Het abortustaboe in België: ‘Soms wou ik dat het woord ‘abortus’ op mijn voorhoofd getatoeëerd stond’

De zoveelste inperking van de abortuswetgeving in de Verenigde Staten veroorzaakt wereldwijd een golf van protest. Om te tonen hoe belangrijk de ingreep was voor hen, delen nu heel wat vrouwen hun abortusverhalen, wars van het taboe. Dat heerst ook in België, leren verschillende getuigenissen. ‘Op aanraden van mijn moeder heb ik mijn ingreep jarenlang angstvallig verzwegen.’

Met de hashtag #youknowme deelden een tijdje terug ook al massaal veel Amerikaanse vrouwen hun abortus-verhaal. ‘Statistisch gezien laat een op de vier vrouwen een abortus uitvoeren voor de leeftijd van 45’, betoogde actrice Busy Philipps toen in een video. ‘Die cijfers verrassen mensen, omdat ze denken dat ze niemand kennen die een abortus onderging. Wel, jullie kennen mij. Ik had een abortus op mijn vijftiende.’

Aan de oproep van Philipps om de video en persoonlijke verhalen te delen werd massaal gehoor gegeven, en vandaag leeft de hashtag opnieuw. Dat toont aan hoe gevoelig het onderwerp ligt en hoe groot de noodzaak is om er in een veilige omgeving over te kunnen praten.

In België staat de de wetgeving rond abortus beter op punt. Vrouwen kunnen op een veilige, betaalbare en laagdrempelige manier beslissen om hun zwangerschap te beëindigen. Dat betekent helaas niet dat daar openlijk over gepraat kan worden achteraf. Ook bij ons ondergaat een of de vier vrouwen een abortus tijdens haar leven, zo leren we uit cijfers van Sensoa. Na een snelle rondvraag op de redactie blijkt echter dat niemand mensen kent die gekozen hebben voor een abortus. Waarom praten we hier niet over? Uiteindelijk is een abortus toch helemaal niets om je over te schamen? Drie vrouwen vertellen over hun weloverwogen keuze voor abortus, sommigen daarvan na jarenlange stilte.

Roos (28): ‘Niemand heeft me verteld dat een abortus een rouwproces is’

‘Acht jaar geleden heb ik beslist om mijn kindje te laten weghalen. Ik was toen twintig en ongeveer een jaar samen met mijn toenmalige vriend. De zwangerschap kwam behoorlijk onverwacht. Ik was niet aan de pil, maar we gebruikten wel consequent een condoom. Toch heb ik niet lang getwijfeld over mijn beslissing: ik was jong en ik wilde geen kinderen met deze partner. Mijn vriend zat helemaal op dezelfde golflengte.’

‘De abortusprocedure is in ons land heel goed geregeld. Eerst ga je op gesprek, zeven dagen later kan je langskomen voor de ingreep zelf, waar ik toen slechts 2,5 euro voor betaald heb. De operatie verloopt relatief snel, maar het is niet zo dat je achteraf gewoon met je leven kan verdergaan alsof er niets gebeurd is. Ik was nog dagenlang emotioneel door de zwangerschapshormonen die door mijn lichaam bleven razen.’

‘Na de operatie heb ik de fout gemaakt om vier jaar lang met niemand over die abortus te spreken, op aanraden van mijn moeder. Daardoor heb ik me heel vaak eenzaam gevoeld. Er was ook niemand die me vertelde dat een abortus eigenlijk een rouwproces is: je neemt afscheid van je ongeboren kindje. Daardoor bleef ik mijn emoties onder de mat vegen. Fysiek voelde ik wel dat er iets niet in de haak was. Zo kon ik geen films meer kijken over zwangere vrouwen zonder zelf een krop in de keel te krijgen.’

‘Als vrouw draag je zo’n abortus een heel leven mee. Ik ben elke keer verplicht om mijn nieuwe partner erover in te lichten. Anders riskeer je dat het onverwacht aan licht komt, bijvoorbeeld tijdens een bezoek aan de gynaecoloog. Dat is me een keer overkomen: dat nieuws over mijn abortus sloeg bij mijn toenmalige vriend in als een bom. Soms zou ik het gemakkelijker vinden als het woord ‘abortus’ op mijn voorhoofd getatoeëerd zou staan. Dan zou ik nooit meer bang hoeven te zijn voor onverwachte reacties, of hoeft het niet elke keer een ding te zijn wanneer je ermee naar buiten komt. Dan wordt mijn abortus een beetje zoals mijn rood haar: iets wat mensen meteen zien, maar waar het niet noodzakelijk over hoeft te gaan.’

‘Zelf heb ik het gevoel dat er in onze samenleving weinig ruimte is om over dit soort onderwerpen te praten. Gesprekken over zwangerschappen zijn bij voorkeur positief en luchtig. Wanneer het gaat over een bewuste keuze om een zwangerschap af te breken, zonder dat er sprake is van een handicap of ziekte, dan is dat voor veel mensen blijkbaar nog altijd moeilijk te aanvaarden.’

Eline (33): ‘Wie open is over gevoelige zaken, wordt al snel als een aansteller bestempeld’

‘Negen jaar geleden heb ik gekozen voor een abortus na een zwangerschap van negen weken. Ik was toen 24 en had al anderhalf jaar een relatie met mijn huidige vriend. De koperspiraal die een zwangerschap moest voorkomen, is verschoven. Brute pech, met het gekende resultaat. Toen ik mijn zwangerschap ontdekte, kon ik maar één ding denken: ‘nee’. Een ongeboren kind heeft ook rechten: op liefdevolle ouders, emotionele stabiliteit en financiële draagkracht. Dat konden wij ons kind niet bieden op dat moment. Ik heb nog diezelfde dag een afspraak gemaakt in de abortuskliniek.’

‘De fysieke gevolgen van de zwangerschap eisten hun tol. Ik was elke dag kotsmisselijk en de hele dag doodop. In zekere zin verheugde ik me dus op de ingreep die me van die typische zwangerschapskwaaltjes zou verlossen. Tijdens de operatie zelf ben ik echter compleet in paniek geraakt. Je bent niet verdoofd en maakt het hele gebeuren heel bewust mee. Omdat de dokter niet communiceerde over wat hij precies aan het doen was, begon ik te flippen. Ik had het gevoel dat ik alle controle over mijn lichaam volledig kwijt was. Achteraf heb ik daar een trauma aan over gehouden. Dankzij een goede seksuoloog en het engelengeduld van mijn vriend kan ik mijn seksualiteit nu opnieuw normaal beleven.’

‘In eerste instantie heb ik mijn abortus wat onder de radar gehouden. Het was niet per se een geheim, maar ik wilde het ook niet groots aankondigen. Een typisch Belgische redenering: gevoelige zaken hang je nu eenmaal niet aan de grote klok. Dan beschouwen mensen je al snel als een aansteller. Het is nu pas dat ik mijn abortus regelmatig ter sprake breng. Meestal verschieten mensen dan, omdat we abortus vooral associëren met verkrachtingen en trauma’s. Dat is een heel eenzijdig beeld, dat volledig voorbij gaat aan het feit dat je er ook zelf, heel bewust voor kunnen kiezen om een kind niet te houden.’

Simone (27): ‘Mijn abortus is geen grootse of dramatische levensgebeurtenis, wel een bewuste keuze’

‘Drie jaar geleden, op mijn 24^ste, heb ik een abortus ondergaan. Ik was toen ongeveer een jaar samen met mijn huidige vriend. Mijn lichaam reageerde niet al te best op de hormonale conceptie, waardoor ik die na verloop van tijd gewoon achterwege liet. Mijn cyclus was heel regelmatig en op de dagen dat ik een verhoogd risico had op zwangerschap, gebruikte ik een condoom. Je zou dus kunnen zeggen dat de zwangerschap de schuld was van mijn eigen nonchalance, stom genoeg.’

‘Voor mij was het meteen duidelijk dat ik het kind niet wilde houden. Ik heb vrij snel mijn ouders en enkele naaste vrienden ingelicht. Over het algemeen werd er ontzettend begripvol gereageerd. Toch heb ik niet per se de behoefte om er altijd en overal over te praten: die abortus is voor mij geen grootse of dramatische gebeurtenis in mijn leven. Het is gewoon een keuze die ik bewust gemaakt heb nadat ik door stom toeval opgezadeld zat met een ongewenst kind in mijn buik. Die abortus was niet per se mijn eigen schuld, of een manier om me er gemakkelijk vanaf te maken, maar meer gewoon een keuze. Als er in mijn omgeving gesprekken gevoerd worden over het onderwerp, dan probeer ik als ervaringsdeskundige dat soort nuances te leggen. Soms heb ik het gevoel dat dat in onze samenleving nog wat ontbreekt.’