Opnieuw in de luiers: kan een liefdesbaby de lijm zijn van een nieuw samengesteld gezin?

Is een baby de lijm die een nieuw samengesteld gezin bij elkaar brengt of net een bom die alles op z’n grondvesten doet daveren? Misschien is het wel een beetje van de twee. “Ik vroeg me af of we wel hecht genoeg waren om aan een kind te beginnen.”

Mijn kinderen zijn het mooiste wat me ooit is overkomen.’ Het is een uitspraak die zowat alle ouders volmondig zullen onderschrijven. Logisch dus dat wie al kinderen heeft uit een vorige relatie graag nog een ‘liefdesbaby’ wil met zijn of haar nieuwe partner. Alleen is het leven met zo’n kleintje vaak lastiger dan de ouders verwacht hadden. En daar zijn goede redenen voor. Wie al kinderen heeft uit een eerdere relatie, is om te beginnen doorgaans al niet meer piepjong. Als veertiger elke nacht gewekt worden door een huilende baby, er zijn er weinig die daar geen last van ondervinden. Dat het dan best zwaar kan worden, weet Tine (45) maar al te goed. Ze heeft twee dochters van zestien en achttien uit een vorige relatie en een dochter van vier met haar partner Carl. Tine: ‘Carl had geen kinderen toen ik hem leerde kennen en ik heb lang de boot afgehouden. Ik had immers al twee fantastische dochters. Maar Carls kinderwens was zo groot dat ik uiteindelijk toch ben gezwicht.

Dat ik hem heel graag zie, heeft uiteraard ook een rol gespeeld. Met een kleintje erbij is het bij momenten erg zwaar, al heb ik het zeker niet onderschat. De oudsten waren twaalf en veertien toen Lisa geboren werd en mijn leven liep op rolletjes. Dat er ineens een baby bij kwam, vergde heel wat aanpassingen. Ik moest mijn opnieuw verworven vrijheid grotendeels opgeven. Mijn oudste kinderen gaan elke twee weken een weekend naar hun vader en dat ene weekend was echt voor Carl en mij. Na dat weekend waren we weer helemaal opgeladen. Dat is sinds de komst van Lisa uiteraard helemaal anders. Mijn ex is een goede vader, maar hij is vrij afwezig omdat de oudsten het grootste deel van de tijd bij ons zijn. De opvoeding en de dagelijkse beslommeringen vallen daardoor vooral op onze schouders. Dat is best heftig, zeker met de zorg voor een kleuter erbij.’

Geen vier-eenheid

Dat je leven plots weer op zijn kop staat, is niet de enige reden dat de komst van een liefdes-baby niet evident is. ‘Er worden op zo’n moment dingen wakker gemaakt waar koppels vaak niet bij stilstaan’, zegt Anja Pairoux, plusouderconsulente en auteur van het boek Je wist waar je aan begon!? ‘Een nieuw samengesteld gezin kan niet bestaan zonder dat er leed aan voorafgegaan is. De gescheiden ouders zijn daardoor niet langer de ouders die ze voordien waren. Ze kunnen last hebben van een schuldgevoel of een gevoel van falen, eventueel is er ook angst om de kinderen te verliezen aan de vroegere partner. Wanneer er een kind bij komt, kan de pijn van de scheiding onbewust weer naar boven komen. Soms reageert de vader daardoor minder enthousiast wanneer hij hoort dat zijn nieuwe partner zwanger is. Reken daarbij de vaak goedbedoelde uitspraken van de omgeving als: ‘Wat zegt je ex ervan?’ Of stel dat de ex wordt ingelicht over de zwangerschap, nog voor de nieuwe partner het zijn of haar vrienden of familie kan vertellen. Dat kan aanvoelen als een afwijzing.’

Elien (41) had het voor de komst van haar baby met Stefaan (40), die al twee kinderen had uit een vorige relatie, moeilijk om haar plekje op te eisen in het nieuwe gezin. Bovendien voelde ze zich meteen na de geboorte van hun zoontje Florian, nu achttien maanden oud, wat naar het achterplan verwezen. Elien: ‘Ook al klikte het meteen met de kinderen van Stefaan, ik had het gevoel dat ik mijn plek moest veroveren. We waren geen vier-eenheid. Bij het oversteken van de straat vroeg hij hun bijvoorbeeld altijd om zijn hand vast te nemen. Omdat ze een tijd met hun drieën hadden samengewoond, begreep ik dat, maar makkelijk was het niet. Hoe graag ik de kinderen ook zie en hoeveel ik ook voor hen en ons gezin overheb, ik had vaak het gevoel dat ik er niet helemaal bij hoorde. Ik vroeg me af of we wel hecht genoeg waren om nog aan een kind te beginnen.’

