‘Waarom wordt stoppen met roken aangemoedigd, en stoppen met iets waar je ongelukkig van wordt niet?’ Leen Dendievel schrijft boek over doordacht opgeven 

‘Opgeven is voor velen een van de ergste dingen waarvan je iemand kan beschuldigen. Het lijkt een teken van zwakte, maar soms vraag het net moed’, betoogt actrice en auteur Leen Dendievel in haar nieuwste boek, waarmee ze opgeven in een positiever daglicht wil zetten. Wij mogen een voorpublicatie delen.

Iedereen kent wel iemand die uit een langdurige relatie of een huwelijk is gestapt, besloten heeft een vaste baan aan de kant te schuiven, een eigen bedrijf te beginnen of een wereldreis te maken. Een student die verandert van studierichting of de universiteit of hogeschool verlaat om te gaan werken, een collega die gestopt is met roken na jarenlange afhankelijkheid.

Een artiest die zijn passie inruilt voor een stabielere baan, een vriend die besluit die chemokuur toch niet aan te gaan en voor een kort maar vol leven of voor euthanasie kiest. Misschien ben je zelf al eens gestopt met een hobby omdat het toch niks voor jou bleek. En wie gooit zijn jaarlijkse voornemens zoals een dieet of fitnessprogramma nooit in de prullenmand omdat ze moeilijk vol te houden zijn?

Geen verantwoording nodig

Meer en meer mensen besluiten te stoppen met drinken, verwijderen sociale media om hun mentale gezondheid te verbeteren of verkopen hun dure sportmateriaal omdat hun hobby hen toch niet zo vervult. Ook verlaten mensen een religieuze gemeenschap of veranderen ze van politieke overtuiging om hetzelfde pad als dat van hun ware liefde te volgen. Wie weet was het nooit je plan om de stad in te ruilen voor het platteland, maar verlang je nu toch naar een rustiger leven. Ben je na het horen van een ander verhaal toch van mening veranderd. Werd een project je te groot of was het niet goed genoeg en besloot je het niet af te maken en stof te laten vangen in een kast.

Zoals de Nederlandse auteur Lukas Rijneveld, die besloot om zijn in de zomer van 2024 aangekondigde nieuwe roman, Het verdriet van Sigi F., niet af te maken omdat er een ander boek kwam aanwaaien. Of heb je er jezelf nooit op betrapt dat je ooit ‘nooit’ hebt gezegd en die principes ondertussen al overboord hebt gegooid? Misschien wilde je nooit kinderen en heb je er nu drie. Of dacht je nooit terug te keren naar je werk of naar je partner na bedrog, maar lijkt het op een ander tijdstip opnieuw aanlokkelijk.

Met andere woorden, misschien ben jij of ken jij iemand die ooit eens iets heeft opgegeven. Iemand die voor een keuze stond waarvan hij dacht die nooit te hoeven maken. Je weet pas of je gaat opgeven als je ervoor staat. En niemand hoeft zich daarvoor te verantwoorden. Het is je volste recht om ergens op terug te komen.

Lees ook: Je wil gezond eten en meer sporten, maar je mist motivatie? Zo lukt het wél

‘Hopeloos’

Luister maar naar Gwendolyn Rutten (Open Vld), die heel wat kritiek kreeg voor haar beslissing om vroegtijdig te stoppen als Vlaams minister om weer burgemeester van Aarschot te worden terwijl ze maanden ervoor de post van minister zo najoeg. Jongliberalen bestempelden haar ‘opgeven’ als ‘jobhoppen’. ‘Maar,’ zegt ze, ‘als mijn werk klaar is, wat verwacht men dan? Wanneer ik een beslissing neem, neem ik die voor de volle honderd procent. Het is een mooi mandaat en ik ben daar heel dankbaar voor, maar je moet eerlijk durven zijn wanneer het afgelopen is. Iedereen heeft het recht om daar zijn of haar mening over te vormen. Alleen wil ik aan het einde van de dag in de spiegel kunnen kijken en weten dat wat ik doe juist is. Dat is het belangrijkst.’

Opgeven heeft vaak een negatieve bijklank en wordt als ‘hopeloos’ bestempeld. Dat ligt niet alleen aan het feit dat Van Dale dat ook letterlijk zegt: ‘Hopeloos verklaren; niet meer kunnen; niet meer meedoen: de moed opgeven; ik geef het op’, maar ook omdat er echt mensen zijn die opgeven uit gewoonte en niks afmaken. Zij geven op wanneer omstandigheden moeilijk worden of wanneer de situatie meer vraagt dan ze hadden verwacht. Ze leggen de reden van opgeven bij een ander. Er zijn mensen die manipuleren door te dreigen met opgeven. En dan zijn er ook die het ontbreekt aan moed om op te geven en het makkelijker vinden om gewoon te verdwijnen. Hoewel zij niet opgeven, gaat er een loze belofte mee gepaard waarvan de nasmaak wrang is.

