‘Het is tijd dat vrouwelijke chefs hun plek in de schijnwerpers opeisen’

Onlangs reikte Michelin zijn felbegeerde sterren uit, maar tot verbazing van velen was er weer slechts één bekroonde vrouw onder hen te vinden. Culinair trendadviseur Saskia Neirinckx buigt zich naar aanleiding van Vrouwendag over een prangende vraag: waarom zijn er zo weinig vrouwen te vinden op culinair topniveau?

Een paar jaar geleden las ik een interview met een mannelijke topchef. Hij vertelde dat hij dag en nacht werkte, en de miskraam van zijn vrouw niet bewust had meegemaakt. Dat interview is mij altijd bijgebleven. Waarom? Op dat niveau koken vereist een cutthroat werkethiek waartoe – in die vorm – weinig vrouwen bereid zijn. Bovendien hebben mannelijke topkoks doorgaans een topvrouw achter zich die het volledige huishouden en vaak ook de administratie van het restaurant op zich neemt. Wanneer we de rollen eens zouden omdraaien, zouden we weinig mannen vinden die deze vorm van ondersteuning aan hun carrièrevrouw bieden.   

De cultuur van de horeca zelf maakt het natuurlijk ook niet gemakkelijk voor vrouwen: lange werktijden, late avonden en hoge druk zijn niet altijd even aantrekkelijk als je ook nog vaak de verantwoordelijkheid draagt voor je gezin. (Al mogen we er natuurlijk ook niet van uitgaan dat alle vrouwen kinderen hebben of de primaire zorger zijn. Veel vrouwen kiezen bewust voor een kinderloos bestaan of hebben kinderen die het huis al uit zijn.)

Nu we stilaan afscheid nemen van de “chef als rockster”, met een leven vol adrenaline, nachtelijke diners en constante innovatie, krijgt een nieuwe generatie chefs misschien gemakkelijker de kans om te tonen wat ze in haar mars heeft. Steeds meer chefs kiezen immers voor betere werkuren voor zichzelf en hun personeel, voor minder werkdagen en zelfs sluitingsdagen in het weekend. 

Aan tafel met Michelin

Vrouwelijke chefs met talent zijn er genoeg, alleen lijkt Michelin ze steevast minder gemakkelijk op te merken. Het roept op tot de geldige vraag: is deze notoire jongensclub wel de plek waar vrouwen hun erkenning zouden moeten zoeken? If you can’t get a seat at the table, build your own table.

Of Michelin het hoogste goed is, hangt volledig af van je perspectief. Een Michelinster heeft ook zijn gevolgen voor wat je gasten van je verwachten, en het niveau van verfijning en service dat je aanbiedt. Laten we eerlijk zijn, je kan prachtige gerechten koken, onvergetelijke authentieke ervaringen aanbieden of een innovator zijn zónder op dat niveau gastronomisch te koken. 

Hoewel koken in traditionele rolpatronen vaak wordt toegeschreven aan vrouwen, lijken er veel minder  vrouwen in de culinaire wereld de spotlights op te zoeken of op te eisen. Ik wijt het deels aan gebrek aan representatie. Er heerst een geïnternaliseerd patriarchaat, een onzichtbare drempel die vrouwen ervan weerhoudt om hun plek aan tafel op te eisen, net zoals meisjes vroeger eerder verpleging dan geneeskunde gingen studeren. Het is tijd dat vrouwen durven om hun plek in de schijnwerpers op te eisen.  

Boys club

Een dialoog die we daarbij zeker ook moeten voeren is de manier waarop mannen elkaar supporten, iets waar we als vrouwen nog iets van kunnen leren. Maar hoe komt het dat vrouwen veel minder op die onderlinge ondersteuning kunnen rekenen?

Mannen in de branche zijn heel goed in het opbouwen van connecties en elkaar te promoten én beschermen. Vrouwen worden hier zeer zelden in betrokken, tenzij dan in ondersteunende functies. De ‘bromance’ die ontstaat uit twee succesvol gematchte chefs ga je gegarandeerd zien op sociale media, terwijl de input van een vrouw al eens gemakkelijk geabsorbeerd wordt zonder haar een evenwaardig platform te geven. Zonder deze wind in de zeilen is het voor vrouwen vaak veel harder om door te breken. 

Er is met andere woorden zeker meer behoefte aan zichtbaarheid en erkenning voor de prestaties van vrouwen in de branche. Media, prijzen en organisaties zijn bij deze uitgenodigd om actief te zoeken en vrouwen in de schijnwerpers zetten, en niet enkel als token female. 

Smaakmaaksters

Daarnaast is er een noodzaak voor mentorschap en ondersteuningssystemen voor vrouwen in de horeca. Jonge talentvolle chefs hebben rolmodellen en begeleiding nodig om te kunnen groeien en bloeien in deze veeleisende industrie. Het wordt hoog tijd dat de erg mannelijke gastronomische sector een meer inclusieve en diverse werkplek wordt, door vrouwen actief te steunen, gelijke kansen te bieden en hun stemmen te laten horen. Het zou de hele branche ten goede komen.

Gelukkig zie ik steeds meer vrouwen overigens wél hun plaats opeisen in de culinaire wereld. Ook meer en meer culinaire journalisten en sommeliers zijn tegenwoordig vrouwen. Het toont aan dat vrouwen wel degelijk hun mannetje kunnen staan in deze boeiende sector en zelf die tafels kunnen bouwen waar ze elkaar kunnen ondersteunen en toejuichen. 

Het is tijd om te beseffen dat vrouwelijke chefs evenzeer interessante smaakmakers zijn. Bij wie schuif jij binnenkort eens aan tafel?