Helen van narcisme of jezelf bevrijden van toxische schaamte: Fleur Van Groningen tipt 5 psychologische boeken die troost en inzicht bieden

Welke psychologische boeken helpen je écht om jezelf en je omgeving beter te begrijpen? Auteur Fleur Van Groningen, die zelf net het boek Mensenkennis uitbracht, tipt vijf boeken over trauma, narcisme en empathie die haar echt iets bijgebracht hebben.

1. De Fontein, vind je plek van de Nederlandse systeemcoach Els Van Steijn

‘Dit boek gaat over hardnekkige patronen in familiesystemen en hoe je die dynamieken kunt veranderen door aan jezelf te werken. Van Steijn gebruikt de metafoor van een fontein om de werking van een familiesysteem uit te leggen. Kort samengevat gaat het erom dat er tussen mensen een soort balans in het geven en nemen dient gehandhaafd te worden om schuld te voorkomen, behalve bij familieleden. Ouders geven aan hun kinderen, en die dienen niets terug te geven maar lossen hun schuld in door op hun beurt aan hun kinderen te geven. Hierdoor komt er een stroom op gang, net als het water in de fontein. Alleen hebben mensen vaak de neiging om ‘op te stijgen’, bijvoorbeeld door langdurig voor hun ouders te gaan zorgen (parentificatie) of door hun ouders zwaar te veroordelen. Op die manier plaatsen zij zich boven hun ouders in plaats van onder hen.
Het is een boeiend boek vol herkenbaarheid, geschreven in hapklare, heldere taal, dat je inzichten en tools aanreikt om je leven te veranderen, zonder dat je je familie probeert te veranderen. Mij heeft het erg geholpen om met toxische schaamte en dito schuldgevoel te leren omgaan.’

2. Het miskende kind in onszelf van Gaby Stroecken

‘Dit boek las ik toen ik zelf net moeder was geworden, en er daardoor heel wat trauma werd getriggerd. Ik werd geconfronteerd met alles wat ik als kind niet had gekregen, en dat ik nu wel aan mijn eigen kind wilde geven. Dat besef ging gepaard met de nodige pijn. Het gewonde, behoefte kind in mij vroeg om aandacht en verzorging. Dit boek bood inzicht, overzicht en troost.’

‘Gaby diept het onderwerp hechting uit, zelfs al in de baarmoeder. Ze refereert aan de belangrijke Poolse psychologe Alice Miller (auteur van zeker zo belangrijke boek: Het drama van het begaafde kind). Ze heeft het over gezond en ongezond narcisme, en het helende proces dat ons innerlijke kind nodig heeft. Het is een heftig, confronterend boek dat je wellicht liever in stukjes leest, zodat je het op je kan inwerken en de inzichten gestaag integreren. Ik raad aan om het te combineren met luchtigere lectuur, zodat je voldoende zuurstof krijgt.’

3. Houdt het dan NOOIT op – Helen van een door narcisme verstoorde opvoeding van Karyl MCBride PhD

‘Opgroeien in een narcistisch gezin laat sporen op je achter en dit boek helpt je om die te helen. Het bestaat uit drie delen. Het eerste deel schets op zeer herkenbare wijze de verschillende soorten narcistische ouders die er bestaan en de dynamieken tussen hen en hun gezinsleden. Zo hebben narcistische ouders meestal een ‘enabler’ als partner, iemand die passief medeplichtig is. Hun kinderen behandelen ze verschillend: er is een  ‘gouden kind’ dat op een pedestal wordt gezet, een ‘zwart schaap’ dat verguisd wordt, en een ‘verloren kind’ dat als het ware niet bestaat.’

‘Het is mogelijk dat je deze verschillende rollen allemaal toebedeeld krijgt – bijvoorbeeld als je enig kind bent – en het spreekt voor zich dat deze behandeling ook kwaad bloed kan zetten tussen broers en zussen onderling. Het tweede deel van het boek schetst de gevolgen van zo’n jeugd in je huidige leven als volwassene. Het derde deel helpt je dan weer om deze patronen te doorbreken en een nieuw leven voor jezelf te creëren. Ondanks de pijnlijke onderwerpen is het een makkelijk leesbaar boek dat veel herkenning, troost en moed biedt.’

