Met Axelle Red in Knokke-Heist: ‘Ik moest hier letterlijk knokken om iemand te worden’

Zangeres Axelle Red komt de laatste jaren minder frequent in Knokke-Heist, toch zit de badstad vervlochten in haar roots. Een gesprek over ochtendrituelen, dertig jaar op de planken staan en verlangen naar het gekrijs van zeemeeuwen.

Deze zomer gaat Axelle Red niet op reis. Wanneer dit magazine verschijnt, heeft de artieste zichzelf opgesloten om te schrijven aan een nieuwe plaat. De muziek voor de twaalf nummers is al klaar. Het zijn uptempo, dansbare songs. Twee nummers zijn ook al voorzien van tekst. Voor de tien andere songs moet ze de perfecte woorden nog vinden. ‘Het moet bedacht zijn, maar niet belerend. Happy, zonder luchtig te worden’, zegt Axelle Red, die ons in haar muziekstudio ontvangt. ‘Ik heb al een thema en veel ideeën.’

Het is zeven jaar geleden dat Axelle Red, geboren als Fabienne Demal, een nieuwe plaat uitbracht. Daar had ze zo haar redenen voor. Telkens als ze zich blootstelde aan publiek, met nieuw werk, of als coach in tv-programma’s als The Voice, raakten commentaren van de buitenwereld haar steeds dieper. ‘Ik was de concerten niet beu, maar alles errond werd vermoeiend. Ik had het gevoel dat ik me nog altijd moest bewijzen. Ik voelde me kwetsbaar. De prijs werd te hoog.’ Ze trok zich terug in haar woning in Ukkel, een prachtig gerestaureerde hoeve uit 1740, waar ze al meer dan twintig jaar woont met haar man en drie dochters. ‘Op zomerdagen lijkt het hier wel een vakantiehuis. Achter het huis liggen prachtige velden en een soort sprookjesbos.’

Als mensenrechtenactivist engageerde ze zich wel nog voor allerlei humanitaire projecten. Ze moederde over haar dochters. Maar nieuwe muziek bleef uit. ‘Ik herkende mij heel erg in een uitsprak die mijn grote idool, de Amerikaanse artiest Bill Withers, ooit in een interview deed. In de jaren zeventig werd hij wereldberoemd met hits als “Lean On Me” en “Ain’t No Sunshine”, maar na een muziekcarrière van amper vijftien jaar trok hij zich terug. “Ik zit nu liever bij mijn gezin, op mijn berg”, zei hij. Hij had het gehad met de muziekindustrie.’

Muziek als therapie

Ook Axelle Red dacht de voorbije jaren dat het niet meer hoefde, van haar berg afdalen en terug op een podium kruipen. ‘Vroeger was het echt van “veni, vidi, vici” en kijk eens wat ik allemaal kan. Een leven als artiest komt ook met allerlei voordelen, waar ik zeker van geprofiteerd heb.’

‘Maar ik heb ook ingezien dat ik hooggevoelig ben’, zegt de muzikante. ‘Dat is niet erg, het heeft zelfs voordelen, maar je moet het in balans weten te houden. De laatste tijd heb ik veel nagedacht over de tol van de roem. Ik heb veel gelezen ook, elke dag minstens drie uur. Over negatieve gedachten parkeren, ons brein, hoe hormonen werken, maar ook over de ayurveda-gezondheidsleer en de kracht van kruiden. Zulke zaken boeien mij, ik denk dat ik in een vorig leven een heks was. (lacht) Dat zou ook verklaren waarom ik mijn haar rood verf.’

Ze schrijft dagelijks haar gedachten neer, maar die schrijfsels houdt ze voor zichzelf. ‘Je mening delen op sociale media, daar is moed voor nodig. Of domheid.’ (lacht)

Maar door dat schrijven kwam toch stilaan de zin terug om muziek te maken. ‘Ik doe het vandaag niet meer voor mijn ego, maar om echt in contact te gaan met mijn publiek. Muziek maken is ook therapie. Vooral omdat ik al met fantastische mensen mocht werken zoals Lester Snell, de arrangeur van Isaac Hayes, of Mark Plati, die Bowie producete. Met zulke mensen in een studio iets creëren, dat is de allerleukste fase aan een plaat maken. En daar had ik weer zin in.’

