Yasmine Schillebeeckx blikt terug op #WijOverdrijvenNiet: ‘We zijn het stilletjes aan allemaal beu’

Een simpele hashtag voor een heel complex probleem: onder #WijOverdrijvenNiet verzamelden Belgische vrouwen in 2015 hun ervaringen met ongewenste intimiteiten. Honderden confronterende getuigenissen kaartten een groot maatschappelijk pijnpunt aan. ‘Seksuele intimidatie is een inconvenient truth waar mensen van op de hoogte moeten zijn. We hebben te lang onze ogen gesloten.’

Het afgelopen jaar is er veel discussie gevoerd over seksisme. In The Guardian somde Laura Bates, de bezielster van ‘Everyday Sexism’, op hoe vrouwen in 2015 massaal tegen seksisme zijn ingegaan. Van internationale tennisster Serena Williams die onderstreept dat ze niet verplicht is om te glimlachen of Oscarwinnares Jennifer Lawrence die de loonkloof in Hollywood op tafel gooide tot de nationale meningenmachine rond de deelname van journaliste Danira Boukhriss in De Slimste Mens en de baklash tegen de ambitieuze Jindra in K3 zoekt K3 – deze kleine verhalen versterkten elkaar en brachten het afgelopen jaar een duidelijk signaal: vrouwen pikken het niet langer. En ze overdrijven ook niet.

Maart 2015. Yasmine Schillebeeckx schrijft ‘Mijn Naam is niet Hey Sexy‘, een artikel dat catcalling op de korrel neemt: ‘Op weg naar mijn werk hadden enkele mannen mij nageroepen. Op zich was dat geen extreme ervaring, maar het was gewoon respectloos en het was een domper op mijn humeur. Het was niet de eerste keer dat dit mij overkwam, en het zal zeker niet de laatste keer zijn. Ik heb er met vriendinnen over gepraat en ik merkte dat zij allemaal gelijkaardige ervaringen hebben. Het is een probleem waar veel vrouwen last van hebben en niet vaak over gepraat wordt.’

Het stuk van Schillebeeckx ging viraal omdat het voor veel vrouwen zo herkenbaar was. Voor de duidelijkheid: catcalling is een fenomeen waarbij vrouwen worden geïntimideerd door middel van ongewenste en seksueel getinte opmerkingen over hun uiterlijk. Op zich is er natuurlijk niets verkeerd met een goed bedoeld complimentje. Het probleem schuilt net in de bedoeling: vaak zit er veel meer achter de gebaren en de woorden, dingen waar de tegenpartij nooit stil bij staat. Dat meent ook Yasmine Schillebeeckx: ‘Mijn tekst raakte bij veel vrouwen een gevoelige snaar want ik sprak niet alleen over intimidatie, maar ook over wat dat doet met een vrouw: je past je gedrag aan, je begint bepaalde wijken te vermijden en sommige kledingstukken trek je bewust niet aan. Ik wou aantonen dat mannen die vrouwen naroepen niet grappig zijn, maar gewoon irritant. Het gebeurt niet één keer: het is een druppel in de emmer die na een tijd heel vol zit.’

En die emmer stroomde eindelijk over. Verschillende andere mensen schreven een stuk, zo ook Inke Hutse op Charlie Magazine. Zij lijstte een opsomming met negatieve ervaringen op. Na een reeks reacties en tegenreacties trapte Schillebeeckx via een oproep op Weekend.be #WijOverdrijvenNiet in gang. Dat deed ze samen met enkele gelijkgezinden uit de feministische Facebookpagina ‘Niet In Mijn Pretpark’: Annebeth Bels , Amelie Mangelschots, Romina Verwichte en Jolien Voorspoels.

De hashtag verzamelde getuigenissen van vrouwen die allemaal te maken hebben gekregen met grensoverschrijdend gedrag, net zoals Inke het deed in haar stuk. Van vuile opmerkingen tot handtastelijkheden en erger – de verhalen waren geen schreeuw om hulp maar een strijdkreet. En die werd gehoord. ‘Mensen zijn altijd vatbaarder voor concrete voorbeelden. Tien vrouwen die vertellen over hun heel persoonlijke ervaring met seksuele intimidatie maken meer indruk dan welke statistiek ook’, vertelt Yasmine Schillebeeckx.

Een hashtag zal er niet meteen voor zorgen dat vrouwen nu veilig naar buiten kunnen. Dat weet ook Schillebeeckx: ‘De mensen die zich schuldig maken aan seksuele intimidatie zijn een kleine minderheid die een meerderheid heel hard kunnen raken. Zij hebben een bepaald beeld van vrouwen als lustobject en zal inderdaad niet bijgeschaafd worden door een hashtag. Maar andere mensen kunnen wel invloed uitoefenen. Veel mannen realiseerden voor de eerste keer hoeveel impact hun opmerkingen kunnen hebben en willen daar nu aan werken. Dat is een belangrijk effect geweest: mannen herkennen het probleem nu en kunnen elkaar op de vingers tikken. Je kan niet ontkennen dat mannen jammer genoeg meer invloed hebben op mannen dan vrouwen op mannen. Mannen hebben een geprivilegieerde positie: zij gaan minder aanzien worden als zagen. Want als vrouw kom je snel over als een zeurkous. En dat is ook de hele bijklank die feminisme heeft gekregen: vrouwen die zagen terwijl ze het eigenlijk best goed hebben.’

Welke impact maakte deze beweging dan echt? ‘Wat mij is bijgebleven, zijn de reacties van de mannen. Vrouwen vinden het bijna vanzelfsprekend dat dit hen overkomt en ergens weten mannen dat wel, maar nu werden ze met hun neus op de feiten gedrukt. Ik vond het mooi dat mannen onze ervaringen nu niet meer in twijfel trokken. Ze zagen in dat dit iedereen overkomt: hun moeder, dochters, tantes, nichten, collega’s of klasgenoten. Je hoort vaak dat een hashtag niets zal veranderen. Ik snap dat het ongemakkelijk is om net wakker te worden, Twitter te openen en een verhaal te lezen van een meisje dat half is aangerand op de bus. Dat is niet leuk, nee. Maar voor dat meisje is dat nog minder leuk. Seksuele intimidatie is een inconvenient truth waar mensen van op de hoogte moeten zijn. Sommige mensen hebben te lang hun ogen ervoor gesloten,’ verduidelijkt Schillebeeckx.

Als deze getuigenissen ons één les hebben geleerd die we in 2016 in gedachten moeten houden, dan is het dat we elkaar dringend op een andere manier moeten benaderen. We moeten leren om seksuele intimidatie te herkennen, erkennen en het vervolgens scherp veroordelen. Iemand op zo’n manier denigreren impliceert dat je die persoon enkel als een object beschouwt. Wij vinden dat iedereen het verdient om te leven in een wereld waarin een nultolerantie heerst tegenover grensoverschrijdend gedrag of misbruik. Yasmine Schillebeeckx schat de evolutie positief in: ‘Ik denk dat mensen in het algemeen inzien dat we het stilletjes aan allemaal beu zijn. Waarom moeten we er altijd vanuit gaan dat de dingen die vrouwen aanklagen niet waar zijn? Er zijn genoeg voorbeelden. Hou er gewoon mee op. Geef het narratief aan vrouwen, laat ze hun verhaal vertellen en luister.’