Hoe sociale media het begrip ‘populariteit’ veranderd hebben
Erbij horen is van alle tijden, maar vandaag kom je met die zeven schoolvriendjes niet ver meer. Populariteit wordt gemeten op de schaal van de sociale media. “Onderschat die impact niet”
Wow je haar is supermooi hier !”
“Kijk Sofie, zij draagt het soort shortje dat jij zo cool vindt.”
“Bah, je benen zijn veel te mager.”
“Mooi ! Kijk je ook eens naar mijn foto’s ?”
“Volg mij aub.”
“Doe een broek aan, slet.”
“Ik wou dat ik jouw leven had !”
Het is maar een greep uit de vele honderden commentaren die de achttienjarige Savannah Montano (@savmontano) dagelijks onder ogen krijgt als Instagramfenomeen. Zowat iedere foto die ze online zet, wordt enthousiast onthaald en druk besproken door haar meer dan 911.000 volgers. Oneerlijke vergelijking : leeftijdsgenoot en lid van de Kardashianclan Kylie Jenner heeft er vierendertig miljoen. Savannah is echter een gewone tiener uit Florida, geen celebrity met een eigen realityreeks en een wereldberoemde familie. Trouwens, ook Kylie volgt Savannah op Instagram.
Een catalogus voor zeventienzijn
Wie door Savannahs feed scrolt, ziet typische kiekjes van een schoolgaand meisje voorbijglijden. De schijnbaar alledaagse foto’s van haar liefje en haar vrienden, een dag naar Six Flags, haar smoothie of een familie-etentje vergaren allemaal meer dan vijftigduizend likes. Een catalogus voor zeventienzijn.
Savannah heeft fanblogs geïnspireerd en imitators uitgelokt. Jongeren printen haar foto’s uit op posterformaat, maken collages voor hun slaapkamermuur. Er is zelfs een Instagramaccount (@dresslikesavannah) die haar garderobe in de gaten houdt en volgers doorverwijst naar websites waar ze soortgelijke kleding kunnen kopen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De tienermeisjesobsessie met Savannahs leven startte met een schattige video die de tiener twee jaar geleden had gemaakt van een date met haar (nu ex-) liefje Jared. “Javannah” werd een fenomeen en de foto’s en video’s die het koppel op Tumblr en later ook op Instagram postte, deden de harten van jonge meisjes sneller slaan. Jared en Savannah vormden in hun ogen het perfecte paar en dus was zij bij extensie het perfecte meisje. Nadat Savannah – zoals alle tieners doen – foto’s en filmpjes van haar vriendinnen online zette, konden ook zij (al dan niet gewild) delen in de faam.
“Het is gek hoe snel het allemaal gegaan is”, zegt een van Savannahs beste vriendinnen aan Jezebel. Arianna (@aritunechii) heeft een vijftigduizendkoppig publiek op Instagram (vergelijkbaar met dat van Belgisch mode-icoon Tiany Kiriloff) dat ze onlangs opnieuw bij elkaar heeft moeten sprokkelen nadat haar account gehackt werd zodat schorriemorrie er reclame voor goedkope zonnebrillen op kon maken. Dagelijkse kost voor de meisjes, die meermaals gerapporteerd wordt door mensen die denken dat hun accounts “niet van de echte Arianna en Savannah zijn”.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hoewel ze sowieso al deel uitmaakten van de populaire kliek op hun middelbare school, heeft hun Tumblr- en Instagramaanwezigheid die populariteit behoorlijk uit proportie geblazen. “We kunnen bijna nergens meer heen zonder dat mensen vragen of ze met ons op de foto mogen. Dat gebeurt niet alleen hier in Boca, ook in andere steden worden we herkend. Ik vind wat we posten nochtans echt niet zo speciaal. In het begin was het spannend om zoveel reblogs en likes te krijgen, maar dan heb je plots mensen van Brazilië die in het Portugees commentaar geven op een foto van je dag aan het strand met vriendinnen en dat is allemaal heel… raar”, aldus Arianna aan Jezebel.
