Ontwerper Bruno Pieters verruilde mode voor meditatie: ‘Ik was de verbinding met mezelf volledig kwijt’

Bruno Pieters is nog nooit zo dicht bij zichzelf geweest. Ver weg van zijn moeilijke jeugd in Brugge en zijn glamourjaren in de modewereld, creëerde hij een retraite voor meditatie en intuïtieve kunst. “Soms is een mindfulness-app niet genoeg.”

Halverwege mijn gesprek met Bruno Pieters (48) zit ik plots zonder adem. Dat kwam zo.

“Als je wilt, doen we samen een oefening”, had Pieters met zachte stem gezegd, waardoor ik meteen een versnelling lager schakelde en knikte. Het was een maandagochtend op een regenachtige zomerdag. “Sluit je ogen. Adem heel bewust diep in. Adem uit, maar niet opnieuw in.”

Terwijl ik in stilte tel hoeveel seconden ik zonder adem kan, gaat Pieters op gedempte toon verder. “Wacht rustig af, tot je lichaam beslist om jou te beademen. Het enige wat je dan moet doen, is je ademhaling observeren. Probeer niets toe te voegen aan die ademhaling, hoe zacht die ook is. Ervaar dat deze ademhaling minder krachtig is dan je bewuste ademhaling, maar even doeltreffend. Leg je ene hand op je borst en je andere op je buik om te voelen wat je lichaam doet. Als je nog wat dieper wilt gaan, kan je kijken naar de levenskracht die deze ademhaling aan het sturen is. Je hoeft je lichaam niet te vragen om je te beademen, het wordt voor jou gedaan. Zie dat die levensenergie niet voor of tegen je is, maar met je. Door ups en downs. En dat ze je zal beademen, ook als je mentaal weg en afgeleid bent.”

Lange tijd was Bruno Pieters zelf afgeleid, vertelt hij terwijl we in zijn fraaie nieuwe meditatiepraktijk in Kapellen zitten en mijn ademhaling weer op automatische piloot overschakelt. Op het meest intense moment in zijn carrière als modeontwerper, zo rond 2009, tekende Pieters naast de avant-gardelijn Hugo, voor de Duitse mastodont Hugo Boss, ook de mannen- en vrouwencollecties voor zijn eigen label. Sinds zijn afstuderen in 1999 aan de Antwerpse Modeacademie had hij zichzelf een decennium lang voorbijgelopen, vertelt hij. “Dat gaat zo. Je studeert aan de Academie en krijgt kansen bij grote merken (zoals Maison Martin Margiela en Christian Lacroix, red.). Je begint een eigen label, rolt in een systeem. Je neemt er, naast je eigen lijn, nog jobs bij. Je moet verkopen, jezelf promoten. Mode draaide toen rond presteren, ambitieus zijn – narcistische waarden. Ik heb tien jaar lang niet stilgestaan bij mijn innerlijke wereld.”

Een kantelpunt kwam toen hij zichzelf hoorde zeggen dat de cover van Vogue hem gelukkiger zou maken dan die van eender welk ander modeblad. “Dat was een alarmbel. Op een bepaald moment vraag je je af of je zo je hele leven verder wilt gaan. Ik begon toen plantaardig te eten en boeken te lezen zoals Een nieuwe aarde van Eckhart Tolle, over ons ego-denken en onze behoefte aan macht, waardoor we nooit bevredigd zijn. Dat waren mijn eerste stappen naar persoonlijke groei en bewustwording.”

Ademen tegen wil en dank

Pieters keek in de spiegel. Dat was geen makkelijke confrontatie. En toen werd het donker. Er kwam een moment dat hij er niet meer wilde zijn. “Maar ik merkte dat mijn lichaam bleef ademen. Ik dacht: waarom toch? Het hoefde voor mij niet meer. Als je heel diep zit, kan je een donkerte ervaren en geloven dat het leven tegen je is. Maar door te voelen dat mijn lichaam zichzelf bleef beademen, tegen mijn zin, zag ik ineens: het leven is niet tegen mij, of voor mij zoals ik het graag zou hebben. Het is gewoon met mij. Dat was een cruciale klik in mijn hoofd.”

