‘Welkom in Antwerpen, waar we slachtoffers van seksueel geweld uit ons café gooien’

‘Het is een misvatting dat beschuldigingen van seksueel geweld vaak leiden tot een verpest leven van de vermeende dader. In de realiteit is het helaas eerder de persoon die naar buiten komt als slachtoffer die de meest giftige reacties krijgt.’ Dat zegt Sophie Van Reeth, vormingsmedewerker bij PUnT. vzw en ervaringseskundige.

“Ik heb slecht nieuws, Sophie. Als je voortaan in ons café komt, zal het barpersoneel je buiten moeten gooien. Onze baas stuurde dat onlangs in onze Facebookgroep,” vertelde een medestudent me onlangs. De reden waarom ik persona non grata ben in dit bruisende Antwerpse studentencafé? Twee jaar geleden schreef ik een boek over seksueel geweld. In Genoeg Gezwegen bracht ik het verhaal van zeven slachtoffers, en omschreef ik – volledig geanonimiseerd – onder andere hoe ikzelf verkracht werd door iemand die ik vertrouwde. Omdat ik open ben geweest over mijn ervaring word ik nu, twee jaar later, niet alleen bestempeld als een leugenaar, ik word ook letterlijk buiten gegooid op verschillende Antwerpse studentenactiviteiten. Ik zou immers, zo wil het verhaal, leugens hebben verkondigd en iemands reputatie hebben verpest door te schrijven over wat mij overkomen is. Dit illustreert in mijn ogen waarom slachtoffers van seksueel geweld doorgaans zo moeilijk praten over hun ervaringen. Want, in tegenstelling tot wat de meesten denken: het zijn niet de vermeende plegers die de zwaarste gevolgen ondervinden wanneer hun slachtoffers praten over hun trauma.

De laatste keer dat ik me op een studentenfeestje bevond, sprak een gemeenschappelijke vriend van mijn dader me aan. “Het was je recht om dat boek te schrijven, want ik praat niet goed wat hij met jou gedaan heeft, maar je hebt die jongen ook echt getraumatiseerd door dat te doen.” Seksueel geweld meemaken is een ding. Ervan beschuldigd worden mijn dader te hebben getraumatiseerd door – ik herhaal: volledig geanonimiseerd – te schrijven over mijn ervaring introduceerde echter een nieuw niveau van absurditeit in mijn leven. 

Sinds dat gesprek nam ik me voor om me nooit meer bloot te stellen aan deze omgeving. Maar dat neemt niet weg dat ik nu wel overstuur ben door het feit dat ik zelfs niet meer welkom ben. Niet omdat het gemis van een groezelig studentencafé me te veel gaat worden, maar door het gevoel van onrechtvaardigheid dat primeert in heel dit gebeuren. Het zijn immers de handelingen van daders die maken dat hun reputaties schade lijden, niet het lef van slachtoffers die erover durven spreken. Dat gezegd zijnde, blijkt er van reputatieschade bovendien weinig sprake te zijn voor hem. 

Zelfbenoemde kritische mannen proberen me zo nu en dan tot verhelderende inzichten te brengen. “Allemaal goed en wel, maar denk eens aan alle mannenlevens die al verpest zijn geweest door beschuldigingen van seksueel geweld.” Als ik dit soort wereldvreemde onzin nog één keer moet aanhoren, ontplof ik. Mannen die zelfs publiekelijk aan de schandpaal genageld worden, ondervinden doorgaans relatief weinig negatieve gevolgen van deze beschuldigingen. Dat illustreer ik graag met enkele MeToo-voorbeelden uit de media.

Ed Westwick, beter bekend als Chuck Bass uit Gossip Girl, werd in 2017 beschuldigd van verkrachting. In 2018 kwam er nog een tweede vrouw naar voor die zei twee dagen gegijzeld en misbruikt te zijn door hem. In 2021 kreeg hij een hoofdrol in de film Me You Madness.

