Emily Witt, schrijfster van ‘Future sex’: ‘Seksuele vrijheid is niet: met 100 mensen slapen’

Soms kan de wereld je nog echt verrassen. Zoals wanneer Cat Person, een kortverhaal van Kristen Roupenian in The New Yorker over een niet echt goed gelopen onenightstand, viraal gaat en eindeloze discussies oplevert over goede en slechte seks. We zijn hongerig naar verhalen over seksualiteit, stelt Emily Witt in Future Sex, omdat we nog niet echt weten hoe we moeten omgaan met de seksuele vrijheid die we vandaag lijken te hebben.

Stel: je teleporteert je betovergrootouders naar 2018. Ze zouden hogelijk verbaasd zijn over dingen als internet en harttransplantaties, vrouwelijke Bondskanseliers en zwarte presidenten, homohuwelijken en sushi. Waar ze ook van zullen opkijken, zijn naakte Adams en Eva’s op tv, boekhandeltafels vol Vaginaboeken en een artikel over masturbatie in een blad als dit. Iets waarvan je in hun tijd nog blind werd.

De wereld is in 150 jaar stevig veranderd, en ons seksuele leven is dat op het eerste gezicht ook. Maar wat als je een tweede keer kijkt, vroeg de Amerikaanse schrijfster Emily Witt zich af. ‘Alles evolueert constant. Meer mensen leven alleen, technologie verandert onze gemeenschap en de manier om nieuwe mensen te leren kennen, de waaier aanvaardbare seksuele identiteiten, wordt breder én we praten openlijker over seksualiteit.

Dat laatste is niet nieuw. Casanova, Boswell, De Sade, er wordt al lang geschreven over de escapades van mannen, maar bij vrouwen is dat een verborgen geschiedenis. Vrouwelijke seksuele vrijheid is recent en ik denk dat we daarom hongerig zijn naar verhalen over hoe te leven in deze nieuwe wereld. Het succes van Cat Person is daar een mooi voorbeeld van. Het is een excellente beschrijving van slechte seks vanuit het standpunt van de vrouw, wat uitzonderlijk is in de literatuur, en bovendien ziet de vertelster het niet als een trauma, maar als een leerervaring.

De mannen in mijn omgeving vonden het een ontluisterend verhaal, omdat de minnaar in het verhaal absoluut niet beseft hoe slecht de seks was. Dat verklaart volgens mij waarom het zoveel teweegbracht. Dingen als vibrators en onenightstands zijn mainstream, maar het is een illusie dat het makkelijk is om dates en seks te hebben. Daarom ging ik op onderzoek.’

Witt onderzocht de wereld van internetdaten en polyamorie, ging naar orgasmeworkshops en seksfeesten, bezocht een pornofilmset, waagde zich in de webcamwereld en trok naar het Burning Man-festival. Haar boek Future Sex is het verslag van die persoonlijke zoektocht. ‘Toen ik begon te schrijven, las ik veel doem-artikels over hoe we dankzij internet naar mensen shoppen, seks hebben en ze daarna gewoon weggooien. Maar in mijn eigen leven werkt het helemaal niet zo. Het is niet omdat Tinder bestaat, dat alles plots vanzelf gaat en onze onzekerheden verdwijnen, bijvoorbeeld. Technologie brengt ons met elkaar in contact, maar neemt de rommeligheid van aantrekking, verliefdheid en lust niet weg.’

KOPJE KOFFIE, MISSCHIEN?

Je hebt het in je boek vooral over jonge mensen, maar vandaag worstelen ook vijftigers en zestigers met vragen rond onze seksuele vrijheid.

Emily Witt: ‘Klopt. Seksuele vrijheid is niet voorbehouden aan jonge mensen. En seksuele vrijheid is niet: honderd afspraakjes hebben en met honderd mensen slapen. Het gaat over stilstaan bij wat je voorkeuren zijn en waarom. Veel van mijn ideeën over wie ik ben, over wat goed of slecht is, hebben een link met seksualiteit. Omdat ik hetero, blank, vrouw en middenklasse ben, past mijn seksualiteit toevallig in het idee van ‘normaal’, maar ik heb me daar eigenlijk nooit vragen bij gesteld. Onze ideeën van normaliteit zijn een construct. Als maatschappij hebben we ondertussen begrepen dat normaal een brede waaier aan dingen omvat. Een verhaal als Cat Person wekt discussie op, en dat is goed. Het betekent dat we nadenken over onze seksualiteit en hoe we die in een relatie uitdrukken, over wat onze lichamen fijn vinden en hoe we onze grenzen bewaken. En dus ook leren assertief te zijn en duidelijk te maken dat we geen seks willen ook al zijn we met iemand naar huis gegaan. Ik denk dat het alleen maar goed is voor iedereen om zich af te vragen wie we zijn, wat we normaal of natuurlijk vinden en waar die ideeën vandaan komen.’

En wie ben jij?