Kapot en ziek

Elien geloofde nooit in de biologische klok, maar ineens tikte die luider dan ooit. ‘Uiteindelijk wilden we het allebei heel graag en ons gezin groeide tijdens de zwangerschap ook meer naar elkaar toe. De kinderen leefden heel erg mee, dat was mooi. De dag van de geboorte kwamen ze me samen met hun mama bezoeken op de kraamafdeling. Dat snap ik. Alleen was dat voor hun moeder een aanleiding om het met Stefaan over de geboorte van hun twee kinderen te hebben, wat ik moeilijk vond. Dit was mijn grote dag, het moest over mij en de geboorte van mijn zoon gaan. Toen voelde ik me weer even wat naar het achterplan geduwd.

Ik had me ingelezen over het krijgen van een kind, had me geïnformeerd bij vriendinnen, ik wist dus wat ik kon verwachten. In het begin was het oké, maar als je meer dan anderhalf jaar later nog altijd verschillende keren per nacht gewekt wordt, wordt het loodzwaar. Namen we toch eens een babysit, dan werd ik ziek. Zo kapot was ik.

De kinderen van Stefaan zijn nu elf en veertien, en zitten dus in een totaal andere levensfase dan onze baby. Als ze bij ons zijn, wil Stefaan veel tijd in hen steken. Begrijpelijk, maar ik krijg weleens het gevoel dat ik alleen moet zorgen voor de jongste. Daardoor kan ik jammer genoeg nog maar weinig activiteiten met de andere twee doen, terwijl ook zij mijn aandacht verdienen.’

De juiste balans

Dat een ouder meer met zijn of haar oudere kinderen bezig is dan met de nieuwe baby, valt perfect te verklaren, zegt Anja Pairoux. ‘Die eerstgeborenen wonen immers niet voltijds bij de gescheiden ouder. Vooral vaders laten de zorg voor de baby daardoor soms eerder over aan de moeder, die dat vaak onrechtvaardig vindt. De ouder zit vaak ook met een onbewust schuldgevoel naar de eerste kinderen toe, omdat hij of zij als het ware iets goed te maken heeft tegenover hen. Om die reden kan het gebeuren dat een ouder zijn oudste kinderen minder streng opvoedt dan de baby. Ook dat kan voor ergernis zorgen bij de partner.’

De juiste balans vinden blijft ook na anderhalf jaar erg moeilijk voor Elien. ‘Ik heb al mijn hobby’s opgegeven, heb er gewoon de fut niet voor. Ik ben op dit moment echt de zorgende partij, zeker omdat Stefaan voor zijn werk vaak in het buitenland zit en ik daardoor alleen voor de zorg van Florian insta. Mijn leven bestaat uit heel veel geven. Natuurlijk krijg ik onnoemelijk veel liefde terug, maar het potje is toch een beetje leeg aan het lopen. Florian bindt dan wel het gezin, doordat Stefaan en ik vaak zo moe zijn, is er geregeld wat wrevel. Niet alleen tussen ons, ook met de oudere kinderen. Dan schreeuw ik dat de tv of de PlayStation af moet omdat de jongste daar overprikkeld van raakt en onhandelbaar wordt. Daarna voel ik me natuurlijk schuldig. Soms ben ik zo kapot van het weekend dat ik op maandagochtend doodmoe naar het werk moet. Of vraag ik me op zondagavond af of ik wel genoten heb van die twee vrije dagen, en voel ik me rot omdat ik vooral praktische dingen heb gedaan. Heb ik wel genoeg tijd aan de kinderen en mijn partner besteed, denk ik dan. En dat knaagt.’

