‘Maak niet van alles meteen een probleem’: vijf tips om je kind (anders) op te voeden

Hoe communiceer je verbindend met je kind? Dat is dit jaar het thema van de Week van de Opvoeding, een initiatief dat ouders een handje wil helpen bij de belangrijkste, maar meest heikele taak van hun leven. Nog tot 23 mei kan je over heel Vlaanderen allerhande workshops volgen. Ook wij bundelden onze beste opvoedtips.

Tip 1:
Echt belangstelling hebben voor de dingen waar je kind mee bezig is, is de investering waard

Oprechte belangstelling zal je zo veel inzichten en handvatten geven om met hun gedrag om te gaan of afspraken te maken, aldus kinderpsycholoog Anky De Frangh, die recent  een boek schreef over emotieregulatie bij kinderen en ouders. 

‘Zo zijn er in veel families discussies rond gamen. Ouders zeggen dat het eten op tafel staat, maar hun kinderen stoppen niet meteen met gamen. Want heel wat games kun je niet gewoon pauzeren, of speel je niet alleen, iets wat ouders vaak niet begrijpen.’ 

‘Oprechte nieuwsgierigheid kan je band bevorderen. Want of het nu een kleuter of een tiener is, wat je kind het allerliefste wil, is jouw aandacht. En een goede band. Een goede verbinding is dé ideale voedingsbodem voor de emotionele competentie van je kind.’

Tip 2:
Begrijp je eigen emoties om die van je kind te snappen

Ouders zullen vaak hun eigen gevoelens negeren om het leven te vergemakkelijken, vindt De Frangh. Maar kinderen kunnen dan niet zomaar doen. ‘Veel jonge ouders zijn zoekende naar de balans tussen goed omgaan met gevoelens en toch dingen gedaan krijgen.’ Daarom is het belangrijk om ruimte te maken voor je eigen emoties en die van je kind om tot een oplossing te komen die aangenaam is voor beiden.

Als je kind zijn bord niet leeg eet, of een oma geen kus op de wang wil geven, dan moet je hem ook niet dwingen. Er is vast een reden voor zijn gedrag. Een kind dat elke keer verplicht een kus moet geven, leert dat het zijn gevoel moet negeren.

Tip 3:
Gebruik huidskleurpotloden en inclusieve kinderboeken als een leerzaam moment

Volgens onderzoek herkennen baby’s van drie maanden al verschillende huidskleuren. ‘Uit onderzoek weten we dat peuters in de jaren daarna langzaam bepaalde huidskleuren leren associëren met ‘beter’ of ‘slechter’,’ klinkt het bij pedagoge Eva Dierickx. Daarom is het belangrijk om racisme en discriminiatie zo vroeg mogelijk aan te kaarten bij je kinderen.

Maar om discriminatie uit te leggen, moet je eerst bij jezelf beginnen. ‘Welke vooroordelen draag jij bewust of onbewust met je mee, hoe gedraag jij je tegenover minderheidsgroepen, hoe divers is jouw vriendengroep? Dat zijn allemaal vragen die een ouder zich moet stellen’, pleit Zarissa Windzak, schrijfster van inclusieve kinderboeken. Pas nadien kan je met eenvoudige woorden, speelgoed en boeken de verschillen in de maatschappij uitleggen. Poppen met verschillende huidskleuren, of een kinderboek met karakters van diverse achtergronden, kunnen een startpunt zijn voor een gesprek.

Voor tieners zijn er ook manieren om hun wereldbeeld te verbreden. Eva Dierickx duidt op de contacttheorie: ‘Uit onderzoek weten we dat direct contact met mensen die anders zijn dan jij de beste manier is om vooroordelen te voorkomen. Probeer dus als witte ouder vaker in gesprek te gaan met ouders met een andere achtergrond, ga met je kind de wereld in en ontmoet mensen die tot andere sociale groepen behoren. Het brengt concrete verhalen over onze diverse samenleving in je huiskamer, waar ook je tiener ze oppikt.’

Shamisa Debroey, illustrator en striptekenaar van kinderboeken, vult daarop aan: ‘Neem je tiener mee naar een lokaal concert dat buiten je comfortzone ligt en ga daar in verbinding met anderen. Zeg: vanavond gaan we naar een Colombiaans feestje en eten we bakbanaan. Dat zal zoveel leuke verbindingen opleveren.’

Tip 4:
Ga met je kind in discussie in plaats van ze in de hoek te zetten

Overleggen met de kinderen over wat ze wel en niet willen doen, democratisch omgaan met de regels van het huis: nieuwe ouders geloven in een zachter ouderschap. Zo willen deze ouders hun kinderen een stem geven in het huishouden en dat loont: ze zijn vaak mondiger en vormen hun eigen mening.

Psychologe Nina Mouton is voorstander van dit milder ouderschap. ‘Door invloeden van buitenaf wordt deze mildheid de kop ingedrukt’, vertelt ze. ‘Maar mild zijn is niet: zomaar alles toelaten. Er zijn grenzen. Het gaat erom jouw gevoel en dat van je kind te volgen. Het gedrag van je kind is immers maar het topje van de ijsberg: daar zitten gevoelens onder.’ In plaats van straffen en dreigen, kan je samen met je kind tot een oplossing komen die aangenaam is voor allebei. Wanneer je kind zich misdraagt, stel dan de vraag: waarom? 

Tip 5:
Neem tieners serieus zodat ze met je blijven praten over de makkelijke en moeilijke dingen

‘In de puberteit krijgen jongeren het gevoel dat ze al veel zelf kunnen. Speel daarop in door open vragen te stellen over thema’s uit de actualiteit, of de leefwereld van je kind’, tipt Sanderijn van der Doef, een Nederlandse psychologe, seksuologe en auteur. ‘Op deze manier kun je een goed en lang gesprek voeren over onderwerpen zoals drugs en seks. Luister eerst naar wat zij vertellen, daarna kun je zeggen wat jij ervan vindt.’

Als je belerend en negatief overkomt, zal je kind dichtslaan en niet met je durven praten over de belangrijke onderwerpen. Ook hier is het interessant om te zoeken of vragen naar de reden van hun daden. Tieners zijn van nature creatief en experimenteel, het is dus meer dan normaal dat ze soms atypisch gedrag vertonen. 

Natuurlijk kan je met een oogrol of een sneer van je tiener heel weinig. Journalisten Saskia Smith en Martine de Vente geven daarom als raad: ‘Pick your battles. Pubers vinden het fantastisch om met hun ouders de strijd aan te gaan, maar het put je uit. Maak dus niet van alles meteen een probleem.’ Daarnaast moet je je als ouder herinneren dat die oogrol vaak niet persoonlijk is. ‘Het gaat niet om jou. Je kind had misschien een lastige dag op school. Beschouw het als een ‘compliment’ dat ze naar jou uithalen: dat betekent dat ze zich veilig voelen bij jou.’

Meer weten over de Week van de Opvoeding? Bekijk dan hun website voor lokale evenementen en activiteiten.