Zussen zonder bloedband: ‘De vraag of we échte zussen zijn, vind ik kwetsend’

Ze hebben geen biologische band maar zijn wel zussen, en dat vinden ze de normaalste zaak van de wereld. “Ik heb jou meteen in mijn hart gelaten.”

Victoria (25) en Anika (19) zijn pleegzussen.

De oudste heeft kroeshaar, de jongste is blond. Dat durft weleens voor verwarring te zorgen. “Als mensen horen dat mama een pleegdochter heeft, denken ze vaak dat ik dat ben”, zegt Victoria. “Mijn mama is wit en ik ben bruin. We hebben dezelfde lach, maar uiterlijk lijkt Anika misschien meer op mama dan ik.”

Ze herinnert zich nog goed dat Anika in hun leven kwam. “Mama haalde de babyspullen van de zolder. Er gaat een zusje bij komen, zei ze. In het centrum van Brugge gingen we een gebouw binnen met grote, groene poorten. Even later stonden we weer buiten met een baby.” Victoria was zes jaar, Anika amper acht weken. Haar ouders konden niet voor haar zorgen en hadden al tijdens de zwangerschap besloten om hun dochter in een pleeggezin te laten opgroeien. Voor Victoria was het nieuwe zusje geen verrassing. “Mijn mama deed zowel crisispleegzorg als buitenschoolse opvang. Ik ben enig kind, maar was eigenlijk nooit alleen. Ons huis liep altijd vol kinderen.”

Anika kwam en is nooit meer weggegaan, tot vreugde van Victoria. “Ik vond het fantastisch om de grote zus te spelen, en Anika liet dat ook toe.” Anika: “Ik keek op naar jou. Alles wat jij deed, wilde ik ook doen. Je hebt me leren skeeleren en skateboarden. Ik denk zelfs dat jij mij hebt leren fietsen.” Ze bouwden samen kampen rond de keukentafel, speelden uren met de verkleedkoffer en bouwden de mooiste Playmobil-dorpen. “We deden alles samen”, zegt Victoria.

Ze raakten elkaar even kwijt – zo gaat dat met pubers – maar vonden de weg snel terug. “We zijn erg verschillend”, zegt Anika. “Victoria kan niet goed stilzitten. Ze werkt veel en sport graag. Ik ben meer een toonbeeld van luiheid. (lacht) Laat mij maar rustig in de zetel zitten en een film kijken. We hebben geleerd om dat te aanvaarden van elkaar.” Victoria: “Anika heeft een passie voor fotografie, en ik doe modellenwerk. Soms neemt ze foto’s van mij die ze op Instagram zet. Het is fijn dat we elkaar daarin vinden, want we zien elkaar minder dan vroeger. Ik zit vaak bij mijn vriendin, en ook Anika heeft haar eigen leven. We worden ouder. Ik mis het wel om dingen samen te doen.”

Anika: “Ik krijg vaak de vraag hoe het voelt om in een pleeggezin te wonen. Dan antwoord ik altijd: voor mij is er geen verschil. We zijn niet verbonden door bloed, maar door warmte en liefde. Victoria en mama houden van me en zien me graag om wie ik ben. Ik heb nog steeds contact met mijn biologische mama, maar hier ben ik thuis. Dit is mijn familie.”

Melissa (48) werd als baby geadopteerd door haar ouders. Acht jaar later kwam Sonia (43).

Dag zus. Zo beginnen ze elk bericht of gesprek. “Vroeger noemde je me ‘Songe’”, zegt Sonia. “Ik vond dat een eretitel.” Ze was vier jaar toen ze in België aankwam. “Ik sprak alleen Koreaans. Het eerste woord dat ik leerde, was Melissa haar naam.” Melissa: “Je was erg op mij gefocust, dat weet ik nog.” Vanaf het eerste moment hingen de twee zusjes aan elkaar. Letterlijk. “Ik was een koalabeertje”, zegt Sonia. “Ik ging aan iedereen hangen die voor me zorgde. Ook aan jou, zéker aan jou. Ik heb jou meteen in mijn hart gelaten.” De oudste is geen knuffelaar, de jongste doet niets liever. “Ik ben een van de weinigen die Melissa mag knuffelen.”

Ze krijgen weleens de vraag of ze écht zussen zijn. “Ik vind dat een kwetsende vraag”, zegt Sonia. “Het doet afbreuk aan de hechting tussen ons. Zussen zijn, dat is voor mij een gevoel. Daar heeft een bloedband niets mee te maken.” “Als tiener was ik niet altijd even verdraagzaam”, zegt Melissa. “In mijn ambetante jaren zat ik niet goed in mijn vel. Ik kon soms heel kwaad op je zijn.” Sonia: “Ik wist altijd dat je om me gaf.”

