Holebi zkt. kind: waarom dat anno 2016 nog steeds een moeilijke bevalling is

Tom De Cock schreef een boek. ‘En toen kwam jij. Waarom je niet één maar twee papa’s hebt’ beschrijft de weg die hij samen met zijn partner aflegde om een kind te adopteren. Voor holebi’s is het nog steeds niet eenvoudig om een gezin te starten. Wij zochten uit welke pistes voor hen openliggen. (Spoiler: het zijn er niet zo veel.)

‘Oef, het is ons gelukt.’ Gevoelens van ontlading en verpletterend verantwoordelijkheidsbesef overvielen radio- en televisiemaker Tom De Cock toen hij samen met zijn partner hun kersverse adoptiedochter Jasmijn mee naar huis mocht nemen in 2014. Het adoptieproces dat eraan vooraf ging, bracht hem tot het schrijven van een boek: En toen kwam jij. Waarom je niet één maar twee papa’s hebt. ‘Positieve adoptiegetuigenissen zijn zeldzaam. Vandaar ook dit boek: het was tijd om alle fabeltjes en misverstanden over adoptie op te ruimen’, vertelt De Cock in Knack Weekend.

Voor holebi’s is het niet altijd even gemakkelijk om hun kinderwens in vervulling te laten gaan. Lesbische koppels kunnen altijd nog een bezoek aan de spermabank brengen, maar als daar iets niet gaat zoals gehoopt, zitten ze in hetzelfde schuitje als hun mannelijke tegenhangers. Welke opties blijven er voor hen dan (toch niet) over om een gezin te stichten?

Van Afrika tot in Amerika

Een nachtmerrie voor tal van wensouders: op 19 januari 2015 wordt de wachtlijst van binnenlandse adoptie stopgezet. In Vlaanderen zijn er jaarlijks twintig à dertig adoptiekindjes voor een driehonderdtal koppels. De wachtlijst was simpelweg te lang.

Ondertussen werd gewerkt aan een nieuw systeem waarbij wensouders aan het begin van de procedure niet moeten kiezen tussen een binnenlandse of interlandelijke adoptie. Ze beginnen allemaal aan een voorbereiding en screening en kiezen na afloop daarvan of ze een Belgisch kind willen adopteren of eentje uit het buitenland. Het nieuwe decreet treedt ten laatste deze zomer in werking. De kost van een adoptie verschilt van land tot land, maar je mag minstens tienduizend euro rekenen.

Momenteel heeft België enkel een beperkte mogelijkheid tot internationale samenwerking met Portugal, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten waarvoor niet-heterokoppels in aanmerking komen voor adoptie. In andere landen waar adoptie door holebi’s wettelijk is, is er zelden nood aan buitenlandse adoptieouders en in een groot deel van de wereld is het gewoonweg niet mogelijk.

‘Zijn die drie landen dan niet genoeg?’, zien we nu al in de reacties op dit artikel verschijnen. Zo simpel is het niet. Bij de adoptie van een Zuid-Afrikaans kind verliep de selectie tot twee jaar geleden trapsgewijs. Daarbij verkozen ze eerst heterokoppels en liefst nog katholieken. Dat systeem werd door de Zuid-Afrikaanse overheid in vraag gesteld en het Vlaams Centrum voor Adoptie kreeg een nieuwe partner toegewezen. Voor de nieuwe organisatie was het de eerste interlandelijke samenwerking. Ze plaatsten daar al kinderen bij holebi’s.

De wachtlijst van de vorige partner werd overgenomen en de centra werken eerst die contracten af. ‘Maar we hopen dat daar binnenkort nieuwe contracten getekend worden’, verklaart Ariane Van Den Berghe van het Vlaams Centrum voor Adoptie. ‘Zuid-Afrikaanse moeders krijgen wel de vraag of hun kind door een holebi-koppel geadopteerd mag worden, een vraag die ook aan Belgische ouders die hun kind afstaan gesteld wordt.’

Sinds 15 januari 2016 heeft de Antwerpse adoptiedienst Het Kleine Mirakel een samenwerking met de Amerikaanse staat New York. Ze starten nu met vijf proefdossiers, waarvoor wensouders contact kunnen opnemen met de adoptiedienst. ‘Wij pleiten al langer dat er kanalen geopend moeten worden met de Verenigde staten en waren heel blij om te horen dat er nu toch een kanaal geopend is met New York’, vertelt Jeroen Borghs van Çavaria, de Vlaamse koepel van holebi- en transgenderverenigingen. ‘En hopelijk volgen er nog een aantal andere.’ Aan de samenwerking met Amerika hangt een fameus prijskaartje. Zo worden de kosten in België geschat op 4850 euro en betaal je voor de procedure in New York nog eens zo’n slordige veertigduizend dollar.

Baby te koop

De Amerikanen willen ons aan kinderen helpen, dat is duidelijk. Zo bezocht het bedrijf Baby Bloom eind januari onze hoofdstad om homokoppels te overtuigen een draagmoederbaby te kopen. Kostprijs: minstens tachtigduizend euro voor uw eigenste American Dream. Het is echter niet zeker of de Belgische staat het kind zal erkennen. Andere horrorverhalen zijn u ondertussen wel bekend: koppels die in landen als Oekraïne een draagmoeder vinden, maar het kind naderhand niet mee de grens over krijgen. De droom wordt al snel doorprikt. En reeds aangekochte kinderkleertjes zijn snel te klein.

Çavaria pleit al jaren voor een duidelijk wettelijk kader rond draagmoederschap: ‘Dat is beter voor iedereen, maar vooral voor het kind, omdat er dan geen juridische onzekerheid meer is.’ De Belgische situatie is immers niet eenvoudig en blijft natte vingerwerk: er is geen wetgeving en dus oordeelt elke rechtbank ook anders. In het algemeen wordt het toegestaan dat wensouders de medische kosten, bevallingskosten of verlies van inkomen door zwangerschapsverlof betalen. Wanneer de draagmoeder meer geld krijgt, wordt haar hulp als commercieel aangezien en dus strafbaar.

De vrouw die bevalt, is juridisch gezien de moeder van het kind. Daar valt niet over te twisten. De wensouders moeten het kind adopteren, wat weer tot een jaar kan duren. Pas als de adoptieprocedure afgerond is, hebben ze eindelijk de rechten en plichten van ouders.

Tot slot is er ook nog de optie pleegouderschap, al ben je daarbij nooit voor honderd procent ouder van je pleegkind en is de situatie slechts tijdelijk. Bij pleegzorg blijven de oorspronkelijke ouders van het kind de wettelijke ouders. Pleegouders zorgen voor een kind zolang zij dat niet kunnen en het kind beter af is in een ander gezin.

Een hele boterham, en dan hoeft u zich er hoogstwaarschijnlijk niet eens zorgen in te maken. Een aangepaste wetgeving en mentaliteit in het algemeen lijkt nodig om ook holebi’s meer kansen te bieden ouders te zijn. Is het nu een adoptiekindje uit België, van Afrika tot in Amerika óf eentje van een draagmoeder: er zijn ontelbare koppels die er werkelijk alles aan zouden doen om een zoon of dochter in de armen te sluiten en een warm nest te geven. Een nest met álle kleuren van de regenboog.

Jorik Leemans