It’s complicated
Hoe komt het dat enkele – toegegeven, niet onknappe – doodnormale tieners plots een enorm publiek hebben ? Danah Boyd schrijft in haar boek It’s Complicated : The Social Lives of Networked Teens dat de onlinemassa zich als een zwerm gedraagt : wanneer we iemand zien die veel volgers heeft, is het meer waarschijnlijk dat we die persoon zullen volgen dan dat we een gebruiker die slechts een paar volgers heeft achterna zullen hollen, ongeacht de content die beiden produceren. Zo creëert de community een sneeuwbaleffect waardoor sommigen plots ontzettend veel volgers achter hun naam hebbenstaan, zonder dat iemand eigenlijk nog goed weet waarom die persoon de moeite waard is om te volgen. Mooi meegenomen, want ook in dit tijdperk waar clicks , likes en links gewoon te koop zijn geldt populariteit nog altijd als belangrijkste statussymbool. En daar hebben we anderen nu eenmaal heel hard voor nodig.
u0022Jongeren zijn heel sterk bezig met sociale vergelijking in de vorming van die zelfevaluatie : meningen, capaciteiten en fysieke eigenschappen van leeftijdsgenoten worden met die van zichzelf vergeleken.u0022
“Het zelfbeeld maakt tijdens de tienerjaren een evolutie door”, zegt Dr. Barbara Soetens, docent Toegepaste Psychologie aan de hogeschool Thomas More en geaffilieerd onderzoeker aan de KULeuven. Terwijl kinderen zich nog vaak omschrijven aan de hand van wat ze kunnen (bijvoorbeeld : “Ik kan goed tekenen), evolueert dat naar een omschrijving van hoe ze zijn (“Ik ben begaan met anderen”). “In de evaluatie van zichzelf, ook weleens de competentiebeleving genoemd, neemt de ander een belangrijke rol in”, aldus Soetens. “Eerst zijn dat de ouders, maar tijdens de adolescentie neem je vaak je vrienden als referentiegroep. Hoe die ander jou evalueert, is dan heel belangrijk.”
Dat heeft volgens Soetens ook te maken met hun cognitieve ontwikkeling. Jongeren zijn steeds beter in staat tot reflectie en nemen verschillende meningen mee in het beoordelen van zichzelf. “Jongeren zijn heel sterk bezig met sociale vergelijking in de vorming van die zelfevaluatie : meningen, capaciteiten en fysieke eigenschappen van leeftijdsgenoten worden met die van zichzelf vergeleken.”
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
In een wereld waar onze populariteit (én die van anderen) perfect meetbaar is aan de hand van een aantal hartjes en opgestoken duimpjes
is het makkelijk om jezelf in kaart te brengen en te zien wat mensen die populairder zijn doen om die populariteit te verkrijgen.
Eva, Isah en Marie zijn drie knappe, vrolijke tieners in hun laatste jaar secundair op een populaire school in Antwerpen. Als digital natives hebben ze Facebook, Snapchat, Instagram, Weheartit en Tumblr moeiteloos in de duimen en gebruiken ze die socialemediakanalen om verhalen met elkaar uit te wisselen, contact te houden, inspiratie op te doen en af en toe wat foto’s te posten. Ze zijn graag gezien, maar niet de click bombs van de klas : ook in hun schoolomgeving zijn het steevast de populairste meisjes die de meeste likes krijgen op sociale media. “Maar ze doen het er vaak om”, aldus de tieners.
“Vooral dan de poppemiekes. Die zoeken de mooiste foto van zichzelf, en wanneer die niet genoeg likes haalt, dan verwijderen ze die gewoon om later opnieuw te posten”, klinkt het. “Er wordt ook wel vals gespeeld, zoals met Photoshop of hashtags als #likeforlike of #shareforshare waardoor ze nog meer followers en likes krijgen, ook al zijn die fake. Je ziet soms ook meisjes foto’s van het internet stelen en die vervolgens op hun eigen profielen delen alsof die beelden van hen zijn. Als je je daar al mee bezig moet houden…”
Zelf zeggen de meiden dat ze zich niet echt druk maken om het aantal likes dat ze binnenrijven, maar net als iedereen die een social media -profiel aanmaakt zijn ze bezig met het beeld dat ze van zichzelf de wereld insturen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Iedereen doet aan personal branding
Terwijl personal branding vroeger een kleffe term was die enkel gebezigd werd door marketingmannetjes wiens broeksriem matcht met hun schoenen en aktetas, is het tegenwoordig een mechanisme dat we allemaal dagelijks (zij het onbewust) toepassen.