4. Ben ik een empaat? van Stephanie Red Feather

‘Dit boek gaat verder dan hoogsensitiviteit en belicht een aspect dat vele HSP’s zullen herkennen: het als het ware absorberen van andermans emoties en de sferen om je heen. Stephanie geeft adviezen hoe je hiermee kunt omgaan, wijst de valkuilen aan, helpt je om je gevoelens van zelfwaarde te versterken en laat ook de belangrijke kwaliteiten van empaten zien. Het is een must-read voor gevoelige zielen die geïnteresseerd zijn in zowel het psychologische als het energetische luik van hoogsensitiviteit. Het moedigt je aan tot gezonde zelfzorg, respectvolle verbinding met anderen en het nemen van de nodige verantwoordelijkheid voor jezelf. Voor mij was dit boek een hele geruststelling: ik ben misschien niet normaal maar ik ben ook echt niet gek!’

5. Wat van jou is laat ik bij jou – Co-afhankelijkheid erkennen en oplossen van Susanne Hühn

‘Co-afhankelijkheid, oftewel codependentie, is een hardnekkig gedragspatroon waar veel hoogsensitieve en getraumatiseerde personen onder gebukt kunnen gaan. Codependentie betekent dat je jezelf verlaat om niet verlaten te worden: je houdt je liever met de problemen van ander bezig dan met die van jezelf, je bent een pleaser, je helpt zelfs zonder dat iemand je om hulp heeft gevraagd. En dat doe je niet uit altruïsme maar (onbewust) om een vorm van controle te hebben en bestaansrecht te kopen. Om je nuttig te maken.’

‘Vaak ontstaat dit patroon doordat je als kind voor een behoeftige ouder moest zorgen (zie ook narcisme en opstijgen in ‘de fontein’) of opgroeide in een disfunctioneel gezin waar grenzen werden overschreden of zelfs sprake was van mishandeling. Je leerde het aan om jezelf opzij te zetten voor het welzijn van anderen en je leerde het af om je over je eigen noden en gevoelens te ontfermen.’

‘Codependente personen komen hierdoor als volwassene ook vaak in toxische relaties terecht, waarin deze dynamiek zich herhaalt. Gelukkig kan je dit patroon wel leren doorbreken en daarbij is bewustwording de belangrijkste stap. De schrijfster van dit boek weet uit eigen ervaring wat het is om in codependentie gevangen te zitten en leert je hoe je er in twaalf stappen uit kunt loskomen. Persoonlijk vond ik niet alle tips even waardevol – krachtdieren oproepen gaat mij iets te ver -, maar ik heb er toch veel aan gehad. Je leert je angst voor egoïsme afleggen en te kiezen voor eerlijkheid. De relatie met jezelf verbetert, en van daaruit ook die met de ander.’

Mensenkennis: wie ben ik, wie is de ander en hoe verhouden we ons tot elkaar is uit bij Borgerhoff & Lamberigts. Het boek komt er in navolging van de gelijknamige podcast die Fleur Van Groningen maakte bij De Morgen en behandelt thema’s als hoogebegaafdheid, trauma, hechtingsstijlen en hoogsensitiviteit. Over elk van deze onderwerpen ging ze in gesprek met zowel en expert als een ervaringsdeskundige. De inzichten die uit die gesprekken voortvloeiden zijn samengevat in dit heldere boek. Een aanrader voor mensen die liever lezen dan luisteren.

Lees ook:
– Waarom je niet elke bestseller goed hoeft te vinden: ‘Lijstjes en literaire prijzen wekken vooral discussie op’
– Zo slaag je er wél in om meer te lezen: 17 tips van veellezers
– Vergroot uw leeslust: dit zijn de beste 50 Nederlandstalige boeken van deze eeuw

Knack moedigt je aan om meer te lezen onder de noemer ‘Time to read’. Via de test in deze link breng je je schermgebruik in kaart en krijg je te zien hoeveel boeken je zou kunnen lezen als je stopt met scrollen. Op deze pagina verzamelen we allerhande tips die helpen om beter te focussen, meer tijd te maken om te lezen of boeken te kiezen die bij je passen. Verwacht je dagelijks aan nieuwe artikels en inspiratie.