Filosofe Tinneke Beeckman over stoïcisme, duidelijk dé trend op filosofievlak in 2022

Populaire boeken, veel gevolgde Instagramaccounts en op 21 mei met Stoïcon-X Gent zelfs een heel festival rond het thema: waarom stoïcisme zo populair was in 2022.

Tinneke Beeckman is filosofe en auteur van onder andere Machiavelli’s lef en Door Spinoza’s Lens. Ze is vaak te gast in De Afspraak.

“Ik begrijp waarom stoïcisme vandaag zo populair is. Het is niet alleen een filosofisch concept, maar ook een praktijk, met oefeningen en richtlijnen die je handvaten geven om je leven te leiden. De stoïcijnen waren de erfgenamen van Socrates en probeerden na te denken over hoe je omgaat met de wereld om je heen, als die wereld chaotisch, moeilijk of overweldigend is. Wat ze in de oudheid vaak was. Ze kijken naar het effect van onze emoties en het belang van ratio, maken een onderscheid tussen onze gedachten en de buitenwereld, stellen dat je bij elke prikkel de keuze hebt hoe je ermee omgaat, doen je stilstaan bij de vraag wat jij in de hand hebt en wat niet en voorkomen dus dat we in spiralen in ons hoofd verdwijnen. Ze zochten ook naar manieren om een gevoel van machteloosheid in te perken en vonden dat je je in goede tijden best al voorbereidt op de onvermijdelijke slechte tijden. Denk aan Marcus Aurelius, de veldheer die ook in vredestijd op de grond sliep, zodat hij het tijdens veldslagen geen probleem vond, of aan Seneca die zei dat het eten van eenvoudige maaltijden je voorbereidt op magere jaren. Vandaar dat stoïcisme in tijden van crisis zo aantrekkelijk is. Het nodigt ons uit om te kijken naar hoe onze denkprocessen werken en heeft daarom gelijkenissen met meditatie en zelfs cognitieve therapie.

De stoïcijnse praktijk lijkt heel individualistisch, maar wat vaak vergeten wordt is dat de stoïcijnen vonden dat elke mens deel uitmaakt van een groter geheel. Wat er in ons gebeurt is de microkosmos, maar op maatschappelijk vlak gebeuren dezelfde dingen, en dus moet je als individu betrokken zijn bij de gemeenschap. De rol van de polis en de gemeenschap is cruciaal, en die overstijgt onszelf en onze gedachten. Vandaag grijpen mensen naar stoïcisme als een soort therapie voor zichzelf, maar het gaat fundamenteel ook over ons ethos tegenover de wereld, de natuur en dus ons burgerschap. Jezelf en je emoties onder controle houden, werkt ook alleen als je in een gemeenschap leeft met wetten en regels.

Stoïcisme gaat dus zeker ook over verbinding. Dat is net het mooie aan deze filosofie. Ze kan je helpen om je frustratie in te perken als je in de file staat, maar tegelijkertijd geeft ze ook je plaats in de wereld aan.”