Gerontoloog Christel Geerts: ‘Een positieve beeldvorming voor oudere vrouwen is nodig’

‘Vooral de oudere vrouwen zijn in onze maatschappij kop van jut’, schrijft gerontologe Christel Geerts. Ze is auteur van het boek Meisjes van 50 & meer en een van de 110 stemmen die we op de 110ste Internationale Vrouwendag aan het woord laten.

We komen van ver. Aan het begin van de 17^de schreef een zekere Jan van Doesborch uit Antwerpen een populair boek met als titel ‘Dat bedroch der vrouwen’. In het boek wilde van Doesborch mannen waarschuwen tegen vrouwelijke listigheid. Dat is niet zo absurd of uitzonderlijk als het nu klinkt. Doorheen de geschiedenis zijn vrouwen vaak als potentieel gevaarlijke wezens beschouwd. Vooral de iets oudere vrouwen waren kop van jut. Zij werden verdacht van allerlei verborgen kennis en duistere praktijken. Niet zelden eindigden zij op de brandstapel. Het is niet verwonderlijk dat in deze sfeer de geschiedschrijving vooral een mannelijke zaak was en er bijzonder weinig geweten is over oudere vrouwen.

Vandaag is de situatie iets beter. Het lijstje met rolmodellen van 50 plus is lang: Madonna (62), Celine Dion (52), Nancy Pelosi (80), Kamala Harris(56), Michelle Obama (56) en Angela Merkel (66), om er enkelen te noemen. De positie van oudere vrouwen is enorm verbeterd en ze hebben hun plaats in de samenleving terecht opgeëist. Toch moeten we mogen we ook anno 2021 de positie van oudere vrouwen niet uit het oog verliezen. De ongelijkheid en de ongewenste verschillen zijn nog altijd niet van de baan. Ik geef even een overzicht.

LEEFTIJD

Vrouwen hebben een gemiddelde levensverwachting die schommelt rond de 84 jaar, bij mannen is dat bijna 80 jaar. Toch zijn deze extra jaren niet alleen maar goed nieuws, het zijn vaak jaren in minder goede gezondheid die ze bovendien alleen doorbrengen.

SOCIALE SITUATIE

De sociale situatie van oudere vrouwen kent veel meer risico’s dan die van mannelijke leeftijdsgenoten: ze hebben een groter armoederisico (17,1% versus 15,6%), ze zijn vaker alleenstaand (ze overleven hun partner), ze hebben minder vrije tijd en ze worden vaker belast met de zorg voor ouders of schoonouders. Die zorgtaken heb je niet zomaar te kiezen, dat is iets waar ze vaak gewoon inrollen.

Doorgaans hebben vrouwen wel een beter en intenser sociaal netwerk waar ze heel wat kracht en levensvreugde uitputten. Anderzijds kan het ook een bron van zorgen en stress zijn. Ongeveer 20% van de 50-plus vrouwen heeft in haar leven te maken gehad met een echtscheiding. Zij die in een relatie zitten, zijn wel behoorlijk positief. Ook hun seksualiteitsbeleving wordt positief gewaardeerd door 50-plus vrouwen.

DE ARBEIDSMARKT

Vrouwen hebben qua aanwezigheid een grote sprong voorwaarts gemaakt op de arbeidsmarkt. Ongeveer de helft van de 55-65 jarige vrouwen is beroepsactief. Maar niet zelden worden ze geconfronteerd met leeftijdsdiscriminatie. Dit doet zich manifest voor wanneer men bijvoorbeeld opnieuw moet gaan solliciteren.

HET GELUKSNIVEAU

Zijn vrouwen gelukkiger dan mannen? Op basis van de empirische data kunnen we dat zeker niet beweren. Toch betekent dat niet dat de 50-plus vrouwen ongelukkig zijn. Hun lichaamsbeeld blijft een struikelblok en we zien ook dat ze zichzelf jonger inschatten dan mannen. Dit zou kunnen liggen aan het maatschappelijke beeld van oudere vrouwen, dat niet zo positief is, waardoor ze de neiging hebben om zich te distantiëren van hun leeftijdsgroep. ‘Hoe ouder we worden, hoe jonger we ons voelen’. Een positieve maatschappelijke beeldvorming is een aandachtspunt , zonder daarbij te vervallen in een jeugdcultus. Soms lijkt het alsof de samenleving zegt: ‘Je bent misschien vijftig, maar laat dat vooral niet te hard merken.’

CATCH 22

Vrouwen van 50-plus zijn een grote groep. In Vlaanderen alleen al zijn er meer dan 1,4 miljoen vrouwen ouder dan 50. Het is een groep wiens levenssituatie toch wat risico’s inhoudt, zeker als je dit vergelijkt met hun mannelijke leeftijdsgenoten. Het is ook deze groep van vrouwen die in het vizier komt van het beleid wanneer men het heeft over het verhogen van de activiteitsgraad. Tegelijk rekent men op deze groep om actief aan mantelzorg te doen. Een ‘catch 22’ voor velen van deze vrouwen.

Redenen genoeg om op Internationale Vrouwendag deze 50-plus vrouwen blijvend onder de aandacht te brengen. Al durf ik erop rekenen dat deze vrouwen, die toen ze jong waren hun bh’s verbranden en uit volle borst ‘The times they are changin’ zongen, ook in deze fase van hun leven op de barricades gaan staan.