‘Donorkinderen verdienen beter: wanneer wordt donoranonimiteit in ons land afgeschaft?’

‘Niet-anonieme spermadonatie kan donorkinderen veel leed besparen’, betoogt ervaringsdeskundige Ans Cornelissens in deze open brief, naar aanleiding van de Dag van het Donorkind vandaag. ‘Na 22 jaar knaagt het nog altijd dat mijn stamboom voor de helft blanco is.’

Ik ben Ans en ik ben een donorkind. Een term waar jij je misschien weinig bij kan voorstellen. Ik werd in 2001 ‘verwekt’ op de fertiliteitsafdeling van het UZ Jette. Ik heb twee mama’s die ervoor kozen om via anonieme spermadonatie hun kinderwens te vervullen. Al zolang ik me kan herinneren, ben ik heel nieuwsgierig naar die anonieme donor, die grote onbekende die zo’n cruciale rol heeft vervuld in de start van mijn leven.

Ik mis absoluut geen vaderfiguur en heb ook geen behoefte aan erkenning door die man. Maar ik wil meer weten over mijn afkomst, waar ik vandaan kom. Mijn stamboom is voor de helft blanco. Dat blijft na 22 jaar nog steeds knagen. Als kind dacht ik van elke man die ik tegenkwam dat hij mijn vader kon zijn. Is het die voorbijganger? Of mijn leraar aardrijkskunde? Die bekende politicus misschien? Hebben we niet dezelfde ogen? Het is een constante bron van onzekerheid, een steeds weerkerende vraag zonder antwoord.

Knagende onwetendheid

Hoe ouder ik werd, hoe meer ik me in de wereld van spermadonatie ging verdiepen. Ik leerde zo verschillende donorkinderen kennen, ieder met zijn eigen verhaal of zoektocht. Ik heb geleerd dat iedereen anders omgaat met zijn lot als donorkind. Sommigen staan er amper bij stil, anderen zijn net als ik heel nieuwsgierig. Ik ken donorkinderen die vinden dat hen een groot onrecht is aangedaan, dat het hun keuze niet was om in een labo ‘verwekt’ te worden. Nog anderen zijn gewoon blij dat ze bestaan maar beseffen dat ze daar onwetendheid als prijs voor moeten betalen.

Wat al die Belgische donorkinderen gemeen hebben, is dat er weinig of geen erkenning voor hen is in onze maatschappij. Een spermadonor heeft het recht om anoniem te blijven. Het is in ons land wettelijk verboden om zijn identiteit bekend te maken. Maar wat met de rechten van het donorkind? Heb je als kind niet het recht om te weten waar je vandaan komt?

Wensouders, ook de mijne, hebben vaak bakken liefde te geef. Of het nu koppels met vruchtbaarheidsproblemen, alleenstaande moeders of lesbiennes zijn, ze kiezen heel bewust en weloverwogen om een kind ter wereld te brengen. Maar ze moeten zich ook bewust zijn dat een donortraject niet stopt wanneer hun kind geboren wordt. Als donorkind draag je je hele leven bepaalde vragen en gevoelens met je mee. Het is essentieel dat wensouders zich voorbereiden op deze vragen en hoe ze hier best mee omgaan.

Traceerbare donoren

En ook bij onze politici ligt een grote verantwoordelijkheid. Er bestaat nauwelijks een wettelijk kader rond spermadonatie in België. Er is nauwelijks opvolging, nauwelijks begeleiding. Wat wel in steen gebeiteld staat, is dat het in België verboden is om als wensouders voor spermadonatie van een onbekende maar traceerbare donor te kiezen. Wie in ons land een kind wil krijgen via donatie, moet ofwel zelf een donor uit de eigen kennissenkring aanbrengen ofwel voor een volledig anonieme donor via het ziekenhuis gaan, maar die blijft dan ook voor eeuwig anoniem.

Nochtans is er zowel vanuit de donorkinderen als de wensouders veel vraag naar traceerbare donoren. Iets wat in Nederland – omwille van de vele schandalen rond o.a. fertiliteitsartsen die hun eigen zaad gebruikten bij patiënten – wel op de politieke agenda stond. Anonieme donatie is er sinds 2004 verboden. Dat wil zeggen dat traceerbare donoren, waarbij mannen zeer bewust hun identiteit willen bevestigen, in Nederland de norm zijn. Het donorkind kan daarbij, wanneer gewenst, op latere leeftijd contact opnemen met zijn of haar donor.

Die mogelijkheid zou voor mij – en voor vele andere donorkinderen die ik ken – een wereld van verschil maken. Als donorkind is de helft van je afkomst één groot vraagteken. Niet-anonieme donatie kan antwoorden bieden en zo veel leed van donorkinderen besparen. Ik kan oprecht geen reden bedenken waarom je daar als politicus tegen kan zijn.

Vandaag, 30 mei, ‘vieren’ we de Dag van het Donorkind. Ik besef dat dit geen thema is waar de maatschappij van wakker ligt. Maar het recht om te weten waar je vandaan komt en dat dit wettelijk ondergeschikt blijft aan het recht van de donor op anonimiteit, is iets waar duizenden donorkinderen in ons land iedere dag mee opstaan en gaan slapen. Ik hoop dat deze brief enige bewustwording kan creëren en dat meer politici dit onderwerp als een prioriteit gaan zien, zodat donorkinderen in de toekomst beter begrepen, begeleid en erkend kunnen worden.