De zomer door als introvert: ‘Niet iedereen loopt over van enthousiasme wanneer de zomer ons tegemoet huppelt’

Samen met 80 000 muziekliefhebbers een festival bezoeken, op een overvol strand gaan liggen of een cocktail drinken op een druk terras: het is niet altijd voor iedereen een pretje. Hoewel de zomervakantie voor de ene introvert het ideale moment is om op adem te komen, doet die de andere paniekerig naar lucht happen. Wij klopten aan bij auteur Ellen Jansegers en psychologe Leslie Hodge voor enkele tips.

Dat introverten gewoon verlegen mensen zijn, is een misvatting. Ook extraverten kunnen verlegen zijn. Ellen Jansegers, auteur van het boek Zwijgen is goud, verduidelijkt: “Bij introversie en extraversie spelen twee elementen mee: enerzijds waar je je energie vandaan haalt en anderzijds hoe je prikkels verwerkt. Het heeft dus weinig te maken met sociale vaardigheden of verlegenheid.”

“Over het algemeen laden de meeste introverten hun batterij op door tijd alleen door te brengen en rust te vinden”, gaat Jansegers verder. “Extraverten, daarentegen, krijgen energie van drukke omgevingen en veel sociaal contact. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat zij nooit nood hebben aan rust, maar hun batterij gaat wat langer mee. Na een drukke dag zal een introvert de opgedane prikkels verwerken door te contempleren, terwijl een extravert eerder de nood zal voelen verbaal te ventileren.” Psychologe Leslie Hodge vult aan: “Je merkt wel dat introverte mensen zich niet zo graag op drukke plaatsen bevinden of zich niet snel mengen in grote groepen met onbekende mensen. Dat vraagt veel energie van hen.” 

Zelfkennis

Het is niet zo dat je ofwel introvert, ofwel extravert bent; de eigenschappen bevinden zich op een continuüm. “Je kunt extraversie en introversie aanduiden op een gausscurve”, legt Jansegers uit. “Uit vragenlijstonderzoek blijkt dat over het algemeen genomen ongeveer veertig procent van de bevolking zich in het midden van de curve bevindt. Aan de uiteinden bevinden zich telkens dertig procent uitgesproken introverte mensen en dertig procent uitgesproken extraverte mensen. Tot de veertig procent in het midden behoren personen die zichzelf eerder zien als ambivert. Ambiverten zijn mensen die afhankelijk van de context introverte of extraverte trekken vertonen.” Ze dansen bijvoorbeeld iedereen wel van tafel in het bijzijn van vrienden, maar zijn bij familie eerder muurbloempjes, of omgekeerd.

De introverte lens

Je zou kunnen zeggen dat de zomer het seizoen is van de introvert: professionele verplichtingen vallen weg, je hebt veel tijd om boeken te lezen en de lange dagen nodigen uit om in je eentje een avondwandeling te maken. Kortom: je bent vrij om te doen wat je wilt. Dat is echter niet hoe elke introvert de zomer ervaart. “Niet iedereen loopt over van enthousiasme wanneer de zomer ons tegemoet huppelt”, aldus psychologe Leslie Hodge. Er wordt weleens vergeten dat de zomer ook het seizoen is van de drukke markten, volle weekends, luide vliegtuigen en sociale katers. Mara (30) vertelt ons hoe zij de zomer ziet door een introverte bril.

“Wanneer iemand aan mij vraagt of ik uitkijk naar de zomer, is mijn antwoord vaak ‘nee’. Laten we zeggen dat ik er voor zo’n twintig procent naar uitkijk. In de zomer ben ik iets introverter dan in de winter”, vertelt Mara. “Het is het seizoen waarin iedereen buiten komt en er van je wordt verwacht dat je altijd vrolijk en extravert bent. Daardoor ervaar ik in de zomer meer druk om ‘ja’ te zeggen wanneer iemand mij ergens mee naartoe vraagt. In de winter is dat minder het geval. Dan trekt iedereen zich een beetje terug.”

