Spreken is goud: vier ceremoniemeesters aan het woord

Gedaan met saaie kerkelijke of zelf in elkaar geknutselde ceremonies: voor huwelijken was het al langer een trend, maar nu huren steeds meer mensen ook een ceremoniemeester in voor een uitvaart, geboortefeest of zelfs een verhuizing. Deze vier vertellen waarom.

Steven Goegebeur

Steven Goegebeur (48) staat al vijftien jaar op de planken als stand-upcomedian. Sinds vijf jaar kun je hem boeken om je huwelijk in te zegenen.

“Mijn eerste ceremonie was op vraag van kennissen die gingen trouwen en een originele huwelijksinzegening wilden, als het kon met een komische noot. Van de mensen die aanwezig waren bij dat huwelijk heb ik erna nog twee andere koppels gehuwd. Zo gaat het sindsdien als een lopend vuurtje rond: ik heb nog nooit reclame gemaakt voor die inzegeningen. Dat hoeft niet, het gaat vanzelf.

Ik geef toe dat ik die eerste keer even getwijfeld heb. Hoe moet ik dat aanpakken? Kan ik dit wel? Maar ik bedacht al snel: je hebt een aantal kapstokjes: de intrede aan het begin, de geloften, de ringen en dan op het einde de kus. Daartussen spin je een verhaal dat zo mooi is dat iedereen aan het einde zegt: potverdekke, dat was schoon. En met af en toe een lach, natuurlijk. Al staat of valt een ceremonie niet met hoeveel keer er gelachen wordt. Het is geen comedyshow.

Het mooiste compliment dat ik na een huwelijk kan krijgen, is wanneer een van de gasten me vraagt vanwaar ik het bruidspaar ken. Tijdens een ceremonie lijken we drie oude vrienden die herinneringen oprakelen. Het geheim schuilt in een grondige voorbereiding. Tijdens de voorbereidende gesprekken – samen en apart – zijn bruidsparen soms erg openhartig. Ik zou daar misbruik van kunnen maken met een paar gemakkelijke grappen, maar dat doe ik uit principe niet. Ik neem koppels net een beetje tegen zichzelf in bescherming. Een huwelijk mag geen roast worden. Er móét gelachen worden om elkaars minpuntjes en om smeuïge verhalen uit het verleden, maar als de kans bestaat dat er ook maar één gast gekwetst of geschokt zou zijn door een bepaalde anekdote, gebruik ik ze niet. Ik check soms: ‘Is dit pijnlijk voor iemand mocht ik dit vermelden?’ Of: ‘Weet je moeder hiervan? Nee? En zou ze het erg vinden? Misschien toch maar niet doen dan.’ (lacht)

Wie mij boekt, moet vertrouwen in mij hebben. Koppels willen soms mijn tekst op voorhand lezen, en nee, dat laat ik niet toe. Ik wil tijdens de ceremonie verbazing en ontroering krijgen. Wanneer je weet wat ik ga zeggen, verdwijnt een stukje van de magie.

Huwelijken zijn voor mij zoveel meer dan een bijverdienste naast mijn comedywerk. Ik haal er enorm veel voldoening uit en maak er een erezaak van om dat goed te doen. Je hoopt dat een bruidspaar later met een glimlach op hun gezicht aan hun ceremonie terugdenkt. Een comedyshow doe ik honderd, honderdvijftig keer en die groeit gaandeweg. Maar een huwelijksceremonie is een try-out, première en dernière ineen: dat moet er boenk op zijn.”

Eline Vandendriessche

Eline Vandendriessche (30) is nog relatief nieuw in de ceremoniewereld. Sinds dit jaar is ze, na jarenlang als jeugdpastor gewerkt te hebben voor het bisdom Antwerpen, ceremoniespreker op huwelijken. Later wil ze ook uitvaarten en geboorteceremonies begeleiden.

“Mensen zijn soms verbaasd wanneer ik zeg dat ik gelovig ben en jarenlang voor de Kerk gewerkt heb, zeker wanneer ik daaraan toevoeg dat ik met een vrouw getrouwd ben. Het was op dat moment, toen ik zelf in het huwelijksbootje stapte, dat mijn interesse in een ander soort huwelijksceremonie ontstond. Hoewel mijn vrouw en ik beiden gelovig zijn en beiden theologie studeerden, mochten we – als twee personen van hetzelfde geslacht – niet voor de Kerk trouwen. We gingen op zoek naar een ceremoniespreker. Op dat moment, nu vijf jaar geleden, vonden we er drie. Ondertussen zijn we met veel meer.

Nog steeds willen veel mensen – ook wanneer ze niet geloven – in de kerk trouwen, maar dan met zo min mogelijk God en Jezus. (lacht) Maar waarom trouwen in een kerk als je je niet thuis voelt in dat kerkelijke jasje? Op overgangsmomenten in het leven hebben mensen nood aan rituelen en jarenlang werden die kerkelijk ingevuld ; ze weten nog niet goed hoe ze die momenten nu anders kunnen vormgeven. Een ceremoniespreker kan dan helpen om een ritueel te creëren dat even krachtig zal zijn als een sacrament voor een gelovige. In een dienst op maat kun je je eigen verhaal kwijt, zonder de ‘moetjes’ van een kerkelijke ceremonie die voor een niet-gelovige geen betekenis hebben.

Al na mijn eerste ceremonie voelde ik hoe ongelooflijk tof het is om met twee mensen te mogen meewandelen en meevoelen op dat bijzondere moment in hun leven. Ze vertellen je hun liefdesverhaal, en die persoonlijke, intieme verhalen, momenten en gevoelens – uniek voor hun relatie – mag jij dan vertalen in teksten en in een prachtige ceremonie. Ik hou er ook van dat we mensen aan het denken zetten. In de aanloop naar de ceremonie stellen wij héél veel vragen, vaak over dingen waar ze nog nooit over hadden nagedacht. We zeggen hun dat ook op voorhand: wij zijn niet de enigen die hard zullen moeten werken. (lacht)

We gaan ook altijd op zoek naar een verbindingsritueel dat bij het koppel past: vaak is dat het uitwisselen van de ringen en het uitspreken van de geloften. Er zijn ook alternatieve rituelen, zoals handfasting, een Keltisch ritueel waarbij de handen van het bruidspaar symbolisch met elkaar verbonden worden. Een gebaar hoeft niet groots en spectaculair te zijn om krachtig te zijn. Integendeel: eenvoud siert.

Een huwelijk moet niet per se alleen vrolijk zijn. Net in die moeilijke momenten die een koppel doormaakt, schuilt de kracht van hun verbintenis. Binnenkort trouw ik een paar van wie beiden hun moeder verloren. Dat is zo’n groot deel van hun leven dat je het niet kunt negeren in een ceremonie. Zoals er ruimte is voor een traan tijdens een huwelijk, zo kan er bij een afscheid ook gelachen worden. Een uitvaart is er om het leven van de overledene te herinneren. Dat hoeft toch niet alleen maar verdrietig te zijn?”

Koen Monserez

Acteur en regisseur Koen Monserez (54) staat meestal op de planken van het theater, maar ‘treedt’ daarnaast ook ‘op’ tijdens huwelijken, uitvaarten en alle andere mogelijke ceremonies.

“Als acteur ben je niet noodzakelijk een goeie ceremoniespreker. Je moet jezelf een beetje kunnen ‘uitzetten’. Ik schrijf en spreek graag, en geniet van het performen tijdens een ceremonie, maar de essentie van de job als ceremoniespreker is dat je dienstbaar bent. Een ceremonie draait niet om jou, maar om het bruidspaar of om de overledene en zijn of haar nabestaanden. Voor elke ceremonie praat ik uren met die mensen om hún verhaal zo goed mogelijk op papier te zetten.

Ik geloof enorm in de louterende kracht van een ceremonie op scharniermomenten in het leven. Iedereen kent de grote rites de passage – geboorte, huwelijk, overlijden – maar er zijn zoveel ‘overgangen’ die het markeren waard zijn. Met Tilda & Grace willen we mensen die daar nood aan hebben een alternatief ritueel aanbieden op bijzondere momenten, en dat zonder maatschappelijke hiërarchie. We doen huwelijken en uitvaarten, maar ook voor een geboorteceremonie, een pensionering of een scheidings- of verhuizingsritueel kun je bij ons terecht. Scheidingsrituelen bijvoorbeeld gaan vaak om het afscheid van een huis: je laat de plek achter die ooit van jullie samen was, een gedeelde thuis waar jullie kinderen zijn opgegroeid. Bij een afscheidsceremonie kan er dan bijvoorbeeld ritueel iets begraven worden in de tuin. Elk ritueel draait om catharsis. Om verwerking. Het gaat ook om het samen beleven: de steun van de groep geeft het ritueel zijn louterende kracht. Zo kan elk kantelmoment in het leven gevierd worden. Ik zou graag eens een mooi ritueel uitdenken rond een gendertransitie. Het vieren van een nieuwe naam: mooi toch?

Een ceremonie is voor mij pas af als er humor in zit. Ook bij een afscheid mag er gelachen worden. Vaak weet ik terwijl ik met de nabestaanden praat al waar de humor schuilt. Dan hoor ik een bepaalde anekdote en denk ik: dit houd ik achter de hand om er indien nodig wat lucht in te brengen. Een afscheid mag niet te zwaar worden, zoals een huwelijk ook niet alleen maar luchtig mag zijn. Ik heb altijd een plan B. Ik vind het heerlijk als ik een klein beetje kan improviseren. Daarin schuilt dan misschien mijn meerwaarde als acteur, dat ik als een soort van intuïtieve spons aanvoel wat een ‘publiek’ kan gebruiken.

Wat me de meeste voldoening geeft? Dat ik voor mensen een verschil maak op een belangrijk moment in hun leven, als een tolk die hen heeft geholpen om te zeggen wat ze zelf niet onder woorden konden brengen.”

Lieke Biesemans

Lieke Biesemans (42) is een compagnon de route voor koppels en familie in aanloop naar mijlpalen in een mensenleven. Ze begon negen jaar geleden met Stories by Mabel unieke huwelijken – en later uitvaarten – te organiseren en is daarmee een van de eerste ceremoniesprekers van ons land.

“Vandaag kunnen wij ons geen huwelijk meer voorstellen zonder ceremonie op maat, maar negen jaar geleden was dat onbekend terrein. Toen ik met Stories by Mabel begon, had ik geen idee of er überhaupt vraag naar was, laat staan of mensen bereid waren ervoor te betalen. Mijn website en Facebookpagina stonden nog maar net online of ik kreeg de eerste telefoontjes al. De eerste jaren werd Stories by Mabel vooral gevraagd voor huwelijken, maar de laatste jaren merk je dat mensen – terecht – op zoek gaan naar een ander soort afscheid.

Centraal in een ceremonie staan altijd de verhalen van de mensen. Ik stop graag tijd in de voorbereidende interviews, bij een huwelijk met het bruidspaar en enkele van hun lievelingsmensen; bij een uitvaart met de achterblijvers die het dichtste bij de overledene stonden. Mensen zijn aan de start vaak zenuwachtig voor die gesprekken, maar aan het eind van de rit krijg ik altijd dezelfde reactie: ‘Amai, het deed deugd om zo eens te mogen vertellen.’ Op die manier creëer ik al in de aanloop naar een ceremonie een soort van verbondenheid. Het vormgeven van ceremonies draait voor mij om zoveel meer dan een goeie spreker of een goeie schrijver zijn. Ik word als het ware een compagnon de route, iemand die mee de weg aflegt naar een afscheid of naar een jawoord.

De meerwaarde zit ‘m in het samen op verhaal komen. Of het nu om een huwelijk of om een afscheid gaat: je lijmt een groep mensen aan elkaar. Een trouwceremonie uitbouwen, dat is de meest dankbare job ever, maar in afscheidsvieringen kun je pas écht iets betekenen voor mensen. Wanneer je daarmee begint, kun je er – ondanks de zwaarte – niet meer van wegwandelen. De steen die je daar verlegt, is monumentaal. Als ceremoniespreker kan ik onmogelijk het gat dichten dat de dood van een geliefde slaat, maar ik kan wel nog een waardevolle ontmoeting met de overledene realiseren, in woord, in beeld, overgoten met muziek. Met verhalen en foto’s, maar ook in herinneringen. Ik zorg ervoor dat haar favoriete bloemen op tafel staan, dat zijn favoriete biertje wordt geschonken en dat er wafels volgens het recept van de bomma geserveerd worden in plaats van een klassieke koffietafel.

Eigenlijk kun je op elk moment in je leven een ceremonie organiseren, om je geloften te vernieuwen, bijvoorbeeld, of om te vieren dat je elkaar een aantal jaren kent. Of waarom niet een herdenkingsmoment organiseren een paar jaar na een overlijden? Jammer genoeg zijn we het niet gewend om emotioneel, praktisch en financieel ruimte te maken voor zo’n moment van stilstand. We gunnen het onszelf enkel op de grote momenten zoals een huwelijk of uitvaart. Als je voelt hoeveel deugd die verbondenheid doet, is dat toch jammer?”