Vliegensvlug die onflatterende foto op Facebook untaggen ? Personal branding . Met je volgers delen hoe goed je chili con carne gelukt is (maar verzwijgen dat komijn in de pompoensoep geen schitterend idee was) : personal branding . Inchecken in die nieuwe pop-upbar terwijl je in de doe-het-zelfzaak je smartphone in je tas liet zitten ? Personal branding . Op je digitale cv enkel je thesisonderwerp, maar niet je punten invullen ? Jep.
We beslissen grotendeels zelf welke informatie er over ons (openbaar) beschikbaar is en dus wat voor beeld anderen van ons hebben. Sociale media zijn digitale reclameborden waarop we kunnen adverteren hoe slim, knap, bijdehand en sociaal we zijn. Wie dat soort macht in handen heeft, zou dus wel gek zijn om daar geen gebruik van te maken. Bij jongeren, die nog volop bezig zijn met het ontdekken van wie ze zelf zijn, kan het vertekenen van dat ‘zelfbeeld’ echter voor problemen zorgen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De sociale ontwikkelingspsychologie onderscheidt drie delen van het ‘ik’ : the actual self (het feitelijke beeld dat je van jezelf hebt), the ideal self (de eigenschappen waar je graag over zou willen beschikken) en the ought self (de eigenschappen waarvan je vindt dat je ze zou moeten hebben, meestal uit plichtsbesef).
Het zijn logischerwijs vooral de ideal self en de ought self die we gaan uitspelen op sociale media, en daar schuilt volgens Soetens mogelijk het gevaar.
“De zelfdiscrepantietheorie stelt dat wanneer er een grote kloof ervaren wordt tussen de verschillende delen van het ik,die ervaring kan leiden tot een lagere zelfwaardering die gepaard gaat met negatieve emoties”, duidt Soetens. “Wie een grote afstand voelt tussen de actual self en de ideal self kan zich ontgoocheld, gefrustreerd of zelfs depressief gaan voelen. Wie zich dan weer te ver af voelt staan van de ought self wordt opgezadeld met angst en schuldgevoelens.”
u0022Wie een grote afstand voelt tussen deu003cemu003e actual self u003c/emu003een de u003cemu003eideal selfu003c/emu003e kan zich ontgoocheld, gefrustreerd of zelfs depressief gaan voelen. Wie zich dan weer te ver af voelt staan van de u003cemu003eought selfu003c/emu003e wordt opgezadeld met angst en schuldgevoelens.u0022
Simpel gesteld : wanneer je iedere dag moet opboksen tegen de perfecte versies van je leeftijdsgenoten (en van jezelf !) op sociale media, gaat je gemoedstoestand er niet bepaald op vooruit. Wanneer je bovendien ook het gevoel hebt dat je alleen maar die opgekuiste versies van jezelf kunt laten zien, dan is het waarschijnlijk niet zo prettig vertoeven in je hoofd.
Het gevoel ergens bij te horen is essentieel voor onze geluksbeleving
Mensen zijn nu eenmaal sociale wezens en het gevoel ergens bij te horen of een aanknopingspunt te hebben is essentieel voor onze geluksbeleving. Vandaar ook dat jongeren zich gaan conformeren en ieder tienermeisje tegenwoordig skinny jeans en sneakers draagt. Een aanpassing van je garderobe, je kapsel of zelfs welke acteur je knap vindt, is een kleintje, maar wat met de échte buitenbeentjes ? De jongens en meisjes met een hobby of een uiterlijk
die niet te rijmen vallen met wat hun klasgenoten hip vinden ?
Voor hen betekent het internet net een mogelijkheid om hun actual self te gaan ontwikkelen. Via blogs of speciale message boards kun je vandaag gemakkelijk gelijkgestemden vinden en je gesteund voelen in wie je bent en wat je ervaart. Zo startte Tavi Gevinson, hoofdredactrice van Rookie , haar gelijknamige blog ook omdat ze op school weinig aansluiting vond bij haar klasgenoten. “Het internet heeft mij een tweede kans gegeven, en ik heb die gegrepen”, aldus Gevinson in The Times . Ook vlogster Jenna Marbles was niet bepaald het populairste meisje van de klas, al bereiken haar Youtube-filmpjes vandaag wekelijks veertien miljoen (!) kijkers.