De sociale druk die Mara ervaart, heeft te maken met het feit dat ze introvert is in een samenleving die extraversie promoot. Of zoals Ellen Jansegers stelt in haar boek: “Als kind hoor je veel vriendjes en veel hobby’s te hebben. Als werknemer hoor je initiatief te nemen, veel te verdienen en je succes te tonen. Als vriend en familielid hoor je van feestjes, recepties en een druk sociaal leven te houden.”

Toch heeft Mara een manier gevonden om met sociale druk om te gaan. “Ik ben sinds de coronacrisis gestopt met al mijn persoonlijke keuzes te verantwoorden, want als ik gewoon iets niet wil, hoeft daar geen uitleg bij. Ik ben dan heel rechtuit: nee is nee. Toch heb ik de indruk dat mensen graag een verklaring willen voor mijn afwezigheid.” Die indruk is niet onterecht. Een uitleg geven voor een beslissing is volgens onderzoek namelijk een van de kenmerken van een oprechte verontschuldiging. Voor velen is een ‘sorry’ zonder toelichting onvoldoende. Wanneer je wel je keuze toelicht, daarentegen, heb je al een deel van je ‘fout’ goed gemaakt. Het zou dus best kunnen dat iemand het afwijzen van een uitnodiging toch persoonlijk opvat en het als onrechtvaardig beschouwt.

Extravert gedrag loont

“Vaak begrijpen mijn collega’s mij niet wanneer ik een uitnodiging afsla, omdat ze mij een bruisend persoon vinden, maar het is niet omdat ik altijd vrolijk ben, dat ik ook naar alle feestjes wil gaan. Mijn collega’s hebben een beeld van mij in een professionele context en denken dat ik in mijn privéleven automatisch dezelfde persoon ben. Ik ben inderdaad een vlotte babbelaar, maar ik verkies mijn stem te gebruiken tijdens een gezellig avondje met vrienden in plaats van in een club.”

Het valt Mara’s collega’s niet kwalijk te nemen. Voor extraverten is het werkleven namelijk vaak belonend, waardoor introverten zich soms (onbewust) extraverter gedragen op de werkvloer. Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat extraversie en loopbaansucces positief samenhangen. Je extraverter voordoen dan je bent, kan dus je professionele kansen verhogen, maar tegelijkertijd verwarrend zijn voor je collega’s.

Net zoals bij veel introverten, helpt het voor Mara om vooruit te plannen. “Een paar jaar geleden was ik voor de eerste keer op vakantie naar Italië met mijn toenmalige vriend en schoonfamilie. Zij deden constant extraverte activiteiten: elke dag naar het strand, het winkelcentrum of het dorp om anderen te zien. Er waren geen dagen waarop je voor de tv kon hangen of spelletjes kon spelen. Dat vond ik moeilijk. Sindsdien vraag ik op voorhand naar de planning wanneer ik met iemand afspreek. Je kunt daar wel rekening mee houden, maar je weet natuurlijk nooit op voorhand hoe het gaat uitdraaien. Daar heb ik het in de vakantieperiode moeilijk mee. Goed communiceren met de mensen rondom mij is daarom belangrijk, want zij kunnen er natuurlijk niks aan doen dat ik me af en toe wil afzonderen.”

Mara’s voornaamste advies voor onze (introverte) lezers: trek je niet te veel aan van wat andere mensen denken en negeer de groepsdruk om overal mee naartoe te gaan als je daar geen zin in hebt. Psychologe Leslie Hodge en auteur Ellen Jansegers vullen aan met extra tips die je als introvert kunt toepassen in de zomervakantie.

Zeven tips om het beste uit je zomer te halen als introvert

1. Breng je noden in kaart

Leslie Hodge vindt het belangrijk dat je jezelf de juiste vragen stelt bij het opstellen van je zomerplanning. Wat wil je echt heel graag doen? Waar heb je geen behoefte aan? Wat brengt jou energie? Wat vreet net energie? Concretiseer je keuzes door ze op te schrijven en voor te leggen aan je reispartners. Wil je even alleen zijn? Laat het dan weten. “Het is oké om tegen je reisgenoten te zeggen: ‘Ik ben wat introverter en ik heb af en toe de behoefte om me wat meer terug te trekken. Door dat te doen, word ik een aangenamer mens voor zowel mezelf als voor jullie. Neem dat zeker niet persoonlijk op’.” 

