Mannen zonder zin: wat doet een dip in zijn libido voor hem én haar?

Heeft een man altijd zin in seks? Nee hoor. Haast elke man maakt weleens een periode door waarin zijn libido op een laag pitje staat of zelfs helemaal wegvalt. Hoe is dat, voor hem én haar? En klopt het dat mannen van nu minder vaak willen?

In elk cliché zit een grond van waarheid en voor elk stereotype zijn er mensen die naadloos in het hokje passen. Zo had de ex van Tine (39) een seksdrive uit de boekjes, in dit geval de erotische mannenbladen. ‘Hij was altijd en overal ready to shoot‘, lacht ze. ‘Er was maar weinig nodig om hem gretig en enthousiast als een jonge hond te doen opveren. Een ander T-shirt aantrekken in zijn bijzijn was al genoeg om hem op te winden. Hij werd ook flink humeurig als het er door omstandigheden een week of zo niet van kwam. Pas toen onze relatie begon te slabakken, raakte hij me minder aan in bed. Maar dat was natuurlijk ook omdat hij intussen ergens anders aan zijn gerief kwam.’

Haar huidige vriend, met wie ze intussen alweer jaren samen is, heeft een veel minder hoog libido. ‘In het begin was ik daar verbaasd over, en ook wel ongerust’, vertelt Tine. ‘Werd een man niet verondersteld om zijn nieuwe vlam telkens de kleren van het lijf te rukken en als een holbewoner naar zijn grot te sleuren? Nee dus, Yves vond en vindt het ook prima om gewoon wat tegen elkaar aan te liggen op de bank en te knuffelen. Ons seksleven is kwalitatief absoluut bevredigend; als we het doen, doen we het goed. Maar er gaan soms weken voorbij dat er weinig of niks gebeurt in bed, ook niet als ik wat dichter tegen Yves aankruip. Voor mijn ex was een vrijpartij de ultieme manier om te ontspannen en stoom af te blazen. Maar als Yves gestrest en gespannen is, staat zijn hoofd juist van geen kanten naar vrijen. Dan wil hij met rust gelaten worden.’

lastige opdracht

Het is bijzonder hardnekkig, het beeld van de man die altijd zin heeft in seks. Alsof hij permanent stand-by staat en je maar op een knopje hoeft te drukken om zijn libido aan te wakkeren en van het schuchtere waakvlammetje een steekvlam te maken. Klopt helemaal niks van, aldus seksuoloog Alexander Witpas. ‘Er is op dat vlak veel minder verschil tussen mannen en vrouwen dan we denken’, zegt hij. ‘We veronderstellen dat het in de stemming komen en opgewonden raken bij een vrouw veel ingewikkelder in elkaar zit. Maar voor een man geldt net zo goed dat de context moet kloppen om zin te krijgen in seks. Stel dat hij in een relatie zit waarin het vrijen voor hem weinig opwindend is, of waarin er veel conflicten en irritaties zijn: de zin in seks zal gegarandeerd minder zijn. Ook kopzorgen en vermoeidheid zijn libidokillers, net als onzekerheid over het uiterlijk of de angst om niet opgewonden te raken.’ Bij een man die weinig of geen belangstelling heeft voor seks, wordt meteen gedacht in de richting van een fysiek mankement, aldus Witpas. Want een man heeft altijd zin, daar kan het toch niet aan liggen? ‘Maar erectieproblemen zijn vaak gewoon het gevolg van ‘geen goesting’, alleszins niet in de seks die wordt aangeboden in deze situatie of relatie. Tja, dan is een erectie krijgen natuurlijk een lastige opdracht.’

Ik wil slapen

Voor mannen én vrouwen geldt trouwens dat zin in seks niet uit de lucht komt vallen als je al een tijdje samen bent. En dat hoeft niet eens decennialang te zijn, benadrukt Alexander Witpas. ‘Het kan de lust doen uitdoven, bij allebei, als je precies weet wat er gaat gebeuren en hoe je partner zal reageren. Naarmate een man ouder wordt, heeft hij ook meer prikkeling nodig om opgewonden te raken: een beeld, een woord, een aan- raking. Veel mannen merken dat al rond hun veertigste.’

‘Mijn vrouw en ik doen het niet meer’, valt Leon (60) met de deur in huis. ‘Het is een hoofdstuk dat we hebben afgesloten zonder er veel woorden aan vuil te maken. We zijn nooit een koppel geweest dat het dagelijks deed, zelfs niet wekelijks. En ik zat toch altijd met het gevoel dat mijn vrouw er weinig plezier aan beleefde en zich nooit echt durfde te laten gaan. Als ik geen initiatief nam, kwam het er niet van, en dat ontnam mij op den duur ook de goesting. Ik betreur dat wel, ja. Maar voor fijne seks moet je met twee zijn.’