Bloedband of stiefband

Belangrijk: partners moeten aanvaarden dat een nieuwe baby er niet voor zorgt dat ze opeens een klassiek gezin worden, aldus Pairoux. ‘Dat is de grootste valkuil. Rationeel weten koppels uiteraard wel dat ze geen klassiek gezin zijn, maar onbewust gaan ze er toch naar handelen. De standaardrollen worden dan vaak opgenomen: de vrouw zal bijvoorbeeld de zorg voor alle kinderen gelijk opnemen. Of de ene partner verwacht dat de ander zijn of haar pluskinderen even graag ziet als zijn of haar eigen kinderen. Soms wordt er ook naar gestreefd om alle kinderen gelijk te behandelen. Logisch, maar niet altijd haalbaar. Een nieuw samengesteld gezin functioneert niet alleen binnen de vier muren van het gezin, er zijn ook invloeden van buitenaf waarmee je rekening moet houden. Je kunt als partners bijvoorbeeld een bepaalde opvoeding voor ogen hebben voor je kinderen en pluskinderen, maar die is niet altijd dezelfde als die van de andere ouder.’

Een liefdesbaby heeft meestal een positief effect, legt Pairoux uit. ‘Hij fungeert als de lijm binnen het gezin omdat hij een indirecte bloedband met de pluskinderen heeft. Wat niet wegneemt dat plusouders een verschil mogen voelen tussen de pluskinderen – we spreken dan van de stiefband – en hun eigen kind, met wie ze een bloedband hebben. Toch voelen ze zich daar vaak schuldig over. En dat hoeft niet.’ Elien kent dat: ‘Ik zie Stefaans kinderen enorm graag, alsof ze mijn eigen kinderen zijn. Maar met de geboorte van Florian besefte ik pas echt wat ‘houden van’ betekent. Die liefde voor je eigen kind is oneindig en onvatbaar.’ Tine: ‘Ik voel dat ik van Carl verwacht dat hij evenveel van mijn oudste kinderen houdt als van Lisa, ook al weet ik dat ik dat eigenlijk niet mag doen. Het vergt wel veel inspanning van zijn kant om met twee pubers om te gaan, dat merk ik heel goed. Ik zie dat hij zich inhoudt en probeert om conflicten te vermijden. Mochten het zijn eigen kinderen zijn, zou hij wellicht vaak anders reageren. Het is soms vervelend dat hij aan mij komt vragen of ze niet wat vroeger naar bed moeten of wat meer moeten helpen in het huishouden. Ik voel me soms gesandwicht tussen mijn kinderen en mijn partner. Die bemiddelingsfunctie, daar heb ik het wel lastig mee. Soms ervaar ik het ook als kritiek op mezelf, wat uiteraard niet zo fijn is. Anderzijds ziet hij als niet-biologische vader dingen die ik als moeder bewust of onbewust door de vingers zie. Dus het heeft zeker ook zijn voordelen.’

Waar is zus?

Ook als de liefdesbaby wat ouder is, kunnen er zich moeilijkheden voordoen. Pairoux: ‘Een kind van twee à drie jaar zal bedroefd zijn wanneer zijn broers of zussen vertrekken naar hun andere ouder en blij zijn zodra ze weer terug zijn. Je moet dat gevoel durven te erkennen. Als een kind treurt, zal de biologische ouder van de vertrekkende kinderen ook geconfronteerd worden met zijn eigen pijn bij dat vertrek.’ Tine: ‘Ik merk dat Lisa haar zussen mist wanneer ze niet bij ons zijn. Vorige zaterdag vond ik haar op de trap en toen ik vroeg wat ze aan het doen was, antwoordde ze dat ze de grote zussen aan het zoeken was. We zeggen dan dat de zussen bij papa Thomas zijn en dan snapt ze dat wel. Op dit moment hechten we er eigenlijk nog niet zoveel belang aan, ook al merk ik dat ze het er lastiger mee heeft dan een jaar geleden.’ Pairoux: ‘Bovendien is de baby de ene week als het ware de baas in huis, de andere week moet hij zijn plek delen met broers of zussen. Daar moet je je als ouder bewust van zijn.’

Wat niet wegneemt dat een liefdesbaby iets heel moois blijft, benadrukken zowel Tine als Elien. ‘Ik heb er zeker geen spijt van,’ vertelt Tine, ‘maar het vraagt wel heel wat energie en opoffering. Toch ben ik superblij met mijn drie dochters.’ Elien sluit zich daarbij aan. ‘Ik vind het dapper dat we toch voor een kindje gekozen hebben. We genieten elke dag van zijn vrolijke lach en zijn fratsen. Alleen vergeet je dat soms door de vermoeidheid of de rompslomp van het organiseren. Dat heb ik geleerd: je moet het allemaal wat relativeren, hoe lastig het soms ook is.’