‘Haal dat er nú af’: waarom je kind niet wil dat je foto’s van hem online zet

Terwijl jij die vakantiefoto van je kind met een glimlach op Facebook zet, voelt dat voor hem of haar misschien als het einde van de wereld. Mag je nog foto’s van je kinderen posten? To share or not to share, that is the question.

B. is net drie geworden en staat te glunderen achter een verjaardagstaart met vuurwerk erop. 136 likes. L. houdt haar zoontje E. vast die vandaag voor het eerst naar de crèche gaat. 146 likes. Z. propt op vakantie in Valencia een groot stuk cake in één keer in zijn veel te kleine mond. 354 likes.

Naast katten, honden of verlovingen is het posten van kinderfoto’s op sociale media wellicht de gemakkelijkste manier om je likes nog eens de hoogte in te zien gaan. Het is dan ook niet verwonderlijk dat maar liefst twee derde van de ouders met kinderen tussen nul en dertien jaar foto’s, video’s of andere info van hun kind online plaatst, volgens een rapport uit 2021 van MediaNest, een website van het Vlaams kenniscentrum voor mediawijsheid. In de vakliteratuur kreeg dit fenomeen zelfs een naam: sharenting, een combinatie van to share en parenting. Karen Linten, coördinator bij MediaNest, gelooft wel niet dat ouders foto’s delen voor de likes. “In de eerste plaats is het toch vooral uit trots. Het is een eenvoudige manier om de leuke momenten uit je gezin te delen met je omgeving, vrienden en familie op de hoogte te houden van belangrijke momenten en misschien zelfs een virtueel schouderklopje te krijgen. Bovendien krijgen we nu te maken met een generatie ouders die al langer op sociale media zit, ook daarom zagen we die tendens de voorbije jaren toenemen.”

Net doordat diezelfde jonge ouders opgroeiden met socialemediaplatformen als Facebook en Instagram, merkt Linten op dat er steeds meer wordt stilgestaan bij wat er online gedeeld wordt. Terwijl er vroeger misschien sneller achteloos een kinderfoto werd gepost, weten ouders vandaag dat het internet niet snel vergeet en denken ze grondiger na over wat ze posten.

“Ik sta heel bewust stil bij de foto’s die ik online zet”, knikt Sarah (34). “Zo had ik deze zomer een grappige foto van mijn dochtertje dat aan het neuspeuteren was terwijl ze een boek las, maar zoiets zal ik dus niet snel posten. Ik wil niet dat er op mijn kanalen foto’s staan waar ze zich ooit voor zou schamen, ook al is zo’n foto in mijn ogen gewoon schattig. Verder zorg ik er ook voor dat ze altijd aangekleed zijn als ik iets openbaar post. Geen rokje met daaronder een duidelijk zichtbare onderbroek en geen badpakken of zwembroeken.” Haar zoon Zeger (8) maakt het weinig uit. “Ik vind het niet per se leuk als mama een foto op Instagram zet, maar ook niet erg. Ik kijk eigenlijk nooit naar de foto’s die ze post, dat vind ik niet belangrijk. Ik sta overal mooi op.”

Thomas (29), papa van twee dochters, gaat nog een stapje verder dan Sarah. Hij plaatst zijn kinderen nooit herkenbaar in beeld. “Ik merk dat jonge ouders bewuster bezig zijn met wat ze wel en niet online delen. De vorige generatie deelde meer, vanuit een drang om ‘het echte ouderschap’ te tonen en bijvoorbeeld foto’s te posten van hun kind dat net overgegeven had of zijn behoefte deed in de douche. Dat is nu misschien hilarisch, maar je wilt niet dat je kind daar tien jaar later op aangesproken wordt. Het internet vergeet niet. Een grappige foto die je ooit online zette, kan je nog jaren achtervolgen. Ik plaats daarom geen foto’s van anderen waarop ze herkenbaar zijn als ik niet weet dat die personen dat oké vinden. Als mijn dochters later oud genoeg zijn en zelf akkoord gaan met het delen van een foto, zal ik dat waarschijnlijk wel doen. Eigenlijk is dat de enige afspraak rond ouderschap die mijn vriendin en ik hebben.” (lacht)

Voor het eerst is er online een spreidstand zichtbaar. Terwijl de ene ouder huilfoto’s van zijn kind post met een ludiek onderschrift, plaatst de andere systematisch emoticons over de gezichten van zijn kroost, zodat het niet herkenbaar in beeld komt. “Steeds meer ouders, kinderen en jongeren zijn zich ervan bewust dat wat ze online zetten invloed heeft”, knikt Linten. “Dat maakt dat veel jonge ouders er vanaf de start bewust mee omspringen. Wat je nu deelt, kan later altijd terugkeren. Sommigen vinden het hun recht als ouder om dingen te delen, anderen doen het bewust niet omdat ze hun kind later zelf willen laten beslissen.” Linten wil benadrukken dat er niet één juiste keuze is, maar dat dit sterk afhangt van hoe jij het zelf aanvoelt en, ook niet onbelangrijk, wat je kind aangeeft.

