Ondernemer Dewi Van de Vyver: ‘Er is een gebrek aan politiek debat over de impact van de wetgeving op het leven van vrouwen’

‘Het is belangrijk dat mannen de problemen zien en (h)erkennen. Zij moeten begrijpen dat het onderwaarderen, foutief representeren en uitsluiten van vrouwen een problematische vicieuze cirkel tot stand gebracht heeft’, schrijft Dewi Van de Vyver naar aanleiding van de 110ste Internationale Vrouwendag. Zij is CEO van Flow Pilots in Antwerpen en werd door Data News uitgeroepen tot ICT Woman of the Year.

In 1911 werd voor het eerst internationale vrouwendag georganiseerd. Deze dag staat in het teken van strijdbaarheid en het gevoel van solidariteit van vrouwen overal ter wereld. Destijds was die dag bedoeld om meer rechten af te dwingen op de arbeidsmarkt en in de democratie.

Ondertussen zijn we 110 jaar verder en kan de vraag gesteld worden of zo’n Internationale Vrouwendag nog steeds nodig is. Soms lijkt het alsof het al zo vaak over vrouwen gaat en alsof de belangrijkste strijd gestreden is. Vrouwen hebben zelf vaak het gevoel dat het welletjes is, of ‘dat we toch al veel verworvenheden hebben.’ Maar laat dat net het punt zijn. We beschouwen veel zaken nog steeds als ‘dingen die we hebben gekregen’ en die geen fundamenteel recht zijn. En daarnaast wordt er aan die stevig bevochten verworvenheden constant getornd.

De problematieken zijn zo wijdverspreid en gevarieerd dat het onbegonnen werk lijkt om ze allemaal aan te kaarten en te duiden. Onderstaande opsomming is niet exhaustief en vanuit een zeer geprivilegieerde white female gaze opgesteld. Wereldwijd is het, wat betreft de positie van vrouwen, nog erger gesteld.

Er is een gebrek aan politiek debat over de impact van de wetgeving op het leven van vrouwen

Er is een gebrek aan politiek debat over de impact van de wetgeving op het leven van vrouwen. Denk bijvoorbeeld aan de achterstand in kapitaalopbouw die vrouwen oplopen bij zwangerschapsverlof, moederschapsverlof of deeltijd werk én die hun positie in de samenleving ondermijnt. In de STEM-sectoren en opleidingen zijn er nog altijd bedroevend weinig vrouwen te bespeuren. Ook dat heeft een impact op onze maatschappij op lange termijn. Hetzelfde geldt voor de vrouwelijke CEO’s, die niet enkel dun gezaaid zijn, maar ook af te rekenen krijgen met een sterke bias. Vrouwen die seksueel overschrijdend gedrag aankaarten hebben last van victim blaming, vrouwen die te sexy gekleed gaan bedreigen de credibiliteit van hun beroep. En dan zwijg ik nog over de angst die vrouwen voelen wanneer ze ’s avonds alleen naar hun auto lopen op een verlaten parking. Of de vrouwen die verplicht een kind moeten krijgen door strenge anti-abortuswetten, maar voor datzelfde kind wel maatschappelijk en financieel worden afgestraft.

In het ergste geval wordt de schuld voor datzelfde kind zelfs in hun eigen schoenen geschoven wanneer ze er niet in slagen om hun leven perfect op orde te krijgen. Ik denk even terug aan de uitspraken van Conner Rousseau in Terzake op 9 februari, toen hij ervoor pleitte om vrouwen het recht om kinderen te krijgen af te nemen als ze zich in een problematische situatie bevinden. Wat een lef om als geprivilegieerde rijke witte man te zeggen dat er moet worden ingegrepen op het lichaam van vrouwen om te vermijden dat ze kinderen krijgen in bepaalde situaties. Er wordt hier geen woord gerept over de verantwoordelijkheden van de man. Er wordt niet gesproken over ingrijpen op het lichaam van de man. De uitspraak is niet enkel denigrerend en polariserend ten opzichte van mensen in minder geprivilegieerde situaties, daarbovenop versterkt het een wereldvisie waar vrouwen en mannen niet als gelijkwaardig beschouwd worden.

