Goed voor het milieu, maar ook voor je haar? De do’s en don’ts van solide shampoo bars

Haar wassen met een shampoo bar is beter voor het milieu, maar is zo’n solide shampoo wel voor iedereen geschikt? Dit moet je weten voor een vlotte overstap van vloeibare naar solide shampoo.

De ene shampoo bar is de andere niet

De term shampoo bar wordt al snel voor elke solide haarreiniger gebruikt, alleen is niet elke bar een echte shampoo bar. Sommige zijn zeep. Het verschil? ‘Haarzeep reinigt op basis van verzeepte oliën en is vergelijkbaar met een ouderwets stuk zeep’, vertelt Sanne De Lee, oprichtster van de Belgische duurzame beautywebshop SQÓN. Ze bevat bestanddelen als sodium olivate (verzeepte olijfolie), sodium cocoate (verzeepte kokosolie) of glycerine. Dat laatste bestanddeel ‘wordt niet toegevoegd aan traditionele zeep, maar komt vrij bij het verzepingsproces.’

‘Een shampoo bar reinigt op basis van detergenten en kan je vergelijken met een natuurlijke, sulfaatvrije vloeibare shampoo.’ Haar formule bevat detergenten als sodium cocoyl isethionate (een vaak gebruikte, zachte detergent afgeleid van kokosolie), sodium coco sulfate, decyl glucoside, cocamidopropyl betaine of disodium lauryl sulfosuccinate.

Waarom lijkt mijn haar na het wassen met solide shampoo vetter dan ervoor?

Het is voor best veel mensen een herkenbaar scenario: sinds je je haar met solide shampoo wast omdat je je ecologische voetafdruk wil verkleinen, lijkt het alsof het al een maand niet meer gewassen is en klit het in vette lokken samen. Er zijn twee mogelijke verklaringen. Enerzijds is er het detoxverhaal dat veel producenten van haarzeep aanhalen: je haar moet ‘wennen’ aan de nieuwe manier van wassen. ‘Haarzeep reinigt erg mild, in tegenstelling tot klassieke shampoos met sulfaten en bewaarmiddelen, die haar en hoofdhuid kunnen irriteren’, verklaart De Lee. ‘Ze heeft ook een hogere pH-waarde dan gewone shampoo. Daardoor kan je haar in het begin erg vet of net droog en stroef aanvoelen.’ Ook de hoge pH-waarde van de bars zit er voor iets tussen. Je hoofdhuid schommelt normaalrond de 5,5,die van een shampoobar ligt rond de 9. Dat veroorzaakt irritaties aan de hoofdhuid.

‘Dat vette of stroeve effect kan je verminderen door je haar na het wassen te spoelen met appelazijn. Die herstelt de pH-waarde van je haar. Na een tiental wasbeurten zou je een goed resultaat moeten krijgen. Dan moet je je haar minder vaak wassen én krijgt het meer volume.’ Haalt spoelen met appelazijn niets uit? Dan is de kans erg groot dat er hard water uit de kraan komt en je je haar met haarzeep wast. Dat ontdekte de Britse Sophie Peach, die op haar blog rond duurzaam leven Sustainably Lazy handige shampoo bar-handleidingen deelt.

‘Hoe meer mineralen, voornamelijk calcium en magnesium, in water zitten, hoe harder het is’, verklaart ze. ‘De zeepmoleculen van haarzeep binden aan de mineralen in het water en laten een vet residue achter in je haar. Zelfs nadat je het verschillende keren hebt gewassen, ziet het er vet en klitterig uit.’ Overschakelen op een shampoo bar -eentjemet detergenten – is de oplossing.

Hoe gebruik ik een solide shampoo?

Je kan de blok rechtstreeks over nat haar wrijven zodat er schuim ontstaat. Of je schuimt de solide shampoo eerst op in je handen en wast met dat schuim je haar. Daarna spoel je alles goed uit.

Voor wie werken solide shampoos goed?

Haarzeep en shampoo bars komen in allerlei soorten en maten, gericht op verschillende haar- of hoofdhuidtypes: vet haar, droog haar, anti-roos, gevoelige hoofdhuid, beschadigd haar… ‘Vaak is het een kwestie van proberen om te bepalen welke het best bij je past’, zegt De Lee. ‘Haarzeep blijft een haat-liefdesverhaal. Die werkt vooral goed voor mensen met ongekleurd, kort of fijn haar. Sommige mannen vinden het fijn dat de zeep hun haar wat stroever en ‘vetter’ maakt en meer volume geeft, terwijl het met klassieke shampoo heel plat valt waardoor ze veel stylingproducten moeten gebruiken.’ Blijkt haarzeep toch niet met je haar (en harde kraantjeswater) te matchen, ‘gebruik haar dan verder om je lichaam te wassen.’

Peach raadt mensen met geverfd of ontkleurd haar een shampoo bar of haarzeep met een te hoge pH-waarde af, ‘die kan de kleur vervagen.’ En mensen met krullen vermijden volgens haar best shampoos met sulfaten. ‘Die worden afgeraden bij de Curly Girl Method. Krullend haar moet zijn vocht kunnen vasthouden, maar sulfaten strippen de natuurlijke oliën weg.’

Hoe ken ik de pH-waarde van een solide shampoo?

Die staat jammer genoeg niet verplicht vermeld op de verpakking, in tegenstelling tot de ingrediëntenlijst. Haarzeep heeft een hoge pH-waarde, shampoo bars niet per se. Met pH-teststrips, die je onder meer bij de apotheek vindt, kan je de zuurtegraad checken.

Hoe bewaar je een shampoo bar het best?

Een shampoo bar is zuiniger in gebruik dan de vloeibare variant, maar dan moet je hem wel correct bewaren. Laat je hem op de douchevloer liggen, smelt hij langzaam weg. ‘Solide shampoo en conditioner bewaar je best uit de douche, op een zeepschaaltje’, adviseert De Lee. ‘Liefst eentje met ribbels: zo kan de zeep goed uitlekken en opdrogen en plakt ze niet aan de schaal. Of stop ze na gebruik in een zeepzakje dat je laat uitlekken aan de douchekraan.’

Zijn er andere duurzame shampooalternatieven?

Solide cosmetica zijn duurzamer dan hun verpakte zusjes omdat ze geen (plastic) verpakking nodig hebben. Volgens het Britse cosmeticamerk Lush spaar je met één shampoo bar drie plastic flessen shampoo uit. En de kartonnen doos of de papieren wikkel die er vaak rond zit is makkelijk te recycleren.

Maar duurzaamheid is geen eenvoudig zwart-wit verhaal. Een shampoo bar spaart plastic uit, maar wat als die honderden of duizenden kilometers aflegt van de plek waar hij wordt geproduceerd tot de winkel waar je hem koopt? Of van de buitenlandse webshop naar je voordeur?

Je zou dus ook kunnen opteren om Belgische shampoo te kopen die in eigen land wordt geproduceerd. Zoals die van Rainpharma, Self of L’Arin. Of kiezen voor navulbare shampooflessen zoals die van de Belgische merken Cîme en Likami. Het nieuwe Belgische duurzame verzorgingsmerk Moro Essentials werkt dan weer aan een shampoopoeder waaraan je zelf water moet toevoegen. Op die manier wordt er geen ‘leeg’ gewicht vervoerd bij de distributie van de shampoo, wat de ecologische voetafdruk verkleint.