Ze gaan vaak samen op restaurant en ook dan durven er tranen te vloeien, van plezier én verdriet. “Ik heb Melissa ooit gezegd – gewaarschuwd – dat ik alles met haar wil delen, en haar uitgenodigd om hetzelfde te doen”, zegt Sonia. “Haar antwoord was: ik zal erover nadenken.” Melissa: “Ik doe mijn best, maar jij bent veel opener. Ik ben een oester.”

Hun ‘zus zijn’ werd op de proef gesteld door twee verschrikkelijke jaren, waarin hun beide ouders ziek werden en stierven. “We hebben samen voor hen gezorgd tot het einde, elk op onze eigen manier. Daarin vulden we elkaar perfect aan. In de periode ná het verlies zijn we gebotst. We verwerkten de dingen anders. We voelden ons even niet begrepen door de ander, maar hebben elkaar nooit losgelaten.”

Ze kunnen soms niet meer verschillen, maar ze laten elkaar zijn wie ze zijn. “Eén moment zal ik nooit vergeten”, zegt Sonia. “We zaten bij de bank en de bankbediende probeerde ons ergens van te overtuigen. Melissa zei rustig: ‘Meneer, ook al is het zinnig wat u zegt, mijn zus zal toch haar intuïtie willen volgen.’ Toen liep mijn hart over van liefde. Ik besefte: je hebt me aanvaard zoals ik ben. En dat vind ik prachtig.”

Mianne (74) woonde als kind enkele jaren in het gezin van Mia (89).

In de woonkamer hangt een portret van Adèle, de moeder van Mia. “Een schat van een vrouw. Een prachtig mens. Geen woord is goed genoeg om haar te beschrijven”, zegt Mianne.

Adèle – ‘ons moeke’ – had zes kinderen, maar ook een warm hart. Ze ontfermde zich met veel liefde over kleine Mianne, die als peuter onverwacht in haar gezin terechtkwam. “Mijn zus Simone en ik gingen vaak op vakantie bij een nicht in Gent”, vertelt Mia. “De ouders van Mianne woonden in het huis ernaast. Na een van die vakanties kwam Simone terug thuis met Mianne. Mianne was een beetje een zorgenkindje, ze sukkelde met haar gezondheid en had nood aan zuivere lucht. Mijn ouders zagen er geen graten in. Er kon er nog wel eentje bij.” (lacht)

Mianne zou slechts een tijdje blijven. Het werden uiteindelijk enkele jaren, waarin ze onder de vleugels van moeke en haar kroost werd genomen. “Een heerlijke tijd”, zegt Mianne. Mia: “Je was rotbedorven! We waren allemaal al tieners toen Mianne bij ons kwam wonen. Iedereen vond het plezant, zo’n kleintje in huis, zelfs mijn vader. Hij heeft meer met haar gespeeld dan met ons. (lacht) Toen hij stierf, is Mianne een houvast geweest voor mijn moeder.”

Op haar zesde verhuisde Mianne terug naar Gent, naar haar ouders, die ze al zo lang niet meer gezien had. In Hoogstraten liet ze een leegte achter. Mia: “Natuurlijk misten we haar. Gelukkig kwam ze elke vakantie terug. Eerst bij ons moeke, later kwam ze altijd bij mij logeren. Ik wist dat ze niet graag terug naar huis ging. Dat maakte het nog moeilijker.”

Mianne: “Ik had geen goede band met mijn moeder. Het verschil met het gezin van Mia was enorm. Dat was de hemel voor mij. Ik werd er verwend, ja, met liefde.”

Meer dan zeventig jaar later maakt Mianne nog steeds deel uit van de familie. Iedereen kent ‘ons Mianne’, op elk familiefeest is ze erbij. Moeke leeft al lang niet meer en ook Simone is intussen overleden, maar gelukkig is er nog Mia. “Ze is een echte zus voor mij”, zegt Mianne. “Als er iets is, bel ik Mia.” Mia: “Ik ben soms bezorgd om haar. Ze zit vaak alleen, ze heeft niet veel bezigheid. We bellen veel en ze probeert af en toe naar hier te komen, maar we wonen nu eenmaal ver van elkaar. Onze familie betekent veel voor haar, ze heeft bij ons een thuis gevonden.” Toen ze elkaar na twee jaar corona voor het eerst terugzagen, hebben ze elkaar eens goed vastgepakt. Ons moeke zag dat het goed was.