Yves (41), de vriend van Tine, maalt er dan weer niet om dat hij niet bepaald een tijger is in bed. ‘Ik vind seks fijn en belangrijk, maar als het er door omstandigheden een tijdje niet van komt, zit ik echt niet op een houtje te bijten van frustratie. In de vakanties vrijen Tine en ik wat meer, in drukke periodes veel minder. En toen ik vorig jaar een crisisperiode doormaakte op het werk en tot over mijn oren in de stress zat, was seks het laatste waar ik zin in had. Om te kunnen vrijen, moet ik rustig en ontspannen zijn. Door de week komt het er dus bijna nooit van. Mijn werkdagen zijn lang en hectisch, ’s avonds is mijn energie op. Als ik in bed rol, wil ik maar één ding: slapen.’

WhatsApp in bed

Cijfers om het hard te maken zijn er niet, maar het zou maar povertjes gesteld zijn met het libido van onze mannen: hun seksdrive zou lager liggen dan die van vorige generaties. Als boosdoener wordt meestal gewezen in de richting van het haastige tempo en de hoge eisen van deze tijd. Stress en gepieker combineren nu eenmaal slecht met een fijn seksleven, net als versplinterde aandacht. In een wereld waarin je zelfs nog in bed nog mails leest en WhatsApp-berichtjes beantwoordt, is het niet evident om je geest stil te leggen en te focussen op wat er in je lichaam gebeurt.

‘Daarnaast is er het verwachtings- patroon waaraan mannen vandaag moeten voldoen’, vertelt Witpas. ‘De ideale man is bij voorkeur groter dan 1,80 m en breedgeschouderd, type James Bond. Charmant, succesvol en zelfverzekerd, maar ook weer niet te drammerig of pusherig. Hij moet zacht en zorgend zijn en over zijn gevoelens kunnen praten, maar tegelijk daadkracht en viriliteit uitstralen. Ben je als man aan de kleine kant en eerder schuchter van aard? Dat kan je behoorlijk onzeker maken.’

Ook het feit dat porno tegenwoordig slechts een muisklik verwijderd is, wordt weleens genoemd als een mogelijke oorzaak voor de verminderde zin in seks: veel mannen zouden de voorkeur geven aan virtuele seks die aansluit bij hun lusten en fantasieën boven echte seks met een partner van vlees en bloed. Maar seksuoloog Alexander Witpas gelooft niet dat het zo’n vaart loopt. ‘Uit onderzoek blijkt dat mannen die geregeld naar porno kijken over het algemeen juist een bloeiender seksleven hebben.’ Wél kan hij zich voorstellen dat vaak naar porno kijken sommige mannen faalangst kan bezorgen in bed. ‘Zeker als je je spiegelt aan al die spierbundels en gigantische penissen.’

Dreigen met een minnaar

Nog iets wat veranderd is in vergelijking met een aantal decennia geleden: vrouwen van nu zijn zelfbewuster, actiever en ondernemender in bed. Het idee dat mannen op seks moeten aandringen en dat vrouwen hoofdpijn hebben, behalve die ene keer in de week dat ze ’toegeven’, is echt wel achterhaald. Vrouwen genieten van seks en vinden het belangrijk, voor zichzelf en hun relatie. Raakt hun seksleven in het slop, dan trekken ze aan de alarmbel. En als ze onvoldoende aan hun trekken komen, zullen ze daar sneller voor uitkomen. ‘Ook onder vriendinnen’, lacht Caroline (46). ‘Toen ik op een vriendinnenavondje opbiechtte dat mijn man en ik minder vaak van bil gaan dan ik zou willen, kwamen de tongen in no time los. Een van mijn vriendinnen, net als ik al jaren gelukkig getrouwd, vertelde schoorvoetend dat zij en haar man het nog maar één of twee keer per jaar doen, meestal als ze in aangeschoten toestand thuiskomen van een feestje. Kijk, dan ben ik nog blij met mijn gemiddelde van één keer per maand. De andere vriendinnen brainstormden er lustig op los en bestookten ons met adviezen. De een opperde om een massagecursus-voor-twee te volgen, de ander zag meer heil in pikante lingerie en seksspeeltjes, nog een ander vond dat ik moest dreigen met een minnaar. Die lingerie heb ik uitgeprobeerd, en jawel, het was die avond goed raak, maar het is geen trucje dat je eindeloos kunt herhalen. Ik wil mijn man ook niet afschrikken. Het laatste wat ik wil is dat hij me uit de weg gaat of niet meer wil knuffelen omdat hij bang is dat ik dan meer wil. ‘