2. Plan vooruit

Wanneer je wat verder vooruitplant, krijg je een beter zicht op mogelijke ontsnappingsroutes en -momenten. Zoek op voorhand wat gezellige koffiebars waar je kunt passeren om een boekje te lezen of te genieten van muziek. “Vooruitplannen is niet alleen belangrijk wanneer je op reis gaat, maar ook gewoon in je weekends of op je doordeweekse zomeravonden”, vindt Hodge. Op voorhand een programma uitstippelen kan voor introverten zeker helpen, maar er moet ook ruimte zijn voor spontaniteit. “Je hoeft je echt niet strikt aan je planning te houden. Bekijk op voorhand wat je heel graag wilt doen en plan daarrond de rest van je activiteiten in”, adviseert Jansegers.

3. Bouw rustmomenten in

“Ik denk dat balans in dezen zeker het sleutelwoord is”, vindt Hodge. “Je kunt als introvert perfect naar festivals gaan of andere dingen doen die veel energie vragen, maar zorg tussen alle activiteiten door ook voor buffermomenten.” Die zijn, zoals hierboven aangegeven, belangrijk om de batterij op te laden en prikkels te verwerken. “Ik ben een grote pleitbezorger van the joy of missing out (genieten van het niet deelnemen aan sociale activiteiten, red.)”, verklapt Jansegers. “Ik houd ervan om gewoon thuis te blijven en op mijn eigen eiland met de voetjes omhoog van een cocktail te genieten.” 

4. Vermijd drukke vakantiebestemmingen

Als introvert doe je er goed aan de typisch toeristische bestemmingen te vermijden, zowel in binnen-als buitenland. “De Nederlandse kust is minder druk dan de Belgische en qua afstand meestal even ver rijden”, tipt Jansegers. Je kunt ook wat extremer gaan en in je eentje op zoek gaan naar volledige stilte met een stilte-of wandelreis. Volgens Hodge kan je je zo compleet loskoppelen van de alledaagse drukte thuis en in verbinding gaan met jezelf, de natuur en cultuur. 

5. Let op je timing

Het juiste tijdstip kiezen om je activiteiten te doen, kan overprikkeling vermijden. “Sightseeing kun je perfect doen vóór alle winkels open gaan”, zegt Jansegers. Zo laat je ruimte om de omgeving in je op te nemen en leuke adresjes op je eigen tempo te ontdekken. Sommige musea zijn ook ‘s avonds laat nog open. Het is dan minder druk en je kunt soms profiteren van een lateavondtarief. Goed voor de geest en de portemonnee.

6. Creëer je eigen eiland

Wanneer je toch beslist drukke plaatsen te gaan bezoeken, kun je een deel van de ruimte tactisch benutten. “Bouw je eigen zone op met een parasol of windscherm om je af te sluiten van de drukte”, adviseert Hodge. Oordoppen kunnen bij drukte ook een geheim wapen zijn. “Je kunt in lawaaierige steden de rustige plekken opzoeken, zoals kleine parken”, suggereert Jansegers. “Op festivals heb je vaak ook chillzones met hangmatten waarin je je kunt terugtrekken.”

7. Wees eenzaamheid de baas

Solo reizen is ook populair onder introverten, maar dat kan na een tijdje een gevoel van eenzaamheid veroorzaken. Leslie Hodge geeft een tip om dat te vermijden: “Om hier ook weer de balans tussen drukte en alleen-zijn te bewaren, kun je een vaste persoon aanspreken om mee te socializen in het ho(s)tel, zodat je niet constant met nieuwe mensen tijd moet doorbrengen.” Dat bevordert ook de diepgang van de gesprekken, waar introverten veel belang aan hechten.