Seksuoloog Chloé De Bie wijdt een volledig boek aan het orgasme: ‘Klaarkomen voelt blijkbaar niet zo anders voor het andere geslacht’

We komen liever klaar dan dat we erover praten, maar toch zouden we dat laatste beter wat vaker doen, vindt seksuoloog Chloé De Bie, en ze schreef er het boek Hoogtepunt over. ‘De dag dat iedereen in ons land weet hoe een clitoris eruitziet, stop ik met prediken.’

Wordt er niet al genoeg over seks gepraat en geschreven, krijgt seksuoloog Chloé De Bie vaak te horen. ‘En toch weten we heel veel nog niet.’ Met we bedoelt ze wetenschappers én liefhebbers. ‘Er is nog veel onderzoek nodig, maar de financiering is vaak heel moeilijk. Misschien daarom dat we nog niet weten of de G-spot écht bestaat, en wat de werking en functie van de clitoris precies is.‘

‘Ook bij de gemiddelde Vlaming is er nog een stevig gebrek aan kennis. Ik ben ondertussen tien jaar seksuoloog en heb op lezingen, in klaslokalen en op consultaties al heel vaak getoond hoe een clitoris er nu echt uitziet en hoe groot dat orgaan eigenlijk is. Toch denken veel mensen nog altijd aan dat kleine knopje.’

‘Veel informatie over seksualiteit is ook gericht op heteroseksualiteit en soms gaat het echt over details. We zien dat niet alleen jongeren, maar ook mensen van pakweg 40 of 50 die weer gaan daten, eigenlijk niet meer goed weten hoe je een condoom aandoet.’

We hebben de indruk dat seks geen taboe meer is omdat er meer dan ooit over gepraat en geschreven wordt, maar dat gevoel klopt niet, vindt De Bie. ‘We spreken vaak nog op cafépraatniveau, veel mensen leren niet hoe ze echt over hun seksleven, verlangens en vragen kunnen praten. Goede informatie en een goede manier om erover te communiceren, het is nog altijd niet vanzelfsprekend.’ Dus schreef De Bie samen met uroloog François Hervé een boek over de wonderen van het orgasme, Hoogtepunt.

Al in de inleiding leg je uit dat een hoogtepunt bereiken niet puur een fysieke kwestie is. Orgasmes, en onze seksualiteit, zijn complex en ook psychologie en zelfs onze cultuur hebben er invloed op.

‘Of er wel een heel boek over te schrijven valt, kreeg ik vaak te horen. Ja, dus. Er is onze anatomie, hoe opwinding werkt, hoe je tot dat hoogtepunt komt. Maar ook alles rond ons lichaam heeft invloed. Pijn, zorgen, de concrete omstandigheden, wat er die dag gebeurd is… Als je ziek bent of gestrest, verliefd bent of net ruzie gemaakt hebt, het speelt allemaal een rol. Ook je ervaringen, angsten, onzekerheden en de cultuur waarin je leeft en hoe die naar seksualiteit, mannen en vrouwen kijkt zijn belangrijk.’

‘Een voorbeeld: we lezen en horen constant hoe verschillend mannen en vrouwen zijn op het vlak van seksualiteit. Maar de fysiologische reacties bij een orgasme – een stijgende bloeddruk, spieren die samentrekken, hormonen die vrijkomen – zijn hetzelfde bij mannen en vrouwen.’

‘Bij een onderzoek aan Reed College wilden wetenschappers onderzoeken hoe een orgasme voor het andere geslacht is. Ze vroegen een eerste groep deelnemers om te beschrijven wat ze voelden, en maakten daarna de getuigenissen anoniem, zonder verwijzingen naar de geslachtsdelen, zodat het niet duidelijk was of er een vrouw of man aan het woord was. Een tweede groep kon zeer moeilijk inschatten of wat ze lazen door een man of vrouw verteld werd. Klaarkomen voelt blijkbaar niet zo anders voor het andere geslacht.’