‘Ik was een braaf meisje. Ik kon onenightstands hebben en naar porno kijken, maar het ultieme doel bleef huisje-boompje-beestje. Zoals veel vrouwen, zag ik seks als iets wat naar een relatie leidt. Dat is niet vreemd, want alles staat in onze maatschappij in het teken van koppels. Dat besef ik goed, want ik woon vandaag samen, maar ik ben jaren single geweest en ik zal het in de toekomst nog zijn. Het is lastig dat je leven zich dan voor een stuk aan de zijlijn afspeelt, alsof je er niet bij hoort en geen behoefte hebt aan contact. Daarom ging ik op zoek naar wat seksualiteit kan zijn voor een individu, en niet een deel van een koppel. Er blijken veel seksuele ervaringen buiten daten en romantiek te vallen. De vraag is dan: wat is er dan mogelijk? Hoe heb je erotische vriendschappen? Hoe maak je die beter?’

We doen dat niet goed, dat soort nergens toe leidende seks, is je conclusie.

‘We moeten nog veel leren, ja. Hoe heb je een losse seksuele relatie en ga je toch teder en respectvol met elkaar om, bijvoorbeeld. Mensen worden soms ongerust als ze met iemand slapen op wie ze niet verliefd zijn. Ze willen duidelijk maken dat ze niet meer willen dan casual seks, dus gaan ze afstandelijk en onaangenaam doen. Terwijl je ook gewoon open en eerlijk kunt zijn en gezellig koffie kunt zetten de volgende ochtend. Het zou al helpen als we een manier vonden om die relaties en contacten te omschrijven en ze zo te erkennen als deel van de realiteit. Friends with benefits, dat klinkt alsof het per ongeluk gaat. Er moet toch een nobeler manier zijn om dit te omschrijven?’

GENOT IS GENOT

Als maatschappij hebben we niet alleen ideeën over koppels en singles, maar ook over mannen en vrouwen. Denk: lustige mannen willen zoveel mogelijk partners, vrouwen moeten verliefd zijn om van seks te genieten.

‘Terwijl dat doodgewoon niet klopt. Toen ik aan het boek begon, las ik overal dat Tinder, porno en polyamorie slecht zijn voor vrouwen. We zouden onszelf tot object maken als we ons op een bepaalde manier kleden of gedragen, en een vrouw die een strikt seksuele ervaring wil, is iemand die zwicht voor de wensen van de man. Ik vond weinig kritische vragen over dat discours en als je dat genoeg leest, ga je dat geloven.’

Vandaar dat vrouwen zich soms afvragen of ze hoge hakken dragen of handboeien kopen omdat ze het zelf willen of omdat het past in de clichédefinitie van sexy.

‘Precies.Hoe je je kleedt, wat je met je schaamhaar doet, of je casual seks hebt, of naar porno kijkt, als vrouw moet je jezelf verantwoorden. Vaak ook tegenover jezelf. Terwijl de vraag die we ons beter zouden stellen is: hoe ziet vrouwelijke seksuele kracht eruit? Daarom heb ik voor dit boek een gedachte-experiment gedaan, ik heb beslist dat ik de mensen zou vertrouwen. Als een vrouw die BDSM-porno maakt me zei dat ze er echt van geniet, dan geloofde ik dat. Of neem livewebcams. Dat wordt meteen als vreemd weggezet, maar een meisje legde uit dat zij zich meer op haar gemak voelt in die anonieme, indirecte situatie. Haar op haar woord geloven, leek me het meest feministische wat ik kon doen. Dat liet me ook toe om mijn oordeel over mijn eigen genot uit te stellen. Toen ik ontdekte dat een bepaald soort pornografie me echt opwond, heb ik dat gewoon aanvaard. Iets overwegen, ook als je er ongerust over bent of als je denkt dat het je zal afstoten, is nuttig. Alleen zo raak je voorbij clichés en vooroordelen.’

Striemen en blubberbuiken

Clichés achter ons laten blijkt moeilijk. We praten en schrijven dan wel over seksualiteit, het blijft vaak theoretisch en een oordeel is meestal niet ver weg.

‘Als jonge vrouw ontdekte ik snel dat ik geen mooie lingerie nodig had om sexy te zijn. Niemand keek ooit naar mijn ondergoed. (lacht) ‘Sexy’ zoals het me verkocht werd, was niet wat de mannen waar ik mee sliep wilden. Zij vonden soms een deel van mijn lichaam mooi, waarvan ik had geleerd dat het onaantrekkelijk of walgelijk was. Er was me een verkeerd beeld geschetst over seks, hoe ik ermee kon omgaan en hoe ik het kon gebruiken. Vooral vrouwen leren nog dat seksualiteit een delicaat ding is dat gekwetst wordt als het aan de wereld wordt blootgesteld, terwijl het met seks is zoals met veel dingen in het leven: kennis hebben, bijleren en ervaring opdoen zijn in ons voordeel. Neem porno, iets waar we als maatschappij – alweer – heel dubbel naar kijken. Ofwel brengt een kwaliteitskrant een ‘ernstig stuk’ over de problemen, ofwel is de houding: porno is alledaags en doodnormaal, en er valt niets meer over te zeggen. Geen van beide kloppen met mijn ervaring. Ik had er vragen over, dus ging ik dat onderzoeken.’