Het was ook het begin van iets helemaal anders. Wat Pieters niet wist, was dat dit donkere moment het zaadje zou vormen van een van de vele oefeningen die hij vandaag, meer dan tien jaar later, aanreikt tijdens zijn kunst- en meditatieworkshops in de natuur. “Ik heb er een hele spirituele zoektocht op zitten”, zegt hij.

“Na die diepe ervaring zette ik in 2010 mijn collecties stop en nam ik een sabbatjaar. Ik reisde met een vriendin naar India. Daar ervaarde ik een shock. De geuren, de chaos, de armoede. Maar ik zag ook dat ondanks alles mensen vriendelijk waren en geluk vonden in spiritualiteit. Om met die cultuurshock om te kunnen, moest ik instant loslaten. Toleranter worden. Het maakte me heel rustig. Ik begon te mediteren. Uiteraard gaat dat zengevoel weer weg als je terug in België bent en je slecht nieuws krijgt, of een andere vorm van tegenslag. Dat streven naar permanent geluk heb ik intussen ook losgelaten. Je hebt gewoon goede en slechte dagen.”

Wie Bruno Pieters al jaren volgt, weet dat hij na India nog een comeback maakte in de modewereld. In India had hij het idee gekregen voor een volledig transparant merk, gemaakt zonder dierenleed of slavenarbeid, van natuurlijke materialen. Revolutionair was dat klanten van elk kledingstuk een gedetailleerd overzicht kregen van alle gebruikte materialen, de productieketen, de prijsberekening en CO2-voetafdruk. “Dat was toen onbestaand in de mode. Ik kon het niet niet doen.”

En zo lanceerde hij in 2012 het label Honest By. “Ik dacht: je kunt net zo goed eerlijk zijn. Die houding paste bij mijn persoonlijke zoektocht naar waarheid, de essentie. Maar het is ook wat mode, en zoveel andere sectoren, nodig hebben. Wat me vandaag in de mode het meest stoort, is greenwashing. Als je niet hard kan aantonen waar je het verschil maakt, dan zijn propere beloftes niet meer dan vage woorden.”

Honest By werd bejubeld, kreeg internationale media-aandacht en de eerste collecties verkochten goed. “Voor sommigen was Honest By een voorbeeld van de richting die mode uit moest. Maar andere ontwerpers keurden mijn transparantie af. Zo vonden ze het niet kunnen dat ik openbaar maakte hoe het prijskaartje van een kledingstuk tot stand komt. Die kritiek, dat was moeilijk voor iemand die graag gezien wil worden.”

Gevoelens zijn melig

Na zes jaar stopte Bruno Pieters in 2018 ook met Honest By, niet wetende dat hij vijf jaar van de radar zou verdwijnen, omdat het tijd was om ook eerlijk te zijn met zichzelf. “Het werd financieel moeilijk. Uiteindelijk kwam ik weer in dat systeem terecht waarin je altijd hip moet zijn. Ik ging samenwerkingen aan met coole merken om in de aandacht van pers en kopers te blijven. En toen merkte ik dat ik dit project vooral was begonnen om de mode een geweten te schoppen, eerder dan een nieuwe business te runnen. Het modesysteem, altijd maar iets nieuws lanceren, lag me niet meer.”

“De modewereld zoekt naar duurzamere alternatieven, maar uiteindelijk moet je zakencijfer stijgen, dat is nu eenmaal ons economische model. Dat kan één persoon niet veranderen. Dat systeem is te nemen of te laten. Misschien verandert het ooit omdat het moet, door een tekort aan gewassen bijvoorbeeld. Maar vandaag heb ik de hoop niet meer dat je met een modemerk de wereld kan veranderen. Toen wel.”

