Tip voor een beter zelfbeeld: ‘Minder focus op gewicht, meer focus op mentaal welzijn’

Psychologen Gudrun Hespel, Femke Buwalda en Jana Reck over het proces naar een gezond zelfbeeld: ‘Gezond zijn betekent ook je goed in je vel voelen.’

Het stigma dat dikke mensen niet gezond kunnen zijn is heel hardnekkig. Hoewel de dieetcultuur ons wil doen geloven dat maat 36 hebben de enige manier is om gezond te zijn, blijkt uit studies dat er veel meer nuance mee gepaard gaat.

De experten geven aan dat hun cliënten heel erg beïnvloed worden door deze dieetcultuur. ‘Wie dik is gaat dood’ is een boodschap die diepgeworteld zit in de hoofden van veel mensen. ‘Als je overtuigd bent dat hoe je eruitziet dodelijk is, leef je constant met stress en angst,’ klinkt het bij Reck. ‘Ik raad aan om hierover te spreken met je arts. Sta je liever niet op de weegschaal? Niet elke aandoening heeft te maken met hoeveel je weegt en niet elke behandeling is afhankelijk van je gewicht. Is het toch nodig dat je dokter je gewicht weet? Vraag dan om het getal niet te zien. Mijn dokter respecteert mijn wens, waardoor ik me er veilig en welkom voel om medische klachten te bespreken.’

Gezondheid zonder discrimintatie

De dokter van Jana Reck mag haar wensen dan wel respecteren, ook in de medische wereld heerst er helaas nog gewichtsdiscriminatie. ‘Diagnoses worden gemist omdat sommige artsen zich blindstaren op het gewicht van hun patiënt,’ weet Buwalda. ‘De focus op gewicht zorgt ervoor dat mensen boos worden op zichzelf. Die frustratie wil ik mensen besparen. De prioriteit voor mij als psycholoog en anti-dieet-diëtist is om mensen zich goed te laten voelen in hun vel, ongeacht hun gewicht. In Amerika heb je de ‘Health At Every Size’-beweging (kortweg HAES). De focus bij HAES ligt op gezondheid in een brede betekenis, het is een aanpak die niet discrimineert en mensen zelfvertrouwen geeft. Je hoort weleens de kritiek dat dit soort aanpak “obesitas promoot”. Onzin vind ik dat: het zorgt er enkel voor dat iedereen die gezonder wil worden daar de kans toe krijgt.’

‘In een onderzoek naar de link tussen ongezonde gewoontes, gewicht en het risico op vroegtijdig overlijden kwam een interessante conclusie naar voren,’ legt Buwalda uit. ‘De onderzoekers volgden volwassenen van verschillende gewichtscategorieën en gingen na welk effect het aannemen van gezonde gewoontes had op de proefpersonen. Bij nul gezonde gewoontes zie je dat mensen met obesitas (een term die ikzelf niet gebruik, maar door de onderzoekers wordt gehanteerd) meer kans op gezondheidsproblemen en vroegtijdig overlijden hebben. Van zodra er gezonde gewoontes worden geïmplementeerd, zakt dat risico aanzienlijk. Bij de proefpersonen die meer groenten en fruit beginnen eten, stoppen met roken en minder alcohol consumeren zie je dat het risico naar hetzelfde niveau zakt voor de verschillende gewichtscategorieën. Een belangrijke opmerking hier is dat de proefpersonen geen gewicht verloren.’

Gezonde gewoontes

‘Wat als er dus niet meteen gevraagd wordt om af te vallen, maar er eerst wordt gekeken naar hoe het gesteld is met de metabolische gezondheid en het opnemen van gezonde gewoontes? Daar kunnen artsen heel veel mee bereiken’, stelt Buwalda. ‘Het is ook al bewezen dat diëten weinig zin heeft. De meeste mensen komen het gewicht gewoon terug aan. Jojoën is allesbehalve gezond. Stress is ook niet gezond. Waarom dan toch die enorme fixatie op kilo’s verliezen?’

Wie weet ben jij op dit moment niet je fitste of gezondste zelf. Moet je daar dan voor gestraft worden? ‘Hoe gezond of ongezond je ook bent, je hebt nog steeds recht op liefde en geluk’, drukt Reck op het hart.