Caroline beklemtoont dat het voor haar niet alleen om lichamelijke bevrediging draait. ‘Klaarkomen kan ik in mijn eentje, daar heb ik geen man voor nodig’, lacht ze. ‘Het gaat me om de intimiteit, om de verbondenheid. Seks is een sterk bindmiddel, een bekrachtiging van je relatie. Als mijn man en ik een tijdje geen seks hebben, merk ik toch dat ik me van alles in het hoofd begin te halen. Zit het niet meer goed tussen ons? Vindt hij me niet meer aantrekkelijk? Begeert hij me niet meer? En: oei, hij heeft toch niemand anders?’

In therapie

Mannen die bij een arts of seksuoloog aankloppen omdat ze zich zorgen maken over hun libido, lopen daar meestal al een hele tijd mee rond. Alexander Witpas: ‘Logisch: elke man beseft wel dat er nu eenmaal periodes in een mensenleven zijn dat het met de seks minder wil vlotten, en dat je niet meteen in paniek moet slaan als je een paar keer geen zin hebt. Soms weet je zelf ook perfect waar de oorzaak ligt en heb je geen deskundige nodig om het probleem te duiden. Je neemt bijvoorbeeld medicijnen die het lastiger maken om opgewonden te worden, zoals antidepressiva. Of je bent oververmoeid of staat onder hoogspanning op het werk. Of je zit midden in een verbouwing. Ja, lach maar: over de nefaste invloed van verbouwingen op je seksleven kunnen boeken geschreven worden. Gewoontes en routines staan op de helling, je vindt je draai niet meer, hebt te weinig privacy. Het klinkt banaal en weinig diepte- psychologisch, maar een verbouwing gooit veel meer overhoop dan alleen je huis.’

In de meeste gevallen komen koppels er op eigen houtje uit, zonder externe hulp. ‘De kans op een goede afloop is groter als het om een aanwijsbaar tijdelijk probleem gaat dat ze als team willen aanpakken’, legt Witpas uit. Het wordt volgens hem pas penibel als de man of zijn partner vaststelt dat er niets meer gebeurt tussen de lakens, niet goed weet waaraan dat ligt én de indruk heeft dat de ander het niet nodig vindt om er iets aan te doen. Hoe je het beste met zo’n situatie omgaat? ‘Het enige wat je kunt doen, is je ongerustheid en bezorgdheid delen. Niet in de vorm van een klachtenbrief, en ook niet op een moment dat je zowat ontploft van boosheid, gekrenktheid of frustratie. Zo dring je je partner in de verdediging en ondermijn je elke kans op een zinnig gesprek.’ Kom je er samen niet uit en wil je je relatie redden, dan kun je voorstellen om hulp te zoeken. Een koppel dat samen op consultatie komt, is volgens Witpas het betere scenario. ‘Meestal moet je het toch met z’n tweeën oplossen.’ Soms wordt een man ook door zijn vrouw bij hem afgeleverd met de woorden: ‘Hij heeft een probleem, los dat eens op.’ ‘Dat is duidelijk een veel minder gunstig scenario’, lacht hij.

Blauwe pilletjes

Bij een seksuoloog is Eric (53) nooit geweest, maar hij is een paar jaar geleden wel naar de huisarts gestapt voor een voorschrift voor Viagra. ‘Het lukte me niet meer om een erectie te krijgen. Hoogst onprettig, zowel voor mij als voor mijn toenmalige vriendin. En het was ook nog eens barslecht voor mijn ego. (lacht) We kwamen toen net uit een relatiecrisis – zij was vreemdgegaan – en wilden de brokken nog proberen te lijmen. Maar diep vanbinnen was ik boos, verdrietig en ontgoocheld. Mijn penis weigerde dienst, het vrijen lukte van geen kanten. Ook niet met Viagra, dus. En als de zin er niet meer is, kun je zoveel blauwe pilletjes slikken als je wilt, het helpt niet. Dat weet ik nu, maar toen dacht ik echt dat mijn situatie hopeloos was en dat ik nooit meer seks zou kunnen hebben. Gelukkig bleek mijn vrees ongegrond: intussen heb ik een nieuwe liefde en floreert mijn seksleven als nooit tevoren. Mijn vriendin hoeft maar even veelbetekenend naar me te kijken of zich tegen me aan te drukken, en ik sta al paraat. Niks mis met mijn libido. Integendeel.’