Maar is onlinepopulariteit wel evenwaardig aan offlinepopulariteit ? Is iemand die online cool is ook u0026#xE9;cht cool ?
Maar is onlinepopulariteit wel evenwaardig aan offlinepopulariteit ? Is iemand die online cool is ook écht cool ? Master of cool Tom Palmaerts, trendwatcher en partner bij Trendwolves vindt alleszins van wel. “Ook al worden ze door veel mensen afgedaan als easy clicks : likes blijven een belangrijke vorm van appreciatie en waardering. Bovendien geeft een grote following op een bepaald netwerk je meteen status, status die zich ook naar de offlinewereld kan vertalen”, aldus Palmaerts. Hij benadrukt dat die offlinewereld zich bovendien niet enkel tot de schoolomgeving hoeft te beperken. “Zo hebben we binnen onze studies naar subculturen een gothicband leren kennen. Enorm populair, heel geliefd binnen het gothicwereldje, maar die mannen bleven nog altijd wel de freaks van de klas. Tja, dan hangt het ervan af waar je zelf waarde aan hecht natuurlijk.”
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Vorig jaar scheen jongerenzender MTV zijn spotlights op Brady Good (@brady1234566) die worstelde met zijn populariteit op Instagram. De zeventienjarige Amerikaan weet niet goed waar zijn volgers vandaan gekomen zijn.
“Op school was ik quasi een nobody , maar toen ik een Instagramprofiel aanmaakte, begonnen meisjes te commenten en mijn foto’s te liken . Ze zeiden dat ik zo knap en grappig was, en al snel had ik over de honderdduizend volgers”, vertelt Good, wiens teller vandaag op 202.000 staat. Zijn instagramfaam heeft hem ook heel wat bijval op school én een nieuw lief opgeleverd. “Plotseling vindt iedereen me leuk en vallen alle meisjes voor me. Ik vind het wel moeilijk om nog te weten wie mijn echte vrienden zijn.”
Ik vind het wel moeilijk om te weten wie mijn echte vrienden zijn
Het lijkt een luxeprobleem, maar bij de hypersociaalgeoriënteerde adolescent kunnen zulke gevoelens behoorlijk wat schade aanrichten. Bovendien kreeg Brady niet enkel positieve reacties op zijn MTV-verschijning, reacties die ervoor gezorgd hebben dat zijn account verwijderd werd. Haatberichten en beledigende opmerkingen lijken vaste prik bij een enkeltje richting sterrendom, met dat verschil dat professionele acteurs, muzikanten en talkshowhosts voorbereid zijn op deze schaduwkant van het succes en hierin bijgestaan worden door een team professionals.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Tom Palmaerts pleit dan ook voor een soort opvoeding rond omgaan met succes op sociale media. “In het internettijdperk zijn je fifteen minutes of fame realiteit geworden. Iedereen kan van vandaag op morgen plots viral zijn, maar niemand is daar eigenlijk op voorbereid. Zeker jongeren niet. Want hoe ga je plots om met al die mensen die je aandacht opeisen, met alle jaloerse en haatdragende reacties, maar ook met het feit dat het even snel gedaan kan zijn als dat het gekomen is ?” Palmaerts benadrukt : “Wie populair is op sociale media wordt plots publiek bezit. Onderschat die impact niet.”
u0022In het internettijdperk zijn je fifteen minutes of fame realiteit geworden. Iedereen kan van vandaag op morgen plots viral zijn, maar niemand is daar eigenlijk op voorbereid. Zeker jongeren niet.u0022
De Amerikaanse Arianne heeft er in ieder geval genoeg van. “Ik ben al een paar keer van account veranderd, maar mensen weten me toch altijd te vinden, meestal omdat ik getagd word door vrienden. Soms ben ik bang dat universiteiten mijn naam gaan googelen en plots al die websites over mij te zien gaan krijgen. Ze gaan zich vast afvragen wat ik heb uitgespookt om al die aandacht te verdienen”, aldus de tiener aan Jezebel.
Ze geeft toe dat ze zelf steeds minder post, omdat ze het beu is om op alles wat ze doet commentaar te moeten lezen. Zelfs de positieve opmerkingen worden vermoeiend. “Misschien delete ik wel alles wanneer ik klaar ben met de middelbare school. Of ik neem een héle goeie nickname .
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier