Hoe huisdieren ons redden van de eenzaamheid: ‘Een dier maakt van een huis een thuis’

De cijfers liegen er niet om: tijdens de coronacrisis hebben opmerkelijk meer mensen nood aan een dier in huis. Dieren brengen troost, zorgen voor afleiding, maar brengen ook verantwoordelijkheden met zich mee. ‘Vaak denken mensen niet na over wat een dier in huis halen betekent.’

Nu de dierenasielen opnieuw opengaan, zal dat ongetwijfeld leiden tot een explosie van het aantal adopties. ‘Er stromen opvallend meer adoptieaanvragen binnen voor honden en katten’, legt Philip Zurinckx van dierenasiel Sint-Truiden uit. ‘Tussen 21 januari tot 21 februari ontvingen we 197 aanvragen voor honden, in de periode van 22 maart tot 21 april steeg dat aantal naar 335.’

Ook bij dierenasiel Zwerfkat in Leuven ziet voorzitter Sabine Bovend’aerde een sterke groei in vergelijking met vorig jaar. ‘We zagen bijna een verdriedubbeling van het aantal aanvragen: sinds de quarantainemaatregelen kregen we 180 aanvragen voor katjes, in dezelfde periode vorig jaar waren dat er amper 68. Ook katjes op onze website die eerst niet zo geliefd waren, winnen nu opeens aan populariteit.’

Heel wat mensen die een gezelschapsdier willen, maar hoe doordacht is die keuze? ‘Vaak is er niet goed nagedacht over de aanvraag. Dat blijkt uit de antwoorden van de vragenlijsten die we krijgen’, verklaart Sabine. ‘Het interesseert mensen niet welke kat ze in huis halen, als ze maar jong is. Dit terwijl zeker niet elk dier een goede match is voor jou en je leefsituatie. Er wordt als het ware ‘geshopt’ tussen verschillende asielen. Hier staan wij niet achter: een dier in huis halen moet een bewuste keuze zijn, want ook na de lockdown moeten de dieren met de juiste zorg behandeld worden.’

Compenseren van gemis

Ook Inge Pauwels, holistisch gedragstherapeut en gespecialiseerd in het werken met therapiedieren, is bezorgd over de beweegreden van mensen om een dier in huis te halen. ‘De meesten willen niet op de wachtrij staan maar willen nú een hond. Wanneer de honden in het asiel niet aan hun wensen voldoen, richten ze hun pijlen op de fokkers. Deze dieren zijn soms medisch zwakker en kunnen sneller gedragsproblemen vertonen. Ook dat brengt extra kosten met zich mee en daar is niet iedereen zich bewust van. En wat gebeurt er als mensen hun huisdier beu worden eens we terug mogen afspreken met elkaar?’

Psycholoog Frank van Overwalle wijt de behoefte aan gezelschap van dieren in eenzame periodes aan onze sociale aard. ‘Mensen zijn een van de meest sociale wezens die op onze planeet rondlopen en zijn ook meester in contacten leggen met andere sociale wezens. We zoeken dat contact op in alle aspecten van ons leven.’

‘Dat zie je bijvoorbeeld in het feit dat we nu massaal videocallen, maar ook in het feit dat we graag films kijken of verhalen vertellen aan anderen. Nu onze sociale activiteiten beperkt zijn, zoekt de mens een oplossing om dat gemis te compenseren. En wat ligt er het dichtst bij menselijk contact? Contact met gesocialiseerde huisdieren, zoals honden of katten.’

‘Daarnaast heeft iedereen nu veel meer tijd’, stelt Inge. ‘Dat het prachtig weer is speelt natuurlijk ook een rol. Mensen wandelen gewoon graag met een hond. Ik ben er zeker van dat er ook ouders zijn die een dier in huis halen om de kinderen te entertainen, zodat ze zelf wat meer rust hebben. Als dat een weloverwogen keuze is, is dat niet per definitie slecht. Veel kinderen zijn graag bezig met dieren en ze krijgen er dierenliefde voor terug. Ten slotte vinden alleenstaanden en ouderen vaak troost en gezelschap in de komst van een viervoeter, zeker nu ze hun familie niet kunnen zien.’

