Wat te doen bij zware menstruatiepijn (en geen menstruatieverlof)?

Voor Belgische vrouwen is er voorlopig geen menstruatieverlof in het vooruitzicht. Wat kunnen zij dan doen als ze zoveel last hebben van hun menstruatie dat ze niet kunnen gaan werken? Lieselot Theys, een osteopaat die gespecialiseerd is binnen het gynaecologisch gebied, beantwoordt vijf vragen.

Moeten Belgische vrouwen jaloers zijn op hun Spaanse seksegenoten, die binnenkort recht hebben op drie dagen menstruatieverlof, of is zo’n verlof overbodig? We legden de vraag voor aan Lieselot Theys, die het verschrikkelijk vindt dat acht op de tien vrouwen pijn ervaart bij het vrijen en/of last heeft van de menstruatie. Ze helpt hen als osteopaat die zich specialiseert in problemen als endometriose en PCOS bij Balance.Gent en ook hier, met enkele goede tips.

Welke klachten rond menstruatie zijn normaal en welke niet? 

Je menstruatie moet je normaal gezien verrassen: het moet pijnloos en regelmatig verlopen, zonder extra vermoeidheid of emotionele disbalans voor of tijdens de bloeding. Een lichte pijn in de onderbuik of onderrug mag voorkomen, maar mag niet functioneel of sociaal beperkend zijn en moet met een lichte pijnstiller opgelost zijn. Als de pijnklachten erger worden met het ouder worden, of zo hevig zijn dat pijnstilling niet werkt en je niet kan gaan werken, is er iets meer aan de hand. Die pijn kan wijzen op een onderliggende infectie of endometriose.

Ook klachten zoals hevige bloedingen, bloedstolsels in het menstruatievocht, te donkerkleurig bloed, een onregelmatige cyclus en erg lang bloed verliezen zijn abnormaal en kunnen wijzen op een hormonale disbalans of een ontstekingsreactie als gevolg op de hormonale schommelingen. In hetzelfde rijtje hoort trouwens ook het bekende PMS (premenstrueel syndroom) thuis, ofwel de brede schare klachten die opduiken voor de eigenlijke menstruatie: hoofdpijn, acne, vocht ophouden, gevoelige borsten, vermoeidheid, prikkelbaarheid, darmklachten, pijn in de onderrug…

Hoeveel vrouwen in België hebben menstruatieklachten in die mate dat werken onmogelijk is? 

Een op de drie vrouwen kan naar schatting elke maand een tijdje niet werken door menstruatiepijn.

Naar mijn mening en ervaring in de praktijk is dat cijfer een serieuze onderschatting, die valt te verklaren door enerzijds de taboesfeer die nog heerst rondom het onderwerp – wie praat over haar cyclus met de huisarts, gynaecoloog, partner of vriendinnen? – en anderzijds doordat dergelijke klachten enorm worden gebagatelliseerd. Denk dan aan de zorgverlener (of moeder, tante, vader, vriendin) die iets opwerpt als ‘het zal wel aan de hormonen liggen’. Maar wat mensen te vaak vergeten, is dat het om een hormonaal probléém gaat, net zoals een traag werkende schildklier of tekort aan testosteron bij mannen een hormonaal probleem kan zijn.

Kunnen Belgische vrouwen die zich beroerd voelen (maar geen menstruatieverlof hebben) een ziektebriefje vragen bij de arts?

Dat is zeker een optie, want menstruatieklachten kunnen meer zijn dan wat te vaak weggezet wordt tot ‘een beetje pijn’. Maar je mag daar niet stoppen. Als je zoveel pijn hebt tijdens een bepaalde periode van je cyclus, zou er gezocht moeten worden naar de oorzaak van die klachten.

