De chemie achter het Sirtfood-dieet

Royalty Pippa Middleton, popster Adèle en BBC-chef Lorraine Pascale, allemaal zweren ze bij het Sirtfood-dieet. De bedenkers, farmaceut-voedingsdeskundige Aidan Goggins en nutrition nerd Glen Matten, beloven je met hun dieet een gewichtsverlies tot 3 kilo per week. Maar wat zijn sirtfoods? En werkt het echt?

Sirtfood is de verzamelnaam voor voedingsmiddelen die de sirtuïnes in je lichaam stimuleren, eiwitten met een impact op je genen. Zeg je nu ook sirt-wàt? Wel, sirtuïnes hebben een invloed op de levensduur van je cellen, maar stimuleren net zo goed je vetverbranding en spiergroei. Geen wonder dat Aidan Goggins en Glen Matten sirtuïnes als afslankgenen klasseren. Deze skinny genes activeer je via het eten van boerenkool, appels, rucola, groene thee, peterselie, walnoten, aardbeien, rode wijn en chocolade, maar ook via vastendiëten en beweging.

Als jij dan (mild) gaat vasten én veel sirtfoods eet, krijg je volgens Aidan Goggins en Glen Matten een ongelofelijk combinatiepakket. Je valt af en verliest vet, maar behoudt wel je spieren. Een groot verschil met meer extreem vasten, waarbij je meestal ook aan spiermassa inboet. De twee onderzochten de sirtfoods-theorie bij de leden van KX, een van de populairste gezondheids- en fitnesscentra van Europa in de Londense wijk Chelsea. De eerste drie dagen waren het meest intens, met een voedselinname beperkt tot 1.000 calorieën per dag, via drie sirtfoodrijke groene sappen en een sirtfoodrijke maaltijd. De laatste vier dagen verhoogde het duo het aantal calorieën tot 1.500 per dag, met nu per dag één sapje en twee maaltijden onder de sirtfood-vlag.

In fases

Wat bleek? De deelnemers van het experiment verloren gemiddeld 3,2 kilo. En ja, ze verloren vooral vet en hun spiermassa nam zelfs met 900 gram toe. Bovendien hadden ze zelden honger, nog zo’n bijwerking van sirtfoods. Aidan Goggins en Glen Matten waren tevreden en bombardeerden het experiment tot fase 1 van hun Sirtfood-dieet. De tweede fase is een onderhoudsfase met drie sirtfood-maaltijden per dag, een dito groen sapje en 1 of 2 sirtfood-tussendoortjes. Op het menu staan gerechten zoals een kalkoenescalope met salie, kappertjes, peterselie en bloemkool-couscous, boekweittabouleh met aardbeien en in miso gebakken kabeljauw met roergebakken groenten en sesam. Wie dat wenst kan na twee weken terugkeren naar fase 1 voor een verbrandingboost.

Klinken sirtfood voor jou als een voedingssprookje? ‘Voeding is het nieuwe geloof’, zegt Michaël Sels, hoofddiëtist bij het UZA. ‘Mensen hopen dat sirtfoods iets magisch met hen doen. Als je echter minder eet dan je verbruikt, spreek je de vetreserve aan en is het logisch dat je op een week tijd tot 3 kilo kan afvallen. Wie elke dag één ananas eet of een maaltijd vervangt door een gin-tonic, verliest ook gewicht. De vraag is of je calorieopname zo drastisch schrappen wel gezond is. Je loopt onder andere het risico dat je op sapjes blijft leven.’

‘Bovendien is er geen wetenschappelijk bewijs dat je met een vastendieet betere resultaten boekt dan dat je elke dag 500 kcal minder opneemt, bijvoorbeeld door wat minder tussendoortjes te eten of frisdrank te drinken’, vervolgt Michaël Sels. ‘Wie het zo aanpakt verliest per week toch een halve kilogram, dat maakt 2 kilogram per maand! Zo’n advies is veel minder sexy dan het eten van sirtfoods.’

Studies met gisten en muizen

Maar hoe zit het dan met die sirtuïnes? ‘Het is bewezen dat je sirtuïnes activeert via vasten of het eten van bepaalde voedingstoffen en er zijn linken tussen de activatie van bepaalde soorten sirtuïnes en je vetstofwisseling of spieren’, zegt Carmen Cheung, orthomoleculair voedingsspecialist bij One Life in Antwerpen. ‘Wel gebeurden de huidige studies op dieren of in proefbuizen en nog niet op mensen.’

De baanbrekende studie van Konrad Howitz in 2003 beschrijft bijvoorbeeld dat resveratrol, een stofje in de schil van rode druiven en rode wijn, de levensduur van een gist verlengt. Studies die bewijzen dat je dankzij de activatie van sommige sirtuïnes via hoge dosissen resveratrol onder andere meer spierkracht krijgt, gebeurden dan weer op muizen. De auteurs van het sirtfood-dieet menen dat de fundamentele principes van het celmetabolisme van gisten of muizen – en alles daartussen – identiek zijn aan die van mensen en reageren behoorlijk enthousiast.

‘De vertaalslag van dieren of proefbuizen naar mensen is te kort door de bocht’, vervolgt Michaël Sels. Veel van de wetenschappelijke bagage achter sirtfoods strandt dus in een transitzone tussen dieren en mensen. ‘Voedingswetenschap bekijk je ook best breder dan enkel door de bril van wetenschappelijk onderzoek, want het is heel moeilijk om het effect van één voedingstof te extrapoleren naar een voedingsmiddel, laat staan naar een eetpatroon. We eten geen resveratrol, maar druiven en rode wijn, in combinatie met andere voedingstoffen.’ Lees: de interacties zijn complex en het hele plaatje telt. ‘Veel van deze onderzoeken gebeuren bovendien met heel hoge dosissen van de onderzochte stoffen. Zo’n dosissen haal je zelden uit voeding’, voegt Carmen Cheung toe.

Het fitnessexperiment van Aidan en Glen blijft echter borrelen. Waarom verloren de deelnemers dan vooral vet en groeide hun spiermassa aan? ‘Alles hangt af van de methodologie van dit onderzoek, dat kleinschalig is met een korte testperiode’, zegt Michaël Sels. ‘Als je aan lichaamsbeweging doet en voldoende eiwitten aanbrengt, zoals in de hoofdmaaltijd van het dieet, dan bewaar je de spiermassa en kun je zelfs spieren bijkrijgen. Drink je vooral sapjes, dan is het risico op spierverlies groter.’

Koken met groenten

Voor wie over de hoeveelheiden waakt en kritisch blijft, is er goed nieuws. ‘De bedenkers van het sirtfood-dieet zetten veel groenten, fruit, groene thee en olijfolie op het menu en vrezen geen koolhydraten’, vervolgt Michaël Sels. ‘De recepten zijn lekker en zelfs al is het nut van sirtfoods nog onbewezen bij mensen, je leert wel gezond koken. Je ontdekt hoe je boerenkool verwerkt in iets anders dan aardappelpuree en krijgt leuke vegetarische recepten, zonder dat je heel exotische ingrediënten huis moet halen.’

Michaël Sels pleit vooral voor een ode aan het gezond verstand. ‘Wanneer je enkel het leukste van het Sirtfood-dieet meepikt, denk aan de rode wijn en chocolade, dan krijg je iets helemaal anders dan dat je dankzij dit dieet vooral groene groenten eet. Als je ook nog eens vlees schrapt, uit andere dieethypes onthoudt dat je best geen koolhydraten of zuivel eet en enkel zweert bij avocado en gojibessen bij de lunch, dan blijft er weinig over en verdwijnt het overzicht. Je eet weinig evenwichtig en verliest misschien het geloof in de voedingswetenschap.’