Negatief daglicht

Er zijn ook mensen die te laat opgeven, het te ver hebben laten komen en te lang te maken hebben gehad met stress, frustratie en sterke emoties voordat ze durven op te geven. En mensen die stoppen voordat ze een prestatie moeten leveren, omdat er kans is op falen. Mensen die de benen nemen wanneer het allemaal te lang duurt of te saai wordt. En mensen die stiekem opgeven, die verdergaan alsof ze volharden, maar er intussen vanonder muizen.

Door dat alles wordt opgeven in een negatief daglicht gesteld en is het voor velen een van de ergste dingen waarvan je iemand kunt beschuldigen. Omdat opgeven een zwakte lijkt. Alsof je geen karakter hebt om vol te houden, niet in staat bent om door te zetten, je zwak bent wanneer er problemen opduiken en je de moed opgeeft.

Maar in vele gevallen is opgeven niet ‘de moed opgeven’. Het vraagt juist moed om te zeggen: ‘Het is klaar, het is niks voor mij, ik gooi het roer om, ik neem een andere beslissing, ik stop ermee.’ Om de mensen in de ogen te kijken en te zeggen: ‘Ik doe dit niet meer.’ Het vraagt moed om op te geven wat moet, wat verondersteld wordt, verwacht wordt.

Want wat als je niet meer blij bent met de keuze die je hebt gemaakt? Niet omdat je het niet meer kunt, maar omdat het niet meer strookt met je behoeften of omdat je er gewoonweg ongelukkig van wordt. Dat opgeven altijd een optie is, vergeten we vaak. Mensen vinden opgeven alleen verstandig als het gaat om het opgeven van een slechte gewoonte.

Groepsdruk

Laten we even nadenken waarom stoppen met roken wel wordt aangemoedigd en stoppen met iets waar je ongelukkig van wordt of waar je fysiek of psychisch aan onderdoor gaat niet. Of het nu gaat over een wandelreis, een huwelijk, een studie of een baan. Want stel je maar even voor dat je in een huwelijk zit waarin je fysiek of psychisch wordt mishandeld, moet je dan in dat huwelijk blijven omdat je de belofte hebt gemaakt dat het voor eeuwig zou zijn?

Mensen die alcohol afzweren wanneer er ogenschijnlijk geen probleem is, worden vreemd bekeken. Ze worden zelfs aangespoord om er ‘eentje’ te drinken. Of alleen in het weekend. Er wordt onderhandeld, gerekend en aangemoedigd om te volharden in het consumeren. Om niet uit de boot te vallen, om gezellig mee te doen.

Professor Martine Groefsema ging samen met haar collega’s van de Radboud Universiteit in Nijmegen na waarom we bij die ‘onderhandeling’ snel overstag gaan. En dat onderzocht ze door een aantal proefpersonen samen het glas te laten heffen. Een van hen was een acteur die de opdracht kreeg om, wisselend per proefpersoon, een of drie glazen te drinken en daarbij niet aan te moedigen maar gewoon de vraag te stellen: ‘Ik neem een biertje, wat wil jij?’ De meeste deelnemers dronken, zonder zich daarvan bewust te zijn, evenveel als de acteur.

Het wordt moeilijk aanvaard dat opgeven af en toe mag en zelfs moet. De angst voor wat anderen zullen denken, houdt ons ook vaak tegen. Of er zijn mensen die ons letterlijk tegenhouden om een verandering door te maken. Maar misschien zouden zij zélf die durf, die moed om ergens uit te stappen willen hebben. Daarbij denk ik aan het verhaal van de krabbenmand.

Weloverwogen opgeven

Het verhaal gaat zo: wanneer één krab uit de mand probeert te ontsnappen, zullen de andere krabben haar vaak terug in de mand trekken. Individueel zouden ze misschien kunnen ontsnappen, maar als groep verhinderen ze elkaar om te slagen, of in dit geval op te geven.

Er bestaat namelijk zoiets als weloverwogen opgeven: opgeven wanneer je voelt dat wat je doet niet meer strookt met je verwachtingen. Opgeven wanneer je voldoende hebt nagedacht, afgewogen en jouw geluk voorop hebt geplaatst.

Kijk eens aan, soms is opgeven beter. Hier is het zelfs goud.

Dit is het eerste hoofdstuk uit het boek ‘Soms is opgeven beter’, dat uit is bij Horizon. 224 pagina’s, 22.99 euro.