Arts en auteur Staf Henderickx reageert op het nieuws dat supermarkten in ons land vorig jaar 363 ton suiker uit de voedingsproducten van hun huismerken hebben gehaald. ‘De afspraak die Maggie De Block toejuichte, lijkt fantastisch, maar brengt geen zoden aan de dijk.’
Een afspraak tussen de voedingsindustrie, de distributiesector en het ministerie van Volksgezondheid stipuleerde dat in 2017 zo’n 5 procent minder suiker in de voeding zou verwerkt worden. Een evaluatierapport is nog niet klaar, maar de drie grootste supermarkten verklaarden dat er in totaal 363 ton suiker minder in hun huismerken zit. Ook hebben de ketens 170 ton minder vet en 82 ton minder zout gebruikt.
5 procent vermindering van suikers in supermarkten geeft valse hoop
Minister van Volksgezondheid Maggie De Block reageerde enthousiast en tekende een nieuwe gelijkaardige principeverklaring. Uiteraard is elke stap die de gezondheid ten goede komt lovenswaardig. Maar is dit een stap vooruit of een druppel op een hete plaat? We zetten alles nog even op een rijtje.
Waarom wordt er zoveel suiker geproduceerd?
In 2017 bedroeg de totale productie van suiker 185 miljoen ton, goed voor een marktwaarde van 70 miljard euro. Sinds 1960 is die wereldproductie meer dan verdubbeld. De laatste jaren kent de wereldproductie een toenemende overproductie die leidt tot stijgende voorraden en dalende prijzen. Die lage prijzen maken dat de voedingsindustrie gul kan omspringen met het toevoegen van suikers.
Sinds 1960 is de wereldproductie van suiker meer dan verdubbeld.
Bovendien wordt de suikerprijs in de Europese Unie mede bepaald door een zware subsidiëring van de eigen suikerproductie. Een oligopolie van een handvol Europese suikerproducenten maakt recordwinsten dankzij een systeem van kunstmatige schaarste, landbouwsubsidies en importheffingen. De Europese productie bedraagt vandaag zo’n slordige 20 miljoen ton, een productiestijging van 3,6 miljoen ton of 22 procent in vergelijking met het jaar daarvoor.
Hoeveel suiker eten we?
Best beperken we onze suikerinname tot minder dan 10 procent van onze dagelijkse caloriebehoefte. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) stelde recent de maximumhoeveelheid nog scherper, namelijk op maximum 25 gram suiker per dag, vier keer minder dan het gemiddeld dagelijks verbruik van de Belg.
Het verbruik van 100 gram suiker per dag komt overeen met zeventien suikerklontjes per dag.
Dat verbruik van 100 gram suiker per dag komt overeen met zeventien suikerklontjes per dag of 36,5 kilogram per jaar. De WHO legt de lat wel erg laag als je weet dat alleen een blikje cola al 35 gram suiker bevat. Een soeplepel ketchup bevat vier gram suiker. Van de 60.000 voedingsmiddelen in een Amerikaanse supermarkt bevat 80 procent suiker.
En wie zoals de Amerikanen gemiddeld 126,4 gram suiker per dag consumeert, loopt een bijna driemaal hoger risico op hart- en vaatziekten. In een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Nature schat pediater en endocrinoloog Lustig dat overdreven suikerverbruik wereldwijd verantwoordelijk is voor 35 miljoen overlijdens per jaar. Suiker werkt ook verslavend.
In België lijdt 48 procent van de volwassen bevolking aan overgewicht en 13 procent aan obesitas. Een op de vijf Vlaamse jongeren heeft overgewicht en die trend zit in stijgende lijn.
Geen halve maatregelen
De afspraak (op vrijwillige basis) die Maggie De Block toejuichte, lijkt fantastisch, maar brengt geen zoden aan de dijk. Voor de gemiddelde consumptie van de Belg betekent dit dat hij of zij geen 100 gram maar 95 gram suiker per dag zal consumeren.
Vooral de drankindustrie zag in kunstmatige zoetstoffen zonder calorieën een mirakelmiddel.
Als de supermarkten dan verklaren dat er massaal minder suiker in hun huismerken zit, dan zegt dat vooral iets over de gigantische hoeveelheid suiker die er nog wel in zit. De voedingsindustrie is ook al langer op zoek naar allerlei suikervervangers zodat ze het woord ‘suiker’ op het label kunnen weglaten.
Vooral de drankindustrie zag in kunstmatige zoetstoffen zonder calorieën een mirakelmiddel. Een hele collectie verscheen op de markt. Aspartaam: 200 keer zoeter dan suiker; sucrose: 600 keer zoeter; neotaam: 1000 keer zoeter of nog advantaam: 37.000 keer (!) zoeter dan suiker. Uitgebreid onderzoek bracht aan het licht dat ook deze zoetstoffen aanleiding geven tot overgewicht, suikerziekte en hart- en vaatziekten.
Een mogelijke verklaring is dat de zoetstof het beloningsmechanisme onvoldoende activeert, zodat de verslaafde persoon op zoek gaat naar andere calorieën. Mogelijks ontregelen zoetstoffen ook de hormonen leptine en ghreline, hormonen die onze eetlust op tijd afremmen.
Er wordt niet aan de kern van het probleem geraakt.
Kortom, deze afspraak raakt niet aan de kern van het probleem, namelijk dat we moeten afstappen van de consumptie van frisdranken, snacks, kant-en-klaarmaaltijden en alle andere ongezonde verwerkte voeding. Die 5 procent vermindering van suikers geeft valse hoop en stuurt ons met een kluitje in het riet.
Het verwijderen van alle frisdrank- en snoepautomaten in de scholen en het invoeren van het Finse schoolmodel met een gezonde warme maaltijd zou wel een enorm grotere impact hebben op de stijgende obesitasepidemie bij de jeugd. Jong geleerd is oud gedaan.
Een politiek van tegelijk koud en warm blazen
Roken, alcohol, gokken, hoge suikergehaltes, vet en zout … Met kleine ingreepjes help je die verslavingen nooit de wereld uit. 1,6 miljard mensen lijden aan overgewicht met diabetes, hoge bloeddruk, artrose en andere ziekten tot gevolg. 771 miljoen mensen zijn ondervoed en elke dag sterven 15.000 mensen de hongerdood, terwijl er genoeg voedsel is om de 7,4 miljard mensen op aarde te voeden.
Pak het probleem bij de wortel aan in plaats van wat snoeiwerk te verrichten zonder veel impact.
Zowel honger als obesitas is een economisch en politiek probleem, geen technisch. Maar zolang speculatieve winsten op grondstofbeurzen en in de voedingsindustrie en -distributie welig tieren, is er weinig hoop. Gezond en voldoende voedsel zijn menselijke behoeften en daar moeten de politieke en economische prioriteiten liggen.
Maatschappelijke vooruitgang is de vooruitgang van de maatschappij en niet van enkele superrijken die landbouw en voeding organiseren voor hun eigen portemonnee. ‘No food change without system change‘, zou ik met de Canadese schrijfster en activiste Naomi Klein onomwonden durven stellen.
Daar ligt de politieke moed: het probleem bij de wortel aanpakken en niet wat snoeiwerk verrichten zonder veel impact.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier