Schrijfster Yvonne Kroonenberg over ouder worden: ‘Het is moeilijk als je lichaam niet je goede vriend blijkt’

Yvonne Kroonenberg (73) schreef bestsellers als Alles went behalve een vent en Kan ik hem nog ruilen? Haar nieuwste boek, Leven voor gevorderden, brengt troost voor de pijn die de leeftijd brengt.

Geen nare fase

“Oud zijn is geen nare levensfase. Kind zijn is veel erger, dan heb je helemaal geen macht. Ouderdom is fysiek moeilijker, maar je hebt geleerd hoofd- en bijzaken beter uit elkaar te halen. Roem en status doen er niet toe. Je neemt jezelf niet meer vreselijk serieus. Natuurlijk moet je genoeg geld hebben om van te leven, maar gezondheid, vrienden en familie zijn echt belangrijk.”

Cadeautjes

“Geluk is heel klein. Niet: ik leer trompet spelen, dan kan ik toeteren. Of altijd goede banen hebben. Het is weten wat jou ten deel valt. Veiligheid, vriendschappen, leuke dingen die je kunt doen. Elke dag lekkere wijn mogen drinken, heerlijk. Beseffen waar de cadeautjes zitten, ik heb daar aanleg voor. Ik heb de liefste man van de wereld, het leukste werk dat ik me kan voorstellen, schattige vrienden, genoeg geld en een huis in het centrum van Amsterdam met dieren om me heen. Had ik op mijn achttiende geweten dat me zoveel goeds zou toevallen, dan had ik minder getobd. Ik maak ook plannen. Zien wat er op mijn pad komt, dat doe ik niet. Ik weet wat ik morgen ga doen, en doe dat ook.”

Staren in de caviakooi

“Dat waar je aanleg voor hebt, valt je op. Ben je goed met bloemen en plantjes, dan zie je die overal en belangstelling voor kevertjes leidt vaak tot kevertjeskunde. Dat had ik met woorden. Als kind maakte ik gedichtjes. Maar een vriendinnetje kon veel beter schrijven dan ik. Dat vond mijn vader, die ook onze leraar was. Dus hield ik op met schrijven. Een vriend studeerde psychologie en vertelde spannende verhalen over hoe de menselijke geest werkt. Dat wilde ik ook. Ik heb niet lang als psychologe gewerkt, maar je wast zo’n studie er niet af. Ik kijk nog altijd op een bepaalde manier naar de wereld. Ik staar in de caviakooi om te begrijpen wat cavia’s zo belangrijk vinden, en dat doe ik ook met mensen.”

Boeketje vriendschap

“Vriendschap is heilig. Het is je vriendenkring die je draagt, je wordt met z’n allen oud. Verwacht niet dat je vrienden perfect zijn. Sommigen zeuren een beetje, of worden snel boos, ze willen naar André Rieu of misdragen zich in het restaurant. In een vriendschap moet je mensen gewoon zichzelf laten zijn. Met alle tegenvallers, want jij valt zelf ook vaak tegen. Als je dat kunt, heb je een boeketje op tafel staan dat nooit verwelkt.”

Schatbewaarders

“Hoffelijkheid is het geheim van een goede lange relatie. Als iemand lang naast jou leeft, ben je samen schatbewaarders van een heleboel herinneringen. Tegen je collega-schatbewaarder ben je niet onbeleefd, je moet die behandelen als een juweel. Je hebt de meeste ruzies al gehad en aanvaardt de ander beter. Joep vraagt nooit de weg, hij verdwaalt liever, en als ik weer iets fout heb uitgerekend, zegt hij gewoon: “Dat is verkeerd uitgerekend.” We zijn veertig jaar samen. Toen ik ziek werd en het er niet goed uitzag, wilde ik dat hij veilig was, want ik heb altijd meer verdiend dan hij. De notaris zei: “Dan moet je trouwen.” Ik vind dat het echt een verschil maakt. We hebben ja gezegd ten overstaan van een ambtenaar, dan zal het wel gemeend zijn.”

Een zure kop

“Er valt niet zomaar een man in je armen, maar seks is wel overal. Als je een zure kop trekt, gebeurt er niets, maar als je een gezellige, hartelijke meid bent en mannen gewoon leuk vindt, dan vind je er wel eentje met wie het klikt. Als je ouder wordt, verandert seks. Als je samen veel hebt meegemaakt, spelen de vorige keren mee als je seks hebt. Die herinneringen en grapjes zorgen ook voor verbinding.”

Onoverwinnelijk

“Je moet vechten. Niet tegen kanker, maar tegen de teleurstelling dat je kanker hebt. Het is moeilijk als je lichaam niet je goede vriend blijkt, dus moet je uitvissen wat je precies voelt. Je ligt wakker, te bibberen in je bed omdat je kanker hebt. Is dat puur angst, verdriet of woede? Wat had je nog gewild? Wat gaat er niet door, nu je ziek bent? Zo heel veel macht heb je niet in je leven, ga je beseffen. Als kind ben je onoverwinnelijk, om van tieners maar te zwijgen. Maar als je ouder wordt, ben je je bewust van je breekbaarheid.”

Rare emotie

“Rouw is misschien wel de moeilijkste emotie die er bestaat. Als je oud wordt, worden mensen om je heen ziek en gaan dood. Of je wordt zelf ziek. Je moet daarmee omgaan, want er is geen ontsnappen aan. Rouw is een bijzondere, vormeloze, rare emotie. Je kunt niet de hele dag huilen, maar je draagt het verdriet wel altijd bij je en kunt er vaak geen vorm aan geven. Wat je overhoudt bij verlies zijn de verhalen en de herinneringen. Dat je zo gelachen hebt. Je kunt op bezoek gaan in je hart naar de liefde die je voor iemand voelde.”