In 2017 richtte actrice Eliza Dushku zich tot de producers op de set van Bull met klachten over seksuele intimidatie door Michael Weatherly, bekende NCIS-acteur. Enkele dagen later was zij diegene die ontslagen werd. Weatherly mocht zijn rol in de serie behouden.

Begin 2018 beschuldigden verschillende vrouwen stand-upcomedian Aziz Ansari ervan hen onder druk gezet te hebben om met hem naar bed te gaan, ondanks dat ze hem vroegen om te stoppen. In de zomer van 2018 ging hij opnieuw op tournee. In 2020 werd hij genomineerd voor een Grammy en bracht hij twee specials uit op Netflix.

Zelfs Kevin Spacey, die door 15 mensen beschuldigd werd van seksueel geweld, kreeg in 2021 opnieuw een hoofdrol in The Man Who Drew God.

De lijst is eindeloos. Daarom nodig ik iedereen van harte uit om zelf eens wat opzoekwerk te verrichten naar mensen zoals Neil deGrass Tyson, Sylvester Stallone, James Franco, Nick Carter, Louis CK en Steven Seagal. Ik ontken niet dat het wellicht onaangenaam is om beschuldigd te worden van dergelijke misdaden, maar laten we eerlijk zijn: klinkt het alsof deze mannen alles kwijt zijn geraakt door deze beschuldigingen?

Om terug te keren naar mijn situatie, stel ik de volgende vraag: wiens leven is het meest drastisch veranderd door het feit dat ik heb durven schrijven over mijn ervaring? Dat van mijn dader die overal nog welkom is of dat van mij, de persoon die op een zwarte lijst werd gezet bij een van de hotspots van het Antwerpse studentenleven? Ik ben de persoon die niet meer in de studentenbuurt kan lopen zonder misselijk te worden van de stress. Vier jaar na de feiten ben ik nog altijd de gans die beter had moeten weten. Ik verloor een groot deel van mijn vrienden door te schrijven over mijn ervaringen.

Denken mensen echt dat slachtoffers naar buiten komen met hun verhaal voor hun plezier? Delen wat je overkomen is, maakt niet immuun voor onbegrip. Meer zelfs, het kan ervoor zorgen dat slachtoffers uitgesloten worden van bepaalde activiteiten, alsof zij een gevaar zijn voor anderen. Mensen die open zijn over seksueel geweld worden geregeld ontslagen, verliezen hun vrienden en worden verstoten door hun families.

Ondanks de tegenwind waar ik opnieuw mee geconfronteerd word in mijn directe leefwereld, sta ik nog altijd 200% achter elk woord dat in mijn boek vermeld staat. Ik weet wat er mij overkomen is en ik heb geen spijt van het feit dat ik open ben geweest over die ervaring. Als je in een soortgelijke situatie zit, kan ik alleen maar het volgende zeggen: laat je niet gek maken door de waanzinnige reacties van mensen die niet in staat lijken om stil te staan bij seksueel geweld. Het is oneerlijk, maar je bent niet alleen. Je zal ongetwijfeld aanbotsen tegen onbegrip, maar je openheid zal er op lange termijn voor zorgen dat de toekomst er voor iedereen beter uit zal zien.

Ik ben niet meer bang. Als het barpersoneel me nu opzoekt, zullen ze moeten beseffen dat ze een vrouw buitenzetten omdat ze durfde spreken over haar verkrachting. Welkom in Antwerpen, de studentenstad waar we voortaan slachtoffers van seksueel geweld uit ons café gooien. Blijkbaar is dat gemakkelijker dan het probleem bij de kern aan te pakken. Dat is natuurlijk ook een manier om om te gaan met ongepast gedrag – sta me echter toe om dat niet bijster constructief te vinden. 

Als mijn medestudenten denken dat dergelijke maatregelen me terug zullen laten komen van mijn getuigenis, zullen ze teleurgesteld reageren wanneer ze dit lezen. Ik zoek geen confrontatie of vervolging voor mijn dader. Ik zoek enkel en alleen een gevoel van rechtvaardigheid, en ik wil een stem zijn voor mensen die het zich niet kunnen permitteren om zo mondig te zijn over hun ervaring als ik.