‘Pikant detail: het is een mythe dat mannen vaker zin hebben in seks dan vrouwen, geen enkel onderzoek toont significante verschillen.’

Ook fysiek verschillen we minder dan we denken?

‘Nadat een embryo bevrucht is, duurt het tien weken voor duidelijk is of het een meisje of jongen zal worden. De geslachtsdelen zien er tot dan hetzelfde uit, en het zijn de XX- of XY-chromosomen die bepalen of het genitaal uitsteeksel een penis dan wel clitoris wordt. Die organen bestaan dus uit hetzelfde weefsel. De hoeveelheid testosteron bepaalt de verdere ontwikkeling van bijvoorbeeld de vulvalippen, het scrotum en de prostaat.’

‘In de grond gaat het dus bij mannen en vrouwen over hetzelfde systeem dat anders geëvolueerd is. Maar de natuur heeft vrouwen een beetje liggen. Bij mannen is de penis duidelijk aanwezig, en is opwinding duidelijk te zien. Bij vrouwen is dat minder zichtbaar en dat maakt het wat ingewikkelder. Er is geen directe visuele feedback.’

‘Het verrast me telkens weer hoe weinig vrouwen hun eigen geslacht al gezien hebben. Toegegeven, je hebt een spiegel nodig, maar toch. Daarom is masturbatie zo belangrijk, voor vrouwen en mannen trouwens. Het is de beste manier om je eigen lichaam te leren kennen. Bij mannen is de penis niet alleen een seksueel orgaan, het dient ook nog een andere functie.’

‘Vrouwen hebben met de clitoris een orgaan dat 100% op genot gericht is, wat toch een mooi cadeau is. Ze is bovendien bij elke vrouw net iets anders én zorgt ervoor dat sommige vrouwen meervoudige orgasmes kunnen hebben. Maar het is dus wel hetzelfde basissysteem als bij mannen. Als een vrouw opgewonden is, zwelt de clitoris op, alleen hebben we daar geen specifiek woord voor.’

Misschien kan het team van Nieuwe Feiten op Radio 1 voor jou een ‘ontbreekwoord’ vinden.

‘Of we noemen het vanaf nu ook gewoon een erectie, want dat is het ook. (lacht) Zowel de penis als de clitoris hebben een eikel, een voorhuid en zwellichamen onder de huid. Door op te zwellen, wordt de clitoris een soort airbag voor de vagina.’

De orgasmekloof

Je boek gaat dan wel over hoogtepunten, maar die zijn geen garantie voor een fijn seksleven, zo blijkt.

‘Neen. Je kunt tijdens een vrijpartij klaarkomen en toch geen fijne seks hebben, en soms krijg je geen orgasme, maar heb je toch ontzettend genoten. Hoogtepunten zijn geen garantie op tevredenheid, maar ze helpen. (lacht) Dat het vandaag vaak de focus is, kan jammer genoeg tot een soort prestatiedruk leiden. 90 tot 95 procent van de orgasmeproblemen is psychologisch, dat gaat van faalangst tot het gevoel dat seksueel genot verkeerd is, en van alledaagse stress tot relationele problemen. Mannen en vrouwen hechten ook een andere waarde aan orgasmes, zo blijkt uit onderzoek. Alweer een link naar cultuur. Mannen zien het als de ultieme bekroning van seks, vrouwen als een fijne extra. Dat is dan ook een factor in de zogenaamde orgasmekloof, en het beïnvloedt het antwoord op de vraag wanneer seks “gedaan” is. Vaak is dat: als de man is klaargekomen.’

Hoe ga je als individu met de complexiteit van je seksualiteit om?

‘Door jezelf te informeren en dan uit te zoeken wat voor jou specifiek werkt. Weet hoe je lichaam werkt en wat je fijn vindt, zoek uit hoe je over dingen denkt en wat de invloed daarvan is. Het is ook niet omdat je al seks hebt gehad, dat je per se alles weet. Niet elke vrouw en elke man is hetzelfde, dus het is niet omdat je weet wat jij fijn vindt, of hoe je partner reageert, dat je weet hoe het bij iedereen anders is.’