Waarna je ontdekte dat porno kijken je meer zelfvertrouwen gaf.

‘In de ‘gewone’ media krijgen we een homogeen beeld van schoonheid, maar porno leerde me dat niet alleen haarloze perfecte lichamen seks hebben. Je ziet er iedereen, dik, dun, oud, jong, met moedervlekken, striemen, cellulitis, blubberbuiken en tepels in alle kleuren en vormen. In de VS is er nog veel schaamte over lichamen en die variatie vind ik geruststellend om te zien.’

Je ging ook op bezoek op de set van een film waar behoorlijk extreme dingen gebeurden.

‘Klopt. Mensen die porno maken, hebben zowat alles gedaan en met veel mensen geslapen, en dus gaan we ervan uit dat ze gecorrumpeerd of getraumatiseerd zijn. Want de norm is: twee mensen die waardige seks hebben op een romantische manier. Maar ik ontmoette vooral seksueel zeer zelfverzekerde mensen. Weet je, het vraagt een volwassen cultuur om realiteit van fantasie te onderscheiden. In de jaren tachtig was het idee: porno is de theorie, verkrachting de praktijk. Zo werkt het niet. De meeste kijkers willen helemaal niet uitproberen wat ze in porno zien, ze vinden het gewoon opwindend. Maar ik begrijp die angst, want ik had ze ook. Door dit boek heb ik geleerd dat fantasie echt kunnen onderscheiden van de realiteit, een vorm van verlichting is. Feministische porno vind ik daarom vaak saai. Niet intens genoeg. Ik word niet opgewonden van een man die een Ikeakast in elkaar zet. Het is te veilig. Dat wil ik weliswaar in mijn leven, maar niet in porno.’

#METOO

Uitzoeken hoe je seksualiteit in elkaar zit is in onze maatschappij sowieso niet makkelijk, maar daarbovenop komen er ook heel wat reële gevaren.

‘In theorie leven we in een wereld waar we onze verlangens en fantasieën kunnen benoemen en veilig kunnen onderzoeken, maar de praktijk is anders. De wereld is daar nog niet klaar voor. Ik heb een vriendin die bewust vrijblijvende seks heeft met internetdates en een heel systeem heeft om dat veilig te maken. Foto’s uitwisselen, telefoneren, duidelijke afspraken vooraf, ze is zich altijd bewust van de risico’s. Zelf geef ik niet snel toe dat ik casual seks oké vind. Als je dat tijdens een date vertelt of in je onlineprofiel zet, cre- eert dat verwachtingen. Want het is niet omdat ik casual seks oké vind, dat ik het altijd en met iedereen wil en veel mensen gaan slecht om met afwijzing.’

Of ze houden geen rekening met wat de ander wil en doen gewoon hun zin. De #metoo-tsunami toont aan hoe alledaags seksueel grensoverschrijdend gedrag, aanranding en geweld nog altijd zijn.

‘Klopt. Het is choquerend hoe vaak dat soort immoreel gedrag nog voorkomt. Weet je, als mensen nostalgisch zijn naar een meer romantische tijd, dan vergeten ze vaak dat dat ook de tijd was dat mishandeling, grensoverschrijdend gedrag en trauma stilgehouden werden. Dat mensen zich neerlegden bij dingen waar je je helemaal niet bij moet neerleggen. Dat het er vaak niet toe deed of je ja of nee zei, de ander kreeg wat hij wilde. Ik denk dat het goed is dat we er nu over durven te praten en dat er zoveel naar buiten komt.’

Of hoe seksuele vrijheid ook daar een bijdrage aan kan leveren?

‘Exact. Kijk, onze seksuele vrijheid maakt ons niet noodzakelijk gelukkiger en zoeken naar je eigen weg in die vrijheid is soms stresserend en moeilijk. Maar als we onszelf toelaten om ook de positieve kanten te zien, dan ben ik optimistisch. Ik wilde met Future Sex geen weeklacht schrijven voor het romantische ideaal dat verloren is gegaan, maar een model zoeken van echte opwinding en oprechte ontdekking van wie we zijn. Zelf ben ik na het boek niet meer bang om alleen te zijn. Ik zal altijd een fijn seksueel leven hebben. Ik kan naar porno kijken, video’s maken, lessen volgen en nieuwe rituelen ontwikkelen. Voor ik dit boek schreef, was seks voor mij iets waarmee je experimenteert als je jong bent, tot je een koppel bent. Als je dan pech hebt en het loopt niet helemaal goed, kom je in een soort aseksuele zone terecht. Nu zie ik seks als iets waarover ik mijn leven lang kan bijleren en hoop ik in een wereld te leven met een breder scala aan seksuele mogelijkheden. Er zullen jaren monogame seks binnen een koppel zijn, en periodes waarin ik celibatair leef of dingen uitprobeer. Ik weet nu dat er mogelijkheden zijn, en dat is een fijn vooruitzicht voor de toekomst.’