Vorig jaar verscheen wel het album AR 30, een compilatie van dertig nummers uit haar dertigjarige carrière, plus de nieuwe single ‘C’est my life, c’est ma vie’. Ter ere van dat album ging Axelle Red de voorbije maanden op tournee en die brengt haar op 4 augustus naar het strand van Knokke-Heist waar ze als headliner het festival Down By The Sea mag afsluiten. Het zal een van die full circle-momenten zijn, want het strand van Knokke-Heist is een plek waar ze als kind al veel kwam.

‘Mijn papa was een Limburger en mijn mama een West-Vlaamse. Ik groeide op in Hasselt, maar mijn grootouders langs moeders kant woonden in Ieper. We gingen veel op vakantie in Knokke-Heist. Alleen al dat West-Vlaams horen, voelt als thuiskomen. Hier ligt een deel van mijn roots. Het heeft iets vertrouwds en geruststellends om Knokkenaars onder elkaar bezig te horen.’

Underdog in Knokke

Toen Axelle Red jong was, kwam ze geregeld met vrienden en vriendinnen naar Knokke-Heist. Als tiener voelde ze een lichte dwang om zich te bewijzen onder Knokkenaars. ‘Mensen die vanuit Antwerpen of Brussel op vakantie kwamen, werden ontvangen als koningen. Maar ik kwam uit Limburg. Dus ik heb mijn plaats hier moeten zoeken. Die urge om iemand te zijn, die associeer ik ook wel met Knokke. Ik moest hier letterlijk knokken om iemand te worden. Maar die underdogpositie die ik als Hasselaar had, heeft me ook extra gemotiveerd.’

In 1983, op haar veertiende, bracht Axelle Red haar eerste single uit, toen nog onder de artiestennaam Fabby. Op haar eenentwintigste, in 1989, scoorde ze haar eerste hit met ‘Kennedy Boulevard’. Toch duurde het al bij al tien jaar voor haar muzikale carrière van de grond kwam en ze in 1993 internationaal doorbrak. In datzelfde jaar behaalde ze ook haar diploma rechten. ‘Ik durfde op mijn achttiende nog niet voor muziek te kiezen. Met die rechtenstudie kon ik op twee paarden tegelijk wedden en had ik ook vijf jaar de tijd om naast mijn studies aan mijn muziekcarrière te timmeren. Tijdens mijn studententijd aan de VUB leerde ik ook mijn man en manager Filip kennen.’

Het was ongeveer in die periode dat Roland Demal, vader van Axelle Red en een bekende Hasseltse advocaat en schepen, een appartement kocht in Knokke-Heist. ‘Vlak bij de Lippenslaan, een plek waar veel Limburgers een tweede verblijf hebben’, zegt ze. ‘Het appartement werd een familieplek voor mijn ouders, mijn zus en ik. Het ligt in een leuke buurt. Vlakbij zit brasserie Rubens, een van de meest typische restaurants van Knokke.’

Zoveel jaar later, als succesvolle artiest die maandelijks meer dan vijf miljoen streams haalt op Spotify, is Axelle Red al lang geen underdog meer in Knokke-Heist. Vandaag is de badstad voor haar vooral een plek om uit te waaien. ‘Het is een vorm van escapisme. Ik word hier minder herkend, zeker als ik ga wandelen tot over de Nederlandse grens, richting Cadzand. Ik vind het heerlijk om daar dan even aardappelen te kopen bij een boer. Dat hoort voor mij allemaal bij een ideale dag in en rond Knokke.’

‘Al valt het wel mee om bekend te zijn in België, hoor. In Frankrijk is dat anders. De paparazzi zijn er veel gretiger. Ik heb daar een theorie over, al weet ik niet of die klopt. (lacht) Frankrijk is een land zonder koning, maar de bevolking snakt wel naar koningsfiguren. Mensen die ze tegelijk van de troon willen zien vallen. Daarom is het sterrendom in Frankrijk, volgens mij, zoveel groter.’

De begrafenis van Lippens

Toen ze zelf moeder werd, bracht de zangeres veel zomers door in Knokke-Heist met haar gezin. Zij en haar man huurden twaalf jaar lang hetzelfde vakantiehuis, in de omgeving van het Oosthoekplein, vlak bij het Zwin. ‘Dat plein lag toen een beetje in een uithoek. Nu is het een sfeervol plein met heel wat restaurants, maar vijfentwintig jaar geleden was het nog de plek van echte Knokkenaars. Je had er onder meer café Vierwegen, verwijzend naar vier straten die hier samenkomen, waaronder de Zoutelaan. Het was een charmante brasserie die getuige was van het Knokke van vóór de ontwikkeling van het toerisme.’

