‘Geef zwarte meisjes hun kindertijd terug’

‘Lange tijd had ik het gevoel dat ik als zwart meisje zo snel volwassen moest worden dat ik geen tijd had om ten volle van mijn jeugd te genieten’, schrijft Stampmedia-redacteur Patricia da Costa in een openhartige column.

Als kind had ik verplichtingen die al mijn andere witte vrienden niet hadden. Al van jongs af aan zorgde ik voor mijn broers en zussen. Op mijn achtste haalde ik hen van school en was ik oppas en verantwoordelijke van dienst. Als er iets zou mislopen, was dat mijn schuld. Naarmate ik ouder werd stapelden de verplichtingen zich op. Ik denk dat ik op 11-jarige leeftijd begon te helpen met het huishouden. Rond de leeftijd van 13 jaar moest ik in de keuken toekijken om te leren hoe ik moest koken. Mijn eerste gerecht was rijst. ​

Hardnekkige stereotypes

Op mijn veertiende nam mijn moeder mijn kleerkast onder de loep. Ik moest me vrouwelijker kleden om er volwassener uit te zien. Mijn ‘kinderachtige’ kleding werd uit de kast gebannen. Ik herinner me nog levendig hoe mijn moeder me meetroonde naar de sectie voor volwassen vrouwen om kleding uit te zoeken die volgens haar wel geschikt was voor mijn leeftijd. Ik herinner me ook de starende blikken, en mijn eigen ongemakkelijkheid. Niet veel later volgenden de eerste opmerkingen over mijn lichaam. ‘Je ziet er zo volwassen uit, voor je leeftijd’ en ‘je rondingen zijn gegroeid, Patricia’. Opnieuw erg ongemakkelijk. Als reactie ging ik meer verhullende oversized kleding dragen.

Tegelijk werd ik steeds meer geconfronteerd met de stereotypes over zwarte vrouwen in de media. We zijn boos, luidruchtig, niet netjes en komen uit een ghetto. Ook al was ik zelf het compleet tegenovergestelde, toch leken die clichés aan mij te kleven. Door mezelf naar de achtergrond weg te cijferen, hoopte ik daar iets aan te veranderen.

Rond mijn vijftiende had ik het gevoel dat ik de meeste van mijn leeftijdsgenoten was ontgroeid. Ik kon niet lachen om de dingen die zij hilarisch vonden en meestal vond ik ze gewoon te kinderachtig. Ik had niet het gevoel dat ik echt bij de klas hoorde. Omdat ik zo snel volwassen moest worden, had ik amper tijd om ten volle van mijn jeugd te genieten. Dat zorgde ervoor dat ik echt niet graag naar school ging.

Ik ben intussen 21. Nu pas besef ik dat de bovenstaande situaties voorbeelden zijn van adultificatie én wat de impact ervan is op mijn mentale gezondheid. Nu pas besef ik dat het niet normaal is dat ik altijd moest bemiddelen tussen mijn ouders en moest zorgen voor mijn jongere broer en zus. Ik ben nog volop bezig met het ‘ontleren’ van de normen en verplichtingen die ik zo lang normaal vond. Het ding is: ik ben geen alleenstaand geval. Heel veel zwarte meisjes worden geadultificieerd, gezien en behandeld als volwassenen.Hun kindertijd wordt hen ontnomen door een reeks verplichtingen en strenge normen over hoe ze er moeten uitzien en zichzelf mogen uiten.

Emotionele incest

De adultificatie van zwarte meisjes is een fenomeen dat al sinds de slavernij een rol speelt in onze moderne samenleving. Tijdens de slavernij van zwarte mensen kwam dit tot uiting door jonge, zwarte meisjes aan het werk te zetten zodra ze ‘oud’ genoeg waren. Ze moesten op de velden werken of meehelpen tijdens het huishouden van de slavenmeester. Wanneer de meisjes dan ‘rijp’ waren – wanneer ze hun maandstonden kregen – werden ze verkocht of uitgehuwelijkt. Het proces herhaalde zich later bij hun kinderen. Hoewel slavernij al een lange tijd afgeschaft is, is de adultificatie van zwarte meisjes nog altijd een ding. Zolang we ons niet bewust zijn van dit fenomeen, zal het nog heel lang blijven bestaan.

Onlangs zag ik een tweet voorbijkomen over emotionele incest. Een heftige term waarmee men doelt op een volwassene die een kind gebruikt voor emotionele voldoening. Hierbij wordt het kind gedwongen om de volwassene emotioneel te steunen waardoor de grens tussen ouder en kind vervaagt. Denk aan ouders die hun kinderen inschakelen als bemiddelaars bij ruzies, hen vragen stellen over volwassen zaken of hun kinderen verbieden om vrienden te hebben.

Volgens de website ‘de verslaving voorbij’ kan dit vergaande gevolgen hebben. Kinderen leren hun eigen grenzen niet kennen. Ze dragen verantwoordelijkheden die voor hen te groot zijn. Zulke kinderen belanden op latere leeftijd vaak in moeilijke en zelfs toxische relaties. Ze worden vaker geplaagd door verlatings- en bindingsangst, en het gevoel nooit goed genoeg te zijn.

Het is belangrijk om te weten dat fenomenen als ‘adultificatie’ en ‘emotionele incest’ bestaan en dat zwarte meisjes er proportioneel vaak mee te maken krijgen. Bij deze voer ik een pleidooi om zwarte meisjes hun kindertijd terug te geven. Ik geloof en hoop dat stereotypes over zwarte meisjes en vrouwen geleidelijk zullen vervagen, maar dat zal nog niet voor morgen zijn. Het is belangrijk dat we erkennen dat het een systematisch probleem is. We zullen eerst in onszelf moeten kijken en kijken of we het fenomeen niet onbewust zelf in stand houden. Daarnaast moesten we ook actief andere mensen hierover informeren.