‘Maak plaats voor waterratten: zorg voor meer plekken om heel het jaar door veilig buiten te zwemmen’

Redactrice Lotte Philipsen blikt terug op het nieuws dat zwemmen in open water een recht wordt in ons land. Nieuws dat met voorzichtige vreugde wordt onthaald, want het blijft afwachten hoe de lokale overheden dit invullen.

We schrijven februari 2024. Ik ben in het Oostenrijkse Stiermarken aan het winterzwemmen voor een reisreportage. De meren zijn er kraakhelder en geen haan die ernaar kraait of een GAS-boete uitdeelt wanneer je het water induikt. Tijdens de trip klaag ik steen en been dat we in België niet zomaar in open water mogen zwemmen. De Oostenrijkers rollen met hun ogen bij deze betutteling. ‘Kunnen Belgen niet zwemmen?’ vragen ze verward. Tijdens de terugreis met de nachttrein valt mijn oog op het nieuws dat er een versoepeling aankomt: de rigide regels rond zwemmen in open water gaan op de schop. Ik kan het haast niet geloven, heeft mijn gezeur magische krachten?

In heel wat Europese landen is wildzwemmen al toegestaan, mits je de natuur respecteert en niemand in gevaar brengt. Naar het werk pendelen doe je in Bazel in je zwembroek in de Rijn. In Schotland heb je the right to roam en in Zweden, Finland en Noorwegen het ‘allemansrecht’. Het komt erop neer dat je overal mag rondzwerven, zwemmen en een nachtje kamperen. Niet dat er in België zoveel ongerepte natuur is om rond te zwerven, helaas. Het is gezond om tijd te spenderen in de natuur, maar onze Belgische natuur is niet altijd zo gezond. Laat staan onze stedelijke wateren.

De voorbije zomer nam vzw Waterland het heft in eigen handen door Zalige Zwemdagen te organiseren in Antwerpen, Brugge, Kortrijk en Turnhout. Samen met lokale besturen en vrijwilligers zorgden ze ervoor dat er in schoon water gezwommen kon worden. Een succesvol initiatief dat met veel enthousiasme werd onthaald.
In september werd het nieuwe Vlaamse regeerakkoord gepubliceerd. Daarin staat zwart op wit dat openwaterzwemmen een recht wordt. ‘Tot nu was het principe dat zwemmen overal verboden is, tenzij op plaatsen waar het expliciet toegestaan wordt. Die logica draaien we om: zwemmen is overal toegestaan, tenzij op plaatsen waar het expliciet door de (lokale) overheid verboden wordt.’ Die laatste zin tempert de vreugde. De lokale overheden kunnen de boot immers afhouden met plaatselijke verboden.

Je kans op openwaterplezier is en blijft afhankelijk van geëngageerde burgers en gemeentes. Sinds de pandemie ben ik een trots lid van de Deurnese IJsberenclub in het Boekenbergpark. Een zegen voor mijn (mentale) gezondheid. Zo’n lidmaatschap is even moeilijk te bemachtigen als een Tomorrowland-ticket, want de vraag is groot en de ecologische zwemvijver – hoewel bij de grootsten van Europa – klein. Bovendien draait de werking op vrijwilligers, en die zijn uiteraard niet dag in dag uit beschikbaar om alles in goede banen te leiden. Bij deze een vriendelijk verzoek aan lokale overheden: zorg voor meer plekken om heel het jaar door veilig buiten te zwemmen. Hoe meer plaats voor waterratten, hoe meer veerkracht.

Aangezien mijn gebeden al eens verhoord worden, wens ik voor 2025 ook wereldvrede en een doordacht klimaatbeleid. Dream big, toch?

Lees ook: In een ijsmeer zwemmen in Oostenrijk: verslag van een ijsbeer met grenzeloze ambities