‘En zoals ik al zei: als we vrijen, gaat het niet alleen over twee lichamen, het gaat ook over prestatie en status, over onzekerheden en mythes, over verwachtingen en mythes. Seks is tegelijk simpel en heel complex. Daarom is informatie, weten hoe je in elkaar steekt en kwalitatieve hulpverlening zo belangrijk. Neem de menopauze, een hot topic op dit moment. Veranderingen in hormonen kunnen ervoor zorgen dat penetratie moeilijker wordt, en het cliché wil dat het dus een bevredigend seksleven moeilijker maakt.’

‘Het ding is: penetratie is een slechte manier om vrouwen te laten klaarkomen. Dat penetratieseks soms moeilijker wordt, heeft dus geen effect op hoe vaak een vrouw kan klaarkomen. Uit onderzoek blijkt zelfs dat 70% van de ondervraagde vrouwen vertellen hun beste orgasmes te hebben tussen 40 en 50 jaar oud. Maar de mythe dat seks synoniem is met penetratie, betekent dat we ervan uitgaan dat het bergaf gaat na de menopauze. Niet dus. Wat volgens mij het belangrijkste is, is beseffen dat seksuele ontdekking iets is wat je je hele leven blijft doen. Informatie, zelfkennis, experimenteren en een open blik helpen.’

Normaal bestaat niet

De vraag die seksuologen het vaakst krijgen, is of wat iemand voelt en verlangt wel normaal is.

‘Klopt, en eigenlijk is dat geen goede vraag. De norm is namelijk niet hetzelfde als normaal. De meerderheid van de mensen is heteroseksueel, uit onderzoek blijkt dat tussen vijf en twintig procent van de mensen zichzelf als niet-hetero ziet, en dat kan alles zijn, van homoseksueel over bi tot aseksueel. Heteroseksualiteit is dus de norm, want het komt het vaakst voor, maar dat betekent niet dat alle andere vormen van seksualiteit niet normaal zijn. Dat zijn ze wel degelijk.’

‘Mensen zien in series of in porno ook dingen die soms wat extreem zijn, en vragen zich dan af of het normaal is als ze dat niet willen. Ze zijn vaak ook bang om beoordeeld te worden, en durven daarom geen vragen te stellen. Of ze praten wel met vrienden maar krijgen niet de antwoorden waar ze naar zoeken.’

‘Neem pijn bij het vrijen, iets wat bij vrouwen veel meer voorkomt dan we denken en waar ze vaak niets over durven te zeggen, omdat ze denken dat het “normaal” is. Wel, dat is het niet, je kunt daar iets aan doen.’

‘Als je denkt in termen van normaal, dan bots je snel op allerlei mythes en culturele ideeën die rond seksualiteit bestaan. Dat seks penetratie is, dat mannen altijd zin hebben, dat iedereen die twintig is al seks heeft gehad, ik heb daar een heel boek over geschreven, net om ze te doorbreken. “Normaal” bestaat niet op het vlak van seksualiteit, elk van ons is anders en seksualiteit is complex.’

Pornografie is vandaag de plek waar zowel jongeren als volwassenen hun voorlichting krijgen?

‘Ik ben pro porno, het is een heel efficiënte bron van opwinding voor veel mensen, en dat is ook waar de meerderheid van de kijkers het voor gebruikt. Maar als dat de enige of belangrijkste bron van informatie over seksualiteit wordt, is dat een probleem.’

‘Er zijn ouders die seksuele voorlichting ernstig nemen en dat goed doen, maar soms weten ouders zelf het antwoord niet op de vragen van hun kinderen, of ze weten niet hoe ze dingen op een goede manier kunnen uitleggen. En we denken dat het internet antwoorden heeft op al onze vragen, maar vaak zijn die antwoorden fout. Er bestaan prima boeken, Sensoa doet zijn werk uitstekend, maar niet iedereen vindt zijn weg naar de boekhandel, bibliotheek of Sensoa-website.’