Geen foto’s posten, mama

Naast een nieuwe generatie ouders is er namelijk ook een nieuwe generatie tieners opgestaan die, afhankelijk van hun ouders, al dan niet een heel digitaal fotoarchief online hebben. Niet elke puber vindt dat even leuk. Volgens een onderzoek van Apestaartjaren uit 2018, een bevraging door Mediaraven, Mediawijs en Universiteit Gent bij twaalf- tot achttienjarigen, blijkt dat 20 procent het niet leuk vindt dat hun ouders foto’s van hen online plaatsen, vooral niet als het gênante foto’s betreft. Volgens de bevraagde jongeren zouden ouders ook in 58 procent van de gevallen geen toestemming vragen voor ze iets posten. In het onderzoek van MediaNest uit 2021 zegt nochtans maar liefst 82 procent van de ondervraagde ouders dat ze wel toestemming vragen aan hun kinderen (14 tot 18 jaar).

Meer dan een grote verschuiving is het volgens Linten eerder een kwestie van perceptie. “In drie jaar tijd zal er wel een kleine evolutie geweest zijn, maar ik denk dat het vooral een verschil in interpretatie is. Het is niet omdat je de ene foto van je kind mag posten of naar de grootouders sturen, dat dit voor een andere foto ook geldt”, legt de mediaspecialiste uit. “Het idee van toestemming kan duidelijk verschillen voor ouders en kinderen. Het is soms moeilijk in te schatten wat voor een tiener gênant is. Zijn dat de paarse broeken uit hun kindertijd of een huilfoto?” Voor Noa (13) is het duidelijk: haar ouders mogen geen enkele foto van haar online plaatsen. “Heel vaak sta ik niet mooi op foto’s, dus ik heb niet graag dat mijn gezicht op sociale media staat”, legt de tiener uit. “Dan geef je die controle een beetje uit handen en dat vind ik niet leuk. Ik wil niet dat foto’s via die weg tot bij ouders van vriendinnen of klasgenoten komen en iedereen ze te zien krijgt. Waarom niet? Soms hoor je mensen lachen om hoe iemand op een foto staat. Op mijn eigen social media post ik daarom ook vrijwel niets, af en toe eens iets op TikTok, maar nooit met mijn gezicht. Ook op school heb ik aangegeven dat ik niet op foto’s wil verschijnen die online worden gedeeld.”

Ze was amper elf toen ze de boodschap aan haar ouders doorgaf. “Ik probeer dat sindsdien altijd te respecteren”, zegt haar mama Martien (41). “Toevallig is het onlangs op haar verjaardag toch gebeurd dat ik een foto op mijn pagina had gezet. Ik kreeg meteen een berichtje van Noa dat ik die moest verwijderen. Dan zeg ik haar dat ik het jammer vind omdat het zo’n mooie foto is, maar verwijder ik hem toch zonder verder aan te dringen. Ze heeft een eigen wil en ik vind het belangrijk dat die gerespecteerd wordt. Als tiener kijkt zij natuurlijk heel anders naar zichzelf dan hoe ik haar zie.”

De 16-jarige Kerenza houdt er ook een bijzonder strenge selectie op na bij haar ouders. “Familiefoto’s zoals met Kerstmis mogen, maar alleen omdat daar ook anderen op staan en ik het op zich wel een mooie herinnering vind”, legt ze uit. “Een vakantiefoto in bikini hoeft dan weer niet. Van foto’s waar ik alleen op sta, vind ik het sowieso minder fijn als mijn ouders die delen. Ze pakken er altijd de slechtste foto’s uit en ik vind het niet zo leuk als ze dat voor mij beslissen. Bij een foto samen met mijn broertjes hangt het er dan weer van af hoe ik erop sta. Zelf post ik wel foto’s van mezelf of mijn sociaal leven, maar ik heb daar gewoon een beter oog voor dan mijn ouders.”

Hoewel Sibyl (18) er nu geen problemen meer mee heeft dat haar mama foto’s van haar op Facebook of Instagram zet, vroeg ze op haar twaalfde om dat niet langer te doen. “Ik startte aan de middelbare school en ik kende mijn klasgenoten nog niet. Ik wilde vermijden dat zij oude foto’s van mij konden zien.” Op haar zestiende vroeg ze aan haar mama om alle foto’s te verwijderen die er van haar op Facebook en Instagram te vinden waren. “Mijn grootste angst was dat ik zelf niet kon controleren wat er online stond”, vertelt Sibyl. “Wanneer mijn mama een foto wil posten, vindt ze steeds dat ik er mooi op sta. Ik was het daar niet altijd mee eens.” (lacht) Nu ze aan de universiteit studeert, maakt het haar allemaal minder uit. “Ik heb een ander beeld van mezelf intussen en vind het niet meer zo erg als ik eens niet perfect op een foto sta. Ik weet wie ik ben. Voor tieners is het gewoon moeilijker omdat je nog een bepaald imago wilt ophouden. Mijn mama is heel blij dat ik eindelijk van gedachten ben veranderd en ze opnieuw foto’s mag delen.”

Digitale tattoo

Wanneer je kind het niet fijn vindt dat je foto’s post, is het het beste om in gesprek te gaan, verzekert specialiste Karen Linten. “Misschien gaat het slechts over specifieke foto’s waarvan hij of zij wil dat je ze niet meer deelt, maar bij tieners kan het net zo goed een tegenreactie op de ouders zijn in die zin dat niets nog mag. Wie weet vinden jullie wel een manier om overeen te komen? Ik denk aan foto’s waar hun gezicht niet op staat. Het is zoeken naar een compromis en elke tiener is daar anders in. Wil je kind dat je letterlijk geen enkele foto meer online zet? Dat is lastiger als ouder, maar ik zou wel aanraden om er rekening mee te houden. Doe je dat niet, dan riskeer je een vertrouwensbreuk. Wel kan het zeker geen kwaad om regelmatig het gesprek aan te gaan. Zo toon je dat je het belangrijk vindt wat je kind denkt en ben je op de hoogte van hoe zijn of haar blik hierop verandert.”

Een andere bedenking die Linten suggereert, is of het wel altijd even belangrijk is om foto’s van je kind openbaar te delen. “Deel je het op Facebook met je uitgebreide vriendenlijst, waaronder mensen zoals ex-collega’s die je misschien al heel lang niet meer hebt gezien, of kan het ook in een privégroep in WhatsApp waar je perfect kunt bepalen wie wat ziet?” Ze waarschuwt voor de zogenaamde ‘digitale tattoo’. “Als iemand je foto gevonden en gedownload heeft, heeft verwijderen bijna geen zin meer. Het internet plakt”, aldus de media-experte. “Moet je daarom nooit iets delen? Nee, maar het is wel goed om je ervan bewust te zijn dat je die controle deels loslaat.”

Wanneer haar mama een foto naar haar grootouders stuurt via WhatsApp, vindt Noa dat helemaal niet erg. “Die zien mij toch vaak en dat is ook niet openbaar.” Wel wordt het een probleem als haar grootmoeder die foto vervolgens zelf online zet. “Moeke ziet niet altijd in waarom ik dat niet leuk vind en dan moet ik met haar in discussie gaan”, legt de tiener uit. “Ze is best koppig en kan er soms lang over blijven discussiëren, maar uiteindelijk verwijdert ze hem dan wel.”

“We horen vaker dat het moeilijker is om afspraken te maken met grootouders”, knikt Karen Linten. “Ze durven weleens foto’s rond te sturen naar al hun vrienden of alles op Facebook te zetten. Het is belangrijk om ook met hen die afspraken te overlopen om te vermijden dat de foto’s alsnog online belanden. Het is meteen ook een goede reflex voor jezelf ten opzichte van de kinderen van anderen. Maak goede afspraken met elkaar en controleer of je van de vriendjes van je zoon of dochter wel iets online mag zetten. Misschien vinden zij dat niet tof, in tegenstelling tot je eigen kinderen. Zo kan het bewustzijn alleen maar groeien.”

“Ouderschap vandaag betekent meer in samenspraak met je kind beslissen”, vindt ook Martien. “Je moet dergelijke zaken bespreekbaar maken als ouder en luisteren naar je kind. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat ze niet af en toe ook gewoon naar jou moeten luisteren.” (lacht)