‘Wanneer klimmen de Belgische vrouwen op de barricaden?’

‘Er is al aanzienlijke vooruitgang geboekt sinds de eerste Belgische Vrouwendag in 1972, maar we zijn er nog lang niet’, oordeelt Knack Weekend-hoofdredactrice Ruth Goossens.

Dat het op 11 november Belgische Vrouwendag is, weten maar weinig mensen. “Dat is toch op 8 maart?”, vraagt men dan meestal een tikkeltje verbaasd. Die dag is het Internationale Vrouwendag. Het idee voor deze speciale dag ontstond in 1909 in New York, toen voor het eerst werd gestaakt door vrouwen uit de textielindustrie om hun slechte arbeidsomstandigheden aan te klagen. Exact acht jaar later kwamen Russische vrouwen massaal op straat in Sint-Petersburg. Het was het begin van de Februarirevolutie die leidde tot het ontslag van tsaar Nicolaas II. In Rusland is 8 maart al lang een officiële vakantiedag.

Dat België zijn vrouwen op 11 november – Wapenstilstand – viert, is puur toeval. Vrouwen hebben niet plots beslist om in vrede en zonder strijd met het andere geslacht samen te leven. Het was eenvoudigweg de enige dag waarop Simone de Beauvoir, schrijfster van De tweede sekse, nog een gaatje vrij had in haar drukke agenda. Zij en Germaine Greer moesten in 1972 de publiekstrekkers worden op de eerste editie van de nationale vrouwendag die het pas opgerichte Vrouwen Overleg Komitee in Brussel organiseerde. Naast lezingen van deze beroemde pioniers van het feminisme waren er die dag ook debatten over thema’s als geboortebeperking, werk, loon, echtscheiding, huisvrouwen, dubbele moraal en abortus.

Het zijn stuk voor stuk onderwerpen die vandaag nog steeds de krantenkoppen halen. Zo ging het vorige week nog maar eens over de vermaledijde loonkloof. In de Europese Unie verdienen vrouwen nog steeds 16,2 procent minder dan hun mannelijke collega’s met dezelfde job. België behoort tot de beste leerlingen van de klas met een verschil van ‘maar’ 6,1 procent. Alleen Roemenië (5,2 procent), Italië (5,3 procent) en Luxemburg (5,5 procent) doen beter. In 1972, het jaar van de eerste Belgische Vrouwendag, bedroeg onze loonkloof nog meer dan 30 procent. Er is dus een aanzienlijke vooruitgang geboekt. Maar we zijn er nog lang niet.

Niet alleen de loonkloof, ook de inkomenskloof moet gedicht worden. Dat is het verschil tussen wat mannen en vrouwen elke maand effectief op hun bankrekening gestort krijgen. Omdat vrouwen vaker in slechter betaalde sectoren werken, veel meer parttime werken en makkelijker thuisblijven om voor de kinderen te zorgen, verdienen ze veel minder dan mannen. Werkende mannen spenderen negen uur per week aan huishoudelijke taken, werkende vrouwen tweeëntwintig uur. Het mag dus niet verbazen dat de inkomenskloof in België ruim 31 procent bedraagt. En die inkomenskloof, veel meer dan de loonkloof, zorgt voor structurele ongelijkheid tussen man en vrouw, en voor een groot onevenwicht bij het opbouwen van vermogens en pensioenrechten.

In België is er bij vrouwen weinig animo om voor deze kwesties op de barricaden te klimmen. Dat is in IJsland wel anders. Nochtans is dat land volgens het Global Gender Gap-rapport een van de beste plekken om als vrouw te leven. Toch organiseerden ze daar onlangs een nationale vrouwenstaking. De IJslandse vrouwen legden hun betaalde en onbetaalde werk neer en trokken massaal de straat op. Zelfs eerste minister Katrín Jakobsdóttir deed mee. Ze protesteerden er niet alleen tegen de inkomenskloof; ook het feministische IJsland is in de ban van #MeToo. De Spaanse vrouwen waren hun al voorgegaan: zij hadden op 8 maart het werk voor vierentwintig uur neergelegd om te ageren tegen ongelijkheid, discriminatie en intimidatie. Wanneer volgen de Belgische vrouwen? Tegen 11 november krijgen we het wellicht niet meer georganiseerd. Afspraak op 8 maart in Brussel?