‘Zowel online als op school maken ouders zich soms zorgen dat hun kind informatie krijgt waar het niet klaar voor is. In het secundair onderwijs staat seksuele voorlichting sinds kort niet meer in de eindtermen, elke school beslist zelf wat ze doet, en dat is een ramp. Want als kinderen en jongeren thuis en op school geen aan hun leeftijd aangepaste informatie krijgen, dan bestaat de kans dat ze hun informatie uit pornografie gaan halen, en dat is geen goed idee.’

‘Ik vergelijk het wel eens met leren autorijden. Dat doe je niet door naar The Fast & The Furious te kijken. Hoe geweldig je die films ook vindt, ze zijn niet de realiteit. Wel, porno is zoals The Fast & The Furious. Entertainend maar niet realistisch, en dus geen goede bron van informatie.’

‘Ik merk dat ook in mijn praktijk. Iemand die me vertelt dat hij te vroeg klaarkomt blijkt het over twintig minuten te hebben. Hij haalde zijn informatie over hoe lang het duurt om een orgasme te krijgen uit pornografie. Twintig minuten is dus niet te vroeg, het is zelf eerder lang. Daarom houd ik een hartstochtelijk pleidooi voor seksuele opvoeding.’

‘Degelijke informatie, vanaf de kleuterklas, uiteraard op een manier die past bij de leeftijd, is cruciaal. En neen, niet alleen omdat het ongewenste zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen voorkomt. Bij kinderen draagt goede seksuele voorlichting bij aan het voorkomen van misbruik, omdat het kinderen leert om in te schatten wat wel en wat niet kan, waar de grenzen liggen én dat ze erover kunnen praten als ze vragen hebben of met iets zitten. Bij jongeren en volwassenen zorgt het voor meer bewustzijn over seks, en een fijner seksleven. Seksuele voorlichting is daarom echt nodig. Sensoa doet dat uitstekend, voor elke leeftijd, maar ik vind het problematisch dat scholen het kunnen weglaten als ze willen.’

Veel werk

Wetenschappelijk onderzoek naar seksualiteit is niet makkelijk, schrijf je.

‘Er is nog altijd een credibiliteitsprobleem, we nemen het onderwerp doodgewoon niet ernstig genoeg. De geneeskunde ziet ook het mannelijke lichaam nog te veel als de norm, waardoor we over seksualiteit bij vrouwen veel minder weten.’

‘Er is ook een ingewikkeld ethisch luik. Je kunt niet zo maar aan deelnemers vragen om seksuele handelingen te doen. Veel onderzoek is vandaag gebaseerd op zelfrapportering. Vragen over hoeveel partners mensen hebben gehad, hoe tevreden ze zijn, of ze zichzelf bevredigen, we onderzoeken die onderwerpen door het doodgewoon te vragen en dat is niet altijd erg betrouwbaar. Mensen liegen of geven sociaal wenselijke antwoorden. Er is dus nog veel werk aan de winkel.’

De verkiezingen zijn net achter de rug, en de regeringsonderhandelingen komen er aan. Moeten de partijen het ook over seksualiteit hebben?

‘Absoluut. Dat seksuele opvoeding niet meer in de eindtermen van het secundair onderwijs zit, is een slecht idee, dus ik stel voor dat ze dat terugdraaien en het weer de belangrijke plaats geven die het verdient.’

‘Een ander probleem is dat seksuoloog geen erkend beroep is. Het is dan wel een specifieke opleiding, maar eigenlijk mag iedereen zich zo noemen. Dat betekent dat kwalitatieve dienstverlening niet vanzelfsprekend is. Er was een akkoord om dat te veranderen, maar het raakte niet goedgekeurd. Hopelijk lukt dat met de volgende regering wel.

‘Betere kennis en betere hulpverlening kunnen echt een verschil maken in ons seksleven. De dag dat iedereen in ons land weet hoe een clitoris er echt uitziet, kan ik stoppen met prediken.’