zijn intussen doodnormaal geworden: dat is een goede zaak.’

Je geeft veel kooklessen in het hele land- en volgens jouw deelnemers altijd met evenveel enthousiasme. Waar haal je de energie om zoveel mensen te overtuigen om gezond te eten?

‘Er schuilt een missionaris én een podiumbeest in mij. Ik vind het heerlijk om voor de klas te staan en mensen te entertainen. Niet voor niets ben ik begonnen aan een theateropleiding op mijn achttiende. Mijn missionariskant gebruikt dat showbeest om iedereen te enthousiasmeren om gezond te eten: ik ben zo doordrongen van de macrobiotiek dat ik er niet over kan zwijgen.

Al kan ik het ook loslaten als mensen rondom mij kiezen om anders te eten. Zo maak ik voor het kerstfeest een resem groentegerechten en bruine rijst en zet mijn broer een schaal met vlees en vis ernaast. Iedereen schept op waar hij zin in heeft. Ook je mentale gezondheid is belangrijk: ik hou van mijn familie en wil een gezellig feest. Het is absoluut niet de bedoeling dat eten tot verdeeldheid leidt. Maar wie bij mij komt eten krijgt altijd – extreem lekker – plantaardig eten voorgeschoteld. Ik heb ontdekt dat ik op deze manier meer mensen inspireer dan door scherpe oordelen te vellen: ik zou het ook niet leuk vinden als iemand mij mijn azukibonen zou verbieden, waarom zou ik hetzelfde doen met iemand zijn biefstuk?’

Sushisandwich

Bruine rijst staat in het midden van de voedingsweegschaal. Het is het beste graan om je darmen in goede conditie te brengen en te houden. Hierdoor zorgt het indirect mee voor een gezonde, stralende huid. Gekookte bruine rijst bewaart tot wel drie dagen in de koelkast. Je kunt het de eerste dag dus warm eten en er de volgende dag deze sandwiches mee maken. Wat er dan nog over is, kan op dag drie mee in je ontbijtpap. Zo laat je geen enkele gelegenheid onbenut om de weldaden van dit superfood te ondervinden.

Ingrediënten voor 4 sandwiches:

• 3/4 cup bruine rijst, gewassen
• 1/2 cup zoete rijst, gewassen
• 2 cups water
• Snuifje fijn wit zeezout
• 1 el rijststroop
• 2 el rijstazijn

Voor de vulling:

• 100 g tempé
• 4 el veganaise
• 7 lente-uitjes, fijngesneden
• 2 wortels, grof geraspt
• 1 tl kruidenzout

Voor de afwerking:

• 4 vellen nori
• 1 zakje gepekelde gember of sushigember
• Gefrituurde uitjes of geroosterde sesamzaadjes
• Optioneel 1 avocado, in dunne schijfjes
• Plasticfolie

Bereiding

Voor de sushirijst:

1. Breng de rijst in het koude water aan de kook in een zware pot met een zwaar deksel. Zodra het water kookt, voeg je een snuifje fijn wit zeezout toe. Laat alles nog 50 minuten sudderen op een klein vuurtje of een vlamverdeler.

2. Meng er, als de rijst gaar is en al het vocht opgenomen, de rijststroop en de rijstazijn onder.

Voor de vulling:

3. Stoom en verkruimel de tempé. Meng er de andere ingrediënten onder en breng eventueel nog verder op smaak met wat kruidenzout.

Voor de afwerking:

4. Leg een vierkant stuk plasticfolie op je werkblad en daarop, als een ruit en met de blinkende kant naar onderen, een vel nori. Leg in het midden van de nori een vierkantje rijst van 6 x 6 cm en 1/2 cm dik. Besmeer met een laagje tempévulling en leg er de velletjes gepekelde gember op. Bestrooi met de sesam of de gefrituurde uitjes. Werk af met de schijfjes avocado.

5. Leg hierop weer 1/2 cm rijst en plooi de hoeken van de nori over je vulling tot een vierkant pakketje. Bevochtig de randen van de nori en kleef het pakketje dicht. Verpak het stevig in plasticfolie.

6. Herhaal met de andere ingrediënten tot je 4 pakketjes hebt. Bewaar in de koelkast.

7. Snijd de vierkantjes diagonaal doormidden en serveer. Geniet van deze supergezonde sandwich.

Chocoladepuddinkjes met salted-caramelsaus

Het bindmiddel in deze pudding is van zeewier gemaakt. Je kookt het mee, maar het bindt pas als je bereiding afkoelt. De eerste keer dat ik het gebruikte, wist ik dat niet, dus voegde ik veel te veel agaragar toe en kreeg ik een steenhard puddinkje. Die fout heb ik dus al voor jullie gemaakt. You’re welcome!

Ingrediënten voor 12 puddinkjes:

Voor de pudding:

• 1 l romige havermelk
• 4 el cacaopoeder
• Snuifje fijn wit zeezout
• 6 el rijststroop
• 4 g agaragar in poeder (2 zakjes van 2 g)

Voor het sausje

• 270 g cashewpasta
• 250 g amandelmelk
• 140 g rijststroop
• 0,7 g fijn wit zeezout

Bereiding

Voor de puddinkjes:

1. Meng alle ingrediënten en breng al roerend aan de kook.

2. Giet in een vierkante bakvorm van 20 cm of in individuele vormpjes en laat minstens 1 uur afkoelen in de koelkast.

3. Ga met een mes langs de rand van de bakvorm om de kanten los te maken of duw de puddinkjes uit hun vormpjes.

4. Snijd in 12 porties en serveer 1-2 porties per persoon met de saus.

Voor het sausje:

5. Meng of mix de ingrediënten grondig en je weet niet wat je proeft.

6. Dit is ook een lekker sausje om je ontbijtpap te pimpen. Enkel op zondag uiteraard!