Toen versus nu. Het vormt de rode draad tijdens het hele gesprek. Pieters vertelt hoe zijn vroegere definitie van succes draaide rond roem, financieel succes, gezien worden. “Dat was naïef. Maar als jonge ontwerper dacht ik dat het geluk zou volgen als ik al die zaken bereikt had. Het tegenovergestelde gebeurde. Wonden en trauma’s die ik tijdens mijn jeugd had opgelopen, werden uitvergroot door in de spotlights te staan.”

Pieters werd geboren in 1975, als jongste van drie in een West-Vlaams gezin. Er was extreem pestgedrag, van de kleuterschool tot in het middelbaar. “Ik kan me niet herinneren dat iemand me als kind ooit gevraagd heeft hoe ik me voelde. De innerlijke gevoelswereld, dat was iets meligs. In het derde middelbaar had ik een depressie. Mijn klastitularis raadde mijn ouders aan om mij naar een kunstschool in Brugge te sturen. Dat deden ze en daar ging het wat beter.”

“Toen ik later op de Modeacademie terechtkwam en omringd werd door mensen zoals ik, die vaak gelijkaardige ervaringen hadden gekend, deed dat deugd. Maar als kind heb ik me nooit ergens veilig gevoeld. Ook thuis niet. Ik was voortdurend angstig en in overlevingsmodus. Meer wil ik daar niet over kwijt, maar de verdedigingsmechanismen die je als kind creëert om te overleven keren zich als volwassene tegen je. Ze maken een wantrouwige, angstige, arrogante, narcistische of extreem perfectionistische persoon van je. Ik weet vandaag dat ik de verbinding met mezelf volledig kwijt was. Dankzij therapie probeer ik die te herstellen, maar het is niet omdat ik in theorie weet wat er aan de hand is, dat ik me altijd goed voel.”

Weg uit Antwerpen

Vandaag is zijn definitie van succes: gewoon zijn. Stabiliteit en rust vinden. En liefdevol verbinden met zichzelf en anderen. Mediteren helpt daarbij. De voorbije vier jaar trok Bruno Pieters zich volledig terug. Hij ging in therapie en verhuisde van de Nationalestraat in Antwerpen naar een bos in Kapellen, niet ver van de Kalmthoutse Heide. De eerste jaren vond hij het fijn om weer anoniem te zijn. Met zijn twee katten creëerde hij de veilige thuis die hij als kind gewild had, tussen pijnbomen, anemonen, waterlelies, kikkers, reeën, rododendrons en appelbomen. Hij kocht een kruiwagen. Begon een moestuin. En richtte Twin Pines op, een plek waar hij sinds een jaar intuïtieve kunstlessen geeft – “zelf boetseer ik altijd dezelfde vogeltjes in klei” – en meditatieworkshops. “Ik wil delen wat voor mij werkt.”

Wat voor Pieters gewerkt heeft, is onder meer die ademhalingsoefening die hij mij laat doen. “Ik heb die oefening ontdekt toen ik heel diep zat. Dat je al opnieuw verbinding met jezelf maakt door bewust te stoppen met ademen, te voelen wanneer je lichaam beslist je terug te beademen, is zo simpel voor iemand in nood, dat ik het met anderen wil delen. Het zijn inzichten die ik de voorbije jaren opdeed in India en Nederland tijdens sessies kriya yoga, een meditatietechniek gericht op het beheersen van je ademhaling en het ontwikkelen van lichaam en ziel.”

Toen hij pas begon met meditatie, rond de tijd dat hij Honest By lanceerde, vroeg Bruno Pieters zich af of het de bedoeling was, als we het klimaat wilden redden, dat we allemaal perfecte wezens zouden worden die plantaardig eten, niet meer vliegen en in harmonie leven met elkaar. “In theorie kan je denken dat dit de oplossing is, maar in realiteit is het utopisch en voor sommige mensen compleet onmogelijk, omdat ze niet eens de luxe hebben om hierover na te denken”, weet hij nu.

