Lessen uit ‘Enthousiasme’ van Barbara Baert: ‘Enthousiasme wordt wel eens gezien als verdacht, en bij vrouwen zelfs hysterisch’
Naast lifestylejournalist is Nathalie Le Blanc ook een enthousiaste boekenwurm. De frappante feiten die ze al lezend opmerkt, deelt ze in haar wekelijkse column. Deze week: Enthousiasme van Barbara Baert.
‘It’s just a building.’ De jongeman die me het ticketje voor het Mies van der Rohe Paviljoen in Barcelona gaf, keek me meewarig aan. Ik huppelde op en neer van blijdschap, want ik wilde dit gebouw al twee decennia zien en we bleken de enige bezoekers. En dus was ik enthousiast.
Dat is het mooiste woord op aarde, citeert Barbara Baert, kunsthistorica en enthousiasteling, Christian Morgenstern in haar boekje over de emotie. Eentje met veel synoniemen ook. Begeestering, bevlogenheid, gedrevenheid, verrukking, uitbundigheid, levenslust. Baert had graag geestdrift op de cover gezien, omdat het zo mooi uitdrukt hoe er een bezielende kracht van iets of iemand kan uitgaan. Want uiteraard is enthousiasme belangrijk als je een nieuw medicijn ontwikkelt of met een levensgevaarlijke snelheid een berg af wilt skiën, maar de kunsthistorica Baert focust op hoe belangeloze overgave een bron van kunst kan zijn. ‘Enthousiasten verkeren in de creatieve roes van het ademhalingsstelsel,’ zegt ze, ‘zoals het woord inspiratie – letterlijk ingeblazenheid – aangeeft.’
Ingeblazen zijn, dat is een van de fijnste gevoelens die ik ken. Ik vond als kind bepaalde dingen al zo leuk dat ik erin verdween. Ik keek met mijn vader naar cowboyfilms en las een boekenplank over Native Americans, haakte een hele garderobe voor mijn Monchhichi en schreef spreekbeurten die nooit uitgesproken werden, gewoon omdat ik het fijn vond om te doen. Van dat laatste maakte ik min of meer mijn beroep, en vandaag ontspan ik het liefst door iets te maken. Meestal uit stof, soms met potlood en verf. Puur plezier, bevredigde nieuwsgierigheid, verwondering en een injectie van energie, het is een cocktail van moeilijk te omschrijven emoties. Sommige enthousiastelingen zijn luid en huppelig, andere zijn stil maar passioneel. Ik werd prompt ietwat verliefd op de beheerder van een natuurgebied die zo toegewijd was aan zijn job, dat hij met de liefde van zijn leven trouwde in een schuilhut. Want ja, enthousiasme is sexy. Of het nu om een voetbalploeg of Charles Dickens gaat, enthousiasme houdt een belofte in. Van levendigheid, van passie en interesse.
Maar er zit een donker kantje aan, stelt Baert. ‘Geestdrift is altijd overgave en verlies. Haar energie is aanstekelijk voor de ander, maar onomkeerbaar voor jezelf.’ Er bestaat een kans dat je erin verdwijnt, en enthousiastelingen kunnen ook verstrikt raken in melancholie en malaise. Verstarring en enthousiasme zijn elkaars tegenovergestelde, maar kunnen elkaar afwisselen, stelt ze. Vandaar dat Plato volgens Baert pleit voor voorzichtigheid. Kunstenaars, dichters en redenaars moeten zich volgens hem naast hun inspiratie ook bekwamen, door oefening en techniek. Maar eerlijk gezegd, voor mij doet mijn gebrek aan tekentalent er niet toe; ook al ziet het resultaat eruit alsof een kind van zes het gemaakt heeft, ik geniet van het proces.
Hoe heerlijk enthousiasme ook is, het wordt niet universeel geapprecieerd. Als Baert bedankt wordt voor haar ‘enthousiaste’ lezing, schaamt ze zich voor haar geestdriftige lichaam. Zo’n parfum van neerbuigendheid is niet uitzonderlijk. Enthousiasme wordt weleens gezien als verdacht, minderwaardig en bij vrouwen zelfs hysterisch. De Oostenrijkse emotiehistoricus Bernd Bösel ziet een spagaat tussen geestdrift en redelijkheid, alsof intense emotie het rationele denken verhindert. Maar hij stelt dat in begeestering gedompelde rede herwaardering verdient. Ik ben het – wat dacht je – enthousiast met de man eens.
Sommige dingen die me verrukken, doen dat al decennia, andere zijn wat de Ierse schrijfster Marian Keyes sudden wild enthusiasms noemt. Ze gaan soms even snel voorbij als ze opgekomen zijn. Maar ze laten allemaal sporen na, en die vormen een lappendeken van interesses waaronder het heerlijk leven is.
Enthousiasme, van Barbara Baert, in de reeks ‘Een kleine filosofie van grote emoties’, Pelckmans.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