Edgar is mijn eigen vorm van meditatie

Zo biedt Kirsten sinds enkele dagen een warme thuis aan Tayko, een American Stafford uit Merelbeke. Omdat het gezin recentelijk verhuisd is naar een huis met een grote tuin, was er plaats genoeg voor een viervoeter. ‘In deze geïsoleerde periode is Tayko’s komst meer dan welkom, maar het is wel een bewuste keuze. Vorig jaar ben ik een hond verloren, dus Tayko vult die leegte in.’

‘Hij maakt me intens gelukkig: ’s ochtends wakker worden met zijn gekwispel is een instant stress-verlichter. Daarnaast draagt het hebben van een hond bij aan de zin voor verantwoordelijkheid, zeker voor mijn jonge zus: ’s nachts staan we samen op om hem zindelijk te maken. Bovendien helpt Tayko me om actiever te zijn, want zonder hem lag ik wellicht hele dagen in de zetel.’

Ook Evy haalde tijdens de crisis een dier in huis. ‘Edgar Allan Poes is een Maine Coon afkomstig uit een nest van een bevriende dierenarts. De broertjes en zusjes van Edgar waren snel verkocht, maar hij was niet erg populair omwille van zijn verlegen aard. Daarom gaf ik hem een thuis waar hij king of the castle kan zijn: ik haalde een gigantische krabpaal in huis, kreeg heel wat speeltjes van collega’s en heb enorm veel katteneten ingeslagen.’

‘Mijn ouders zorgden voor een kattenbak, nog meer katteneten en een borstel. Alles is leuker met Edgar, hij maakt van mijn huis een echte thuis. Hij helpt me ook om een routine te ontwikkelen, omdat hij op vaste tijdstippen wil eten of geborsteld wil worden. Toen ik geen kat in huis had, nam ik veel minder de tijd om tot rust te komen. Op die manier is Edgar mijn eigen manier van meditatie en daar ben ik hem dankbaar voor.’

Een vloek en zegen tegelijk

Ook mensen die al een huisdier hadden, spenderen nu meer tijd samen. Voor veel mensen betekent die extra quality time een intiemere band, zoals bij Daphné, het baasje van Azra. ‘Als kitten werd Azra samen met haar broertje op straat gevonden, waarna een vzw haar heeft opgevangen. Toen ik haar anderhalf jaar geleden adopteerde, was ze angstig. Ze wantrouwde aanrakingen en knuffels en niemand had haar ooit horen spinnen. Na enkele weken liefde en geduld evolueerde ze naar een speelse huiskat.’

‘Toch was het niet altijd makkelijk om mijn studies en werk te combineren met het opvoeden van een jonge kat. Daardoor viel ze mij soms zelfs ’s nachts lastig door te krabben. Gedurende de quarantaine is haar gedrag vooruit gegaan in de positieve zin. Zo merk ik dat er vaste rituelen tussen ons zijn ontstaan: elke ochtend wanneer de wekker afgaat komt ze op mijn buik liggen en spinnen. Nu ze overdag meer aandacht krijgt, slaapt ze hele nachten door en is ze veel liever. Als ik nog maar even naar de winkel ga, staat ze me trouw op te wachten aan de voordeur.’

Ook Hannah ziet dezelfde evolutie met haar zes maanden oude cocker spaniël. ‘Doordat ik werk en studeer was Ralph vaak alleen of ging hij naar vrienden, wat hielp om hem te socialiseren. Gedurende de lockdown is hij nog harder op mij gesteld geraakt dan hij voordien al was. Ik durf zelfs zeggen dat hij wat verlatingsangst heeft. Hij weet graag waar ik ben en wat ik doe. Als hij buiten speelt in de tuin, komt hij vaak genoeg terug naar binnen om te checken waar ik ben.’

‘Anderzijds zijn er nu meer momenten dat hij zich in z’n eentje kan bezighouden. Waar het voordien aanvoelde alsof elke minuut samen goed besteed moest worden, mag het nu al eens wat relaxter zijn. Structuur is belangrijk voor ons beiden en helpt. Als iets ook maar een beetje afwijkt van hoe onze dagelijkse routine gaat, laat Ralph meteen zijn ongenoegen merken. Daarom vind ik deze periode een vloek en een zegen tegelijk: er is veel tijd voor gehoorzaamheidstraining, maar ik kijk niet uit naar het moment dat ik hem weer alleen moet laten.’