Vlakbij zat ook Gustave Siska, een bijhuis van het beroemde wafelhuis Siska. In 2009 werd het verkocht omdat het plaats moest ruimen voor een hotel, maar intussen staat het al jaren leeg. ‘Het is crimineel dat zo’n iconisch pand toen aan een vastgoedmakelaar is verkocht’, vindt de muzikante. ‘Net als de vlindertuin vlakbij die moest verdwijnen voor nieuwe villa’s. Dat waren twee fantastische plekken voor kinderen. De gemeente had die moeten beschermen.’

‘Toen onze dochters klein waren, was een van onze vaste routines om een fiets te huren bij Pascal, de sympathieke uitbater van fietswinkel Zoute Cycles. Nu ze ouder zijn – de jongste is negentien en de oudste vijfentwintig – zitten we minder geregeld aan zee. Toch dient zich nog een paar keer per jaar een Knokkemoment aan.’

Een wel heel bijzonder moment was de uitvaartplechtigheid van burgemeester Leopold Lippens, die plaatsvond in een intieme kring van vijftig mensen bij zonsopgang op het strand, tijdens de coronacrisis. ‘Ik ken de familie Lippens al heel lang. Dat afscheid op het strand was intens ontroerend. Die man wás Knokke-Heist. Dat hij uitgestrooid werd over de zee, was een heel mooi moment. Het deed me ook denken aan de begrafenis van mijn eigen vader in 2019, ook een man die door veel mensen graag gezien was.’

Hoewel ze eigenlijk niet houdt van wind, water en felle zon – ‘Die vrouw op de dijk onder haar grote hoed, dat ben ik’ – kan Axelle Red verlangen naar de zee wanneer ze in Brussel aan het werk is. ‘Ik snak dan echt naar de twee wandelingen die ik hier al mijn hele leven maak. De ene loopt door het Zwin, richting Retranchement in Nederland. De andere gaat van zeilclub RBSC op de zeedijk, richting Zwin, tot aan de Nederlandse grens. Dat contact met de zee links van mij, de krijsende zeemeeuwen en de zilte zeelucht. Heerlijk. En daarna lekker gaan eten. Soms komen mijn man en ik hier gewoon om dat te doen en blijven we niet eens slapen.’

Ochtendritueel

De muzikante is blij dat ze van zulke momenten kan genieten met haar man, want lang voelde het voor haar niet compleet als ze niet als gezin van vijf op stap waren. ‘Na de zomer verlaat mijn jongste dochter het nest om, net als haar oudste zus, verder te studeren in Londen. De middelste studeert in Montréal in Canada. Maar dankzij dit hier (wijst naar haar telefoon, red.) zijn ze altijd bij mij.’

‘Ik heb geleerd dat fysieke nabijheid niet het belangrijkste is. De kwaliteit van onze gesprekken is even goed van een afstand. Ik kan mijn dochters een week niet horen en dan meer dan twee uur bellen. Met alle drie heb ik die band. Al kan het ook botsen. Daarom mag ik ’s morgens maar één koffie drinken. Vanaf twee koffies ga ik in overdrive en begin ik hen lastig te vallen met allerlei enthousiaste bedenkingen. (lacht)

Die ene koffie maakt deel uit van een ochtendroutine die Axelle Red al enige tijd volgt. Ze staat ’s morgens rond zes uur op, samen met de katten en hond, terwijl de rest van het gezin nog slaapt. Dan gaat ze haar gedachten ordenen.

‘Ik huil zelden voor mezelf, maar als het niet goed gaat met mijn kinderen of de wereld, dan weegt dat op mij en word ik gek. Dingen waarvan ik weet dat ze me overdag zullen dwarszitten, probeer ik in de ochtend te begrijpen. Ik ga dan op zoek naar universele regels of toetsstenen, zodat ik de dag aankan. Vaak zijn dat boerenwijsheden, zoals “oordeel niet” of “ieder huisje heeft zijn kruisje”. Simpel, maar ik kom er graag zelf op. Door dat denkwerk in de ochtend, ga ik niet dood.’ (lacht)

Tegen hokjes en onrecht

Een van de zaken waar ze momenteel veel over nadenkt, is leeftijdsdiscriminatie. ‘Niet omdat ik zelf een oudere vrouw ben en daar niet mee om kan. Ik vind het gewoon absurd om mensen in hokjes te steken op basis van leeftijd.’

‘Observeer eens een klasreünie met allemaal vijftigjarigen. Al die mensen zitten op een ander punt in hun leven. Bovendien kan iemand op zijn achtste al meer goed doen voor de wereld dan iemand van achtendertig in zijn hele leven heeft gedaan. Dus waarom hechten we zoveel belang aan leeftijd? Kunnen we mensen niet eerder beoordelen op hun intenties? Er is geen enkele verdienste aan pakweg vijftig zijn als je iemand bent die anderen vertrappelt en niets bijdraagt aan de wereld.’

‘Ik haal veel interessante inzichten uit de oud-Indiase ayurveda-gezondheidsleer, die draait rond drie basisenergieën die elke mens in zich heeft. Ik vind het bijvoorbeeld interessant om te onderzoeken hoe iemand van achttien, die door veel stress en nare ervaringen al uitgeblust is, daarvan kan herstellen. In plaats van hem of haar te beoordelen op de mijlpalen die je op je achttiende zou moeten halen, wat wij in onze samenleving doen. Ons school- en gezondheidssysteem zit zo fout in elkaar. Met dat soort denkoefeningen begin ik dus mijn ochtend.’

Een ander onderwerp waar ze vaak van wakker ligt, is onrecht. Als ambassadeur, onder meer voor Unicef en Handicap International, kreeg de artieste de voorbije jaren veel leed te zien. Dat raakte haar steeds dieper.

‘Ik kon het niet meer plaatsen dat zoveel mensen het slecht hebben, terwijl ik op een podium mijn kinderdroom stond waar te maken. Ik kreeg al die gezichten van die mensen niet uit mijn hoofd. Als je hooggevoelig bent op de manier waarop ik dat ben, zijn zulke reizen best ingrijpend. Het zou voor mij beter zijn als ik langere tijd ter plaatse aan één project kan werken dat het leven voor de lokale bevolking beter maakt. Mijn album Sisters & Empathy uit 2009 was een poging om thema’s als kindhuwelijken en vrouwenbesnijdenis van mij af te schrijven.’

Brussel-Parijs-Knokke

Het nut van een ochtendroutine probeert Axelle Red momenteel ook aan haar dochters mee te geven. De jongste begint straks in Londen aan een muziekopleiding. ‘Ze heeft talent, anders was ze niet toegelaten, maar ze zal ook discipline moeten tonen. Ik heb dat zelf ook moeten leren. Eigenlijk hou ik niet van regels. Maar ik heb jarenlang tussen Brussel, Parijs en Knokke-Heist gependeld met mijn gezin. Dan vroegen de kinderen: “Waar gaan we vandaag naartoe? Voor welke show?” Als je dan geen structuur in je leven inbouwt, kun je daar gek van worden. Dus heb ik geleerd om een schildpad te zijn. Ik draag m’n huis op mijn rug. Als ik mijn vaste routines heb, kan ik overal aarden.’

Terug naar de zomer van 2024 van Axelle Red. Straks is er dus dat concert op het strand van Knokke-Heist. Ze wil ook nog een van haar beste vriendinnen, de Belgische modeontwerpster Véronique Leroy, bezoeken in de Franse Bourgogne. Maar verder zal alle tijd en aandacht gaan naar dat nieuwe album.

‘Ik reisde dit jaar al naar New York om mijn vaste arrangeur te zien met wie ik al sinds 1995 samenwerk, Lester Snell, die ook met Alicia Keys werkt. Hij is een zwarte muzikant en fantastische man uit Memphis. Een van de schoonste mensen die ik in mijn leven tegenkwam. Verder ga ik deze zomer voor het eerst nummers opnemen in Parijs. Het is de eerste keer dat ik met een fantastische Franse producer werk. Mijn vorige platen nam ik altijd op in New York, Memphis of de ICP studio’s in Brussel. Dus daar kijk ik erg naar uit. Ik heb er veel zin in.’