Eerbetoon aan Julia Child, de vrouw die haar volk leerde koken

De legendarische tv-kok en kookboekauteur Julia Child maakte de Franse cuisine toegankelijk voor het Amerikaanse publiek. Die prestatie verdient een hoofdstuk in het mooie boek ‘Vrouwvolk: Legendarische dames eten ook’, over de lievelingsgerechten van heel wat toonaangevende figuren. Onderstaand fragment is daar een proevertje uit.

In 1963 verscheen Julia Child voor het eerst op de Amerikaanse televisie met het programma The French Chef. Ze werd bekend om haar karakteristieke stemgeluid en het grote enthousiasme waarmee ze met deegrollen, gardes, potten en pannen aan de slag ging. Ze maakte coq au vin, snelle en luchtige omeletten, romige sauzen, soufflés, geroosterd speenvarken en wat al niet meer – altijd met een royale hoeveelheid roomboter. En dat alles onder het motto: iedereen kan leren koken. Lekker koken!

Ze had een onverschrokken benadering van eten koken en er ging niet zelden iets mis. Zo belandde weleens het halve gerecht buiten de koekenpan of viel het keukengerei om. Maar zo’n situatie loste ze steevast op met humor en een verpletterende kalmte, waarbij ze benadrukte dat niemand wist wat er gebeurd was, zolang de gasten niet in de keuken waren. Als de deegrol niet lekker rolde of een van de handvatten van een pan losging, gooide ze die resoluut in de vuilnisbak, waarna ze rustig doorwerkte met het keukengerei dat ze wel prettig vond.

Julia zorgde ervoor dat Amerikaanse huisvrouwen moed verzamelden om van voren af aan te leren koken. De jaren 1960 waren een periode waarin Amerikaanse winkelcentra uitpuilden van de kant-en-klaarmaaltijden en halffabricaten. Julia focuste op goede ingrediënten, duurzaamheid en liefde voor voedsel, en had als uitgangspunt dat eten koken leuk moest zijn.

Van kwajongen tot kokkin

Julia werd in 1912 geboren in Californië. Met haar één meter achtentachtig was ze de langste van de klas, een leuke meid die allerlei kwajongensstreken uithaalde. Ze was ontzettend goed in sport en met haar lange lijf stortte ze zich in allerlei fysieke activiteiten. Zelf vertelde ze dat ze altijd honger had. Ondanks die flinke eetlust leerde ze tijdens haar jeugd niet koken.

In de Tweede Wereldoorlog kreeg ze een aanstelling bij de Office of Strategic Services (OSS) en werd ze in Sri Lanka en China gestationeerd. In Sri Lanka leerde ze Paul Cushing Child, haar latere man, kennen die ook bij OSS werkte. Hij was een echte kunst- en cultuurliefhebber en ze deelden hun voorliefde voor lekker eten. Ze gingen van de ene exotische eetgelegenheid naar de andere en genoten van de buitenlandse gerechten. Julia hield van Paul en van zijn enthousiasme voor eten, en ze wilde dat hij thuis net zo lekker zou eten. Ze trouwden in 1946 en twee jaar later kreeg Paul een baan bij de Amerikaanse diplomatieke dienst in Parijs.

Als diplomatenvrouw ging Julia mee, telkens wanneer Paul daarna werd overgeplaatst, maar Parijs werd hun absolute favoriet en daar waren ze het langst gestationeerd. In Parijs raakte het echtpaar verliefd op de Franse ingrediënten en kookkunst en op 32-jarige leeftijd werd Julia een van de eerste vrouwen die ging studeren aan kookschool Le Cordon Bleu. Met haar enorme lengte torende ze boven haar mannelijke medestudenten uit.

Van boek naar televisieprogramma

Julia werkte hard en leerde de basistechnieken van de Franse keuken. Bovendien werd ze lid van een exclusieve club voorvrouwen met een speciale interesse in gourmetgerechten, Le Cercle des Gourmettes. Daar ontmoette ze Simone Beck en Louisette Bertholle die bezig waren een basiskookboek over de Franse cuisine te schrijven in het Engels. Ze vroegen of Julia zin had om mee te werken aan het boek, zodat ze de Amerikaanse lezers gemakkelijker konden bereiken.

De jaren daarop werd het echtpaar Child in verschillende plaatsen in Europa gestationeerd. Zo woonden ze onder andere twee jaar in Oslo. De drie dames bleven samenwerken aan het kookboek. Julia vertaalde de recepten uit het Frans en beschreef de werkwijze op een gedetailleerde, pedagogische en praktische manier. De eerste druk van het 726 pagina’s tellende boek Mastering the Art of French Cooking (De kunst van het koken) kwam uit in 1961. Er was geen enkele foto in opgenomen, maar het bevatte gedetailleerde beschrijvingen en nuttige illustraties.

In verband met de promotie van het boek deed ze voor het eerst een kookshow op televisie. De kijkers stuurden enthousiaste reacties naar de tv-zender en Julia werd gevraagd voor het kookprogramma The French Chef. Het programma werd een groot succes, maar het televisiebedrijf kreeg ook woedende brieven van kritische kijkers. Die vonden dat ze veel te veel rommel en troep maakte. En met je blote handen kippenbotjes breken, was het toppunt van slechte handhygiëne. Julia vond dat ze zich niet zo moesten opwinden.

Levensvreugde

Na de publicatie van het boek kreeg Julia een vaste column in de krant The Boston Globe, en verleende ze haar medewerking aan zo’n twintig kookboeken. In de loop der tijd kreeg ze kritiek op haar royale gebruik van room en roomboter, maar daarop antwoordde ze steevast: ‘Al die mensen overdrijven. Laten we het liever gezellig maken en van het eten genieten. Dat is een van de eenvoudigste vormen van levensvreugde.’

Ik kan de videoclip op nrk.no aanraden met een opname uit 1991, waarin Julia samen met de Noorse kooklegende Ingrid Espelid Hovig in de tv-keuken staat. Ingrid, die piepklein en voorzichtig lijkt naast Julia, vraagt in het Engels met een charmant accent: ‘Gebruikt u altijd zoveel room en roomboter?’ Waarop Julia, met haar beroemde schelle stem, antwoordt: ‘Ingrid, my dear, zoals alle Franse chefs ben ik dol op room en roomboter.’ In een ander interview zegt ze: ‘Ik eet liever een theelepel Charlotte Russe met chocolade dan drie coupes gelei.

Ze bleef haar hele leven slank, zonder te beknibbelen op room en roomboter. In plaats daarvan lette ze er liever op dat ze niet te veel at. In het programma uit ze herhaaldelijk kritiek op moderne diëten. Eten moet een plezier zijn. Toen Julia en Paul terugkeerden naar de VS, kochten ze een huis in Cambridge. Paul ontwierp een keuken speciaal voor Julia, met extra hoge werkbladen, afgestemd op haar lengte. Bovendien was er ruimte voor filmlampen en de mogelijkheid om vanuit drie camerahoeken opnamen te maken. Er werden drie tv-programma’s opgenomen in deze keuken, die nu een plaats heeft gekregen in The National Museum of American History in Washington.

Julia ging nooit met pensioen en bleef werken zolang haar gezondheid het toeliet. Ook na de dood van Paul, in 1994, werkte Julia nog een paar jaar door. In een interview zei ze eens: ‘In mijn branche werk je tot je klaar bent. Gepensioneerde mensen zijn saai.’ In 2004 overleed Julia, 92 jaar oud.