En daar knelt vandaag vaak het schoentje. Ik wil ze geen eten geven, de vrouwen die ooit al verward of gefrustreerd uit de spreekkamer zijn gekomen en zich niet gehoord of onbegrepen voelen. Artsen zullen altijd wel willen helpen, maar ze begrijpen niet altijd goed wat je eigenlijk wil zeggen of vragen. Menstruatiepijn of -klachten zijn heel vage termen in de oren van een zorgprofessional. Het kan helpen om de communicatie daarom goed voor te bereiden en heel concreet te spreken. Enkele voorbeelden zijn dan zinnen als ‘Ik verlies … ml vocht tijdens mijn menstruatie, wat ver boven het gemiddelde ligt’, of ‘Ik heb enorme pijn tijdens mijn menstruatie en vier Dafalgans per dag helpen niet genoeg om mijn werk te kunnen doen’, of ‘Zou ik endometriose kunnen hebben, aangezien mijn pijnklachten progressief verergeren? Kunnen we hiervoor samen op zoek? Kun je mij doorverwijzen?’

Heb je advies om beter met pijn- en andere klachten om te gaan? 

Mijn grootste advies is om zelf even detective te spelen en uit te zoeken wat je menstruatiecyclus je wilt vertellen. Houd eens een drietal maanden een menstruatierapport bij. Hoe meer je zelf kunt vertellen over je cyclus, hoe sneller je arts tot een correcte diagnose kan komen.

Iets algemener kunnen volgende tips helpen tegen menstruatiepijn:

– Neem contact op met een gespecialiseerde arts of osteopaat. Zo kan er samen gezocht worden naar de onderliggende oorzaak. Ook kan de osteopaat helpen met de communicatie naar arts of werkgever toe.

– Neem op dagelijks basis een supplement op basis van kurkuma of omega 3. Dit heeft een ontstekingsremmende, dus indirect een pijnstillende, werking.

– Pas je dagelijkse activiteiten aan je cyclus aan: ga in het tweede deel van de cyclus eerder voor rustige activiteiten zoals yoga, zwemmen, wandelen of pilates. Het eerste deel van je cyclus is ideaal om aan krachttraining te doen.

– Theesoorten zoals frambozenbladthee, duizendbladthee of brandnetelthee helpen om de hormonale cyclus van de vrouw te reguleren.

– Neem een warm bad of leg een warm kruikje op de onderbuik. Hoe beter de onderbuik doorbloed is, hoe sneller afvalstoffen kunnen draineren, waardoor de pijn sneller verdwijnt.

– Slaap voldoende. Hoe beter de slaapkwaliteit, hoe beter de weerstand tegen externe prikkels of pijn.

– Wees niet te streng voor jezelf en neem eventueel extra rust tijdens de menstruatieperiode. Een vrouw maakt gedurende de maand steeds opnieuw een hormonale rollercoaster mee. Dit vraagt energie. 

– Vertrouw op je lichaam: je lichaam wil gezond zijn. Als dat niet lukt, wil dat iets zeggen. Kies voor een behandelplan dat je vertrouwt en blijf hier ook trouw aan. Heb geduld.

Wat denk je zelf van menstruatieverlof?

Ik ben niet eenduidig pro of contra.

Je menstruatie is niet enkel en alleen een menstruatie. Het is een weerspiegeling van je gezondheid. Als je hormonen in balans zijn, dan zal je een normale, regelmatige menstruatie hebben. Omgekeerd kan je afleiden dat je hormonen je iets willen vertellen al je een hevige menstruatie kent.

Als een vrouw even wat minder gezond is, zal ze dat merken aan haar menstruatiecyclus. De oorzaak kan een tijdelijk probleem zijn (denk aan een stressvolle periode op het werk, een streng dieet of een griepje) en hoeft niet altijd een groot probleem te weerspiegelen. Maar het kan evengoed signaleren dat je lijdt onder chronische stress, een schildklierziekte, een foute immuniteitsreactie (auto-immuunziektes, endometriose, …), stollingsproblemen, infecties of vergevorderde spijsverteringsproblemen. 

Belangrijker dan het inschakelen van menstruatieverlof is dat pijn en andere klachten niet meer worden gebagatelliseerd, en dat de klachten niet zomaar aan ‘de hormonen’ worden toegeschreven. Er bestaan genoeg onderzoeksmethodes om een gezondheidsprobleem diepgaander te onderzoeken en juist te behandelen. Als dat zou gebeuren, zouden veel meer vrouwen actief aan hun gezondheid werken, minder klachten hebben en daardoor ook minder menstruatieverlof nodig hebben.