Alle Dagen Honger over de toekomst van onze landbouw: ‘We moeten gewoon met elkaar blijven praten’

Topchef Kobe Desramaults en het foodcollectief Alle Dagen Honger hebben de handen in elkaar geslagen voor Krachtboer, een festival over de toekomst van de landbouw. Een voorsmaakje daarvan vind je in dit interview met Alle Dagen Honger.

Waar bij Krachtvoer, het festival dat Alle Dagen Honger al enkele keren organiseerde, het échte eten in de belangstelling staat, is voor Krachtboer de boer en zijn stiel het centrale onderwerp. En of de dames van Alle Dagen Honger daar graag een festival over organiseren.

JOHANNA GOYVAERTS: Goed en niet goed. Toen Kobe (Desramaults, nvdr) afkwam met de vraag of wij samen met hem een festival wilden organiseerden over de landbouw, wist ik echt niet hoe we dat moesten aanpakken. Ik bedoel: de landbouw is zo complex, er gaat zoveel mis,… Waar begin je?

Maar door te gaan praten met landbouwers – en vooral met jongere boeren – merk je dat er ongelofelijk veel motivatie is om ervoor te blijven gaan. Ik stond daar echt van versteld: die jonge generatie heeft zoveel goesting om hun werk goed te kunnen blijven doen. Mensen die gemotiveerd zijn, zoeken continu naar nieuwe oplossingen. Met Krachtboer wilden we die mensen bij elkaar brengen en hen constructief samen in gesprek laten gaan.

Ja, Krachtboer staat open voor iedereen. Natuurlijk is het makkelijker voor kleine landbouwers om dingen anders te beginnen aanpakken: zij kunnen nog makkelijker omschakelen. Zij waren dus ook al veel ontvankelijker voor wat wij te vertellen hadden, maar bij de voorbereidende gesprekken in In De Wulf zaten wel ook altijd mensen uit het gangbare landbouwcircuit.

Ja, maar die zijn heel complex. Sowieso heeft er veel te maken met de globalisering. Als kleine boer moet je vandaag opboksen tegen een wereldmarkt.

Met Alle Dagen Honger zijn we al enkele jaren bezig persoonlijke verhalen van producenten te vertellen, maar dat maakt ons helaas nog altijd geen expert in deze complexe materie. Ik heb nog altijd niet het gevoel dat ik in helikopterzicht kan overschouwen wat nu de grote problemen zijn. Daarom hebben we voorafgaand aan Krachtboer verschillende talks georganiseerd met mensen uit de sector. Dat konden landbouwers, maar ook journalisten of onderzoekers zijn. We wilden graag van hen horen welke thema’s op het symposium aan bod zouden moeten komen. Het programma daarvan is dus echt ingevuld door input uit de sector.

Ja, zeker. Landbouwonderwijs bijvoorbeeld was een onderwerp dat vaak en spontaan naar boven kwam. Hoe kan dat breder opengetrokken worden en hoe kan de sector daar zelf aan bijdragen? Daar zou ik nooit zelf aan gedacht hebben.

Iets anders waar regelmatig over gesproken werd, zijn coöperatieve landbouwsystemen. Je weet natuurlijk dat die bestaan, maar ik had niet door dat zoveel landbouwers daar ook echt mee bezig zijn en er met veel vragen over zitten.

Ik denk dat daar zeker potentieel in zit ja, maar ook stevige uitdagingen. Het juridische en financiële luik van coöperatieven is niet evident, maar vooral het samenwerken van verschillende mensen is niet gemakkelijk.

BARBARA SERULUS, die het gesprek al de hele tijd van in de verte volgt, terwijl ze schrijft aan een tweede boek van Alle Dagen Honger: Boeren zijn behoorlijk eigenwijs en iedereen heeft zijn eigen manier van werken. Het ging tijdens die talks bijvoorbeeld over machinecoöperaties: dat geeft regelmatig problemen omdat boeren hun materiaal willen gebruiken wanneer ze het nodig hebben, niet wanneer het toevallig door niemand anders gebruikt wordt. Samenwerken zit niet ingebakken bij de boeren, iedereen is het gewoon om voor zijn eigen bedrijf te zorgen.

JOHANNA: Tijdens de talks is het belang van marketing inderdaad ook aan bod gekomen. Het verhaal van boeren zou veel beter verteld moeten worden. Dat kan op verschillende manieren. Maar het is erg moeilijk iemand te vinden die op een goede manier met landbouwmarketing bezig is. Niet alleen de landbouwers persoonlijk zijn daarvoor verantwoordelijk.

Het hangt er natuurlijk van af op welke markt je je richt. Als je kleinschaliger bent en je focus ligt op een kleine markt met rechtstreeks consumentencontact, moet je inderdaad die klanten onmiddellijk aanspreken. Vanaf het moment dat je grootschaliger bent en je je meer op export richt, wordt het verhaal dat je moet vertellen om je product verkocht te krijgen natuurlijk helemaal anders.

Vandaag de dag is export vooral gericht op het produceren van bulk producten. Hier kan je je afvragen of we ons, in plaats daarvan, niet meer moeten richten op specialisatie, op het produceren van producten met een meerwaarde waar je als producent beter aan verdient. Denk bijvoorbeeld aan wat de Italianen doen: zij verwerken hun melk tot Parmezaan, een product met meerwaarde dat wereldwijd erg gewild is.

De consument en de boeren moeten absoluut weer dichter naar elkaar toegroeien. Daar gaat het publieke luik van Krachtboer ook over. Voeding in de winkel is lang iets anoniem geweest voor veel mensen. Er werden niet veel vragen bij gesteld, maar dat is vandaag anders. Er zit absoluut potentieel voor de landbouwsector in het dichten van de kloof tussen hen en de consument.

De retail is een sector waarin allerlei dingen aan het verschuiven zijn en waar heel wat dingen tegenwoordig in vraag worden gesteld. Maar het zal tijd vergen om echte veranderingen door te voeren. Net als de landbouwsector zit de retail complex in elkaar en heeft ze haar eigen problemen en kansen.

Uiteindelijk gaat het om mensen. Landbouwers, consumenten en handelaars: ze moeten gewoon met elkaar blijven praten. En dat willen wij met Krachtboer graag stimuleren.

De landbouwsector is inderdaad erg kwetsbaar. Het is een sector die duidelijk laat zien wanneer er in een maatschappij dingen vastlopen en er dus nood is aan veranderingen.

BARBARA: Vroeger waren er veel meer boeren dan vandaag. Zoals er in elke familie een pastoor was, was er ook in elke familie een boer. Het waren mensen waar je echt wel rekening mee moest houden. Dat is vandaag eigenlijk nog altijd zo, maar in de publieke opinie leeft dat niet meer. Niet veel mensen liggen nog wakker van de beelden van boze boeren die door de straten van Brussel lopen. De voeling met de stiel verdwijnt. Het is ook daarom dat we samen met Kobe Desramaults Krachtboer organiseren en dat we voor die naam – die oorspronkelijk maar een grap en werknaam was – hebben gekozen: we willen onze boeren empoweren.