De man is nog altijd de norm

Uit die uitspraken blijkt dat vrouwen nog altijd ‘de ander’ blijven en mannen beschouwd worden als de norm. Waarom blijft het zo een hardnekkig probleem? Waarom blijft het een vrouwenprobleem? Waarom zijn er zo weinig mannen die dit ook als een probleem zien? Het antwoord is simpel: ze hebben geen idee waar dit debat over gaat, omdat ze geen vrouw zijn.

Mannen voelen de angst niet, worden niet aangesproken over hoe ze werk en kinderen gaan combineren, krijgen geen seksueel schunnige grapjes gepresenteerd, er worden geen opmerkingen gemaakt over dat ze “te sexy” gekleed zijn, er wordt verondersteld dat ze goed zijn in STEM, hun grensoverschrijdend gedrag wordt snel bedekt met de mantel der “boys will be boys”, aan mannen hun lichaam wordt niet getornd. En alhoewel het hen wel opvalt hoe weinig vrouwen in bepaalde sectoren aanwezig zijn, het is iets dat gewoon “is”. Het wordt niet in vraag gesteld. Het is geen probleem voor hen.

Het is belangrijk te beseffen dat de maatschappij waarin we met zijn allen vandaag leven een gemaakt iets is. Het is letterlijk de betekenis van maatschappij. Het is een ‘maatschap’, iets dat gevormd is en dat dus ook kan veranderd worden.

Het genderconstruct tussen mannen en vrouwen is door reclame, wetgeving, rolmodellen – of het ontbreken ervan – leiders, schoolboeken, storytelling, taal… vormgegeven. Wat we verwachten van de genderrollen, de invulling daarvan, is vandaag een bijna louter mannelijk gegeven. Als in overheden, parlementen of boardrooms overwegend mannen zitten dan is het hun idee over de maatschap waarin we leven en is dat het beeld dat zij presenteren aan ons als waarheid. In deze wereld leven we als mannen en vrouwen tezamen en worden beiden met dezelfde boodschap gevoed. Daarom vrouwen soms zelf niet beseffen dat wat is niet zo moet zijn. Ook zij zijn mee biased, mee gevormd.

Ook mannen lijden onder dit artificiële tweespalt

Het is echter een maatschap die niet inclusief is en – ondanks vele inspanningen – onveranderd een male gaze heeft. Het noopt mij bijna tot de conclusie te trekken dat er geen enkele incentive is voor mannen om mee de verandering in te zetten. Waarom mee de lasten dragen als je alle lusten hebt?

Als we willen dat Internationale Vrouwendag niet meer aan de orde is dat is het belangrijk dat mannen, maar ook vrouwen, het probleem zien en (h)erkennen. The struggle profoundly begrijpen, echt zien, willen zien, dat het systematisch onderwaarderen, foutief representeren en uitsluiten van vrouwen een gefabriceerde constructie is die een problematische vicieuze cirkel tot stand heeft gebracht.

Omdat mannen ook lijden onder dit artificiële tweespalt. Zij zitten ook vast in een structuur waar het zorgen voor kinderen als lame wordt gezien, zien partners eronderdoor gaan waardoor hun gezinnen eronder lijden, moeten stoer zijn en sterk en kostwinner zijn terwijl ze misschien ook gewoon soms zacht en liefdevol en teder willen zijn, voor hun kinderen willen zorgen of halftijds werken. Laat dat dan de inzet zijn van deze Internationale Vrouwendag, dat mannen ook op de barricaden gaan staan voor het recht op het mogen man zijn zoals ze willen en het veranderen van die stereotype artificiële “male gaze”, naar een “human gaze”.