“Dat wil niet zeggen dat je niks moet doen. Vandaag voel ik me goed bij het idee dat het makkelijker is om gewoon voor jezelf te beslissen wat je in je ijskast en kleerkast wilt hebben, of op welke politicus je stemt. Gesprekken over onze mentale gezondheid, of hoe je afstand neemt van een narcistische persoon zoals Trump, betekenen voor mij dat veel mensen op zoek zijn naar de essentie. Dat ik aanvragen krijg van moeders en dochters die samen willen mediteren, stemt mij hoopvol.”

Wanneer klanten bij hem op de meditatiemat zitten, voelt Pieters dat grote thema’s zoals de klimaatcrisis velen onrustig maken. “De buitenwereld is vaak onstabiel. De bosbranden in Canada, die begonnen in maart, zijn nog altijd niet gestopt en breken alle records. Een mindfulness-app is soms niet genoeg om weer rustig te worden. Daarom probeer ik tijdens workshops de buitenwereld even te lossen en te focussen op de innerlijke wereld.”

“Veel meditatie draait tegenwoordig rond concentratie- en ademoefeningen. Mindful ademen is belangrijk. Het geeft ons lichaam letterlijk een adempauze omdat wij de taak van het ademen bewust overnemen. Zo kan het lichaam rusten. En de geest ook, want het is onmogelijk om bewust te ademen en tegelijk te piekeren. Maar het stillen van de geest is voor mij niet het doel. Ik wil nog een stap verder gaan en de tijd nemen om te verbinden met de levensenergie in ons. Want in die verbinding kan je wel stabiliteit en rust vinden en van daaruit kunnen we ook makkelijker verbinding maken met het leven dat in anderen zit. Dat is trouwens ook de vertaling van namasté: het leven in mij ziet en groet het leven in jou. Ik ontmoet natuurlijk ook mensen met diepe trauma’s en pijn. Dan is meditatie niet genoeg en moet je een therapeut zoeken.”

Geloven in God

Een constante doorheen alles, zegt Pieters nog, is zijn geloof. Hij gelooft in God, niet als een man die straft en beloont zoals velen het zien, eerder als een onvatbare kracht. “Kosmoloog Stephen Hawking zei ooit dat hij niet in een god geloofde omdat het universum gewoon ‘is’ – dat is alles wat er is. Dat is ook mijn kijk op het leven, alleen vind ik het makkelijker om het woord ‘God’ te gebruiken in plaats van ‘universum’. Dat laatste verwijst naar zuivere wetenschap, naar sterren en planeten, terwijl God voor mij het onbegrijpelijke beter samenvat. Maar het begrip god is in veel culturen zodanig misbruikt, dat ik het woord in meditaties nooit zal laten vallen. Ik weet dat het veel mensen triggert.”

Ook zijn vrienden zijn al die tijd essentieel geweest. Na een lange pauze in de bossen van Kapellen voelt Bruno Pieters dat de tijd rijp is om opnieuw wat meer onder de mensen te komen. “Ik hou van de stilte, maar je raakt op den duur wel geïsoleerd. Van een psycholoog die de EMDR-techniek op mij toepast, leerde ik dat het belangrijk is om mensen te blijven zien als je trauma’s hebt opgelopen in interactie met anderen. Anders blijven je oude ervaringen je herinneringen domineren. Met nieuwe interacties kan je je hersenen herprogrammeren. Ik moet dat kind in mij er telkens aan herinneren dat mensen wel meevallen en dat alles veilig is nu. Dus neem ik de elektrische fiets naar Antwerpen, dat duurt een dik uur, koop ik daar een brood en spreek ik af met vrienden. Daarna keer ik terug naar m’n bos.”

“Ik heb precies veel te vertellen na al die tijd in afzondering”, zegt Pieters. “Is het allemaal wel zinnig? Ik denk dat ik wat ga zwijgen nu.” We beschouwen het gesprek als voltooid en wenden onze blik weer naar buiten. Niets zegt zo mooi ‘nieuw begin’ als regendruppels op een zomerdag.