Hoe kan je de internationale dag van geluk vieren in tijden die vooral veel verwarring oproepen? Geluksprofessor Lieven Annemans geeft tips en een hart onder de riem. ‘We kijken naar boven en vooruit, en we gaan op zoek naar wat we kunnen voor anderen en voor onszelf. Op zoek naar de essentie van geluk.’
Op 20 maart vieren we de internationale dag van het geluk. Maar veel redenen om ons gelukkig te voelen lijken er niet te zijn. Een heel klein organisme dat bestaat uit wat genetisch materiaal met een kapsel errond beheerst ons leven. Het virus uit de bekende coronafamilie is anders dan zijn broers en zussen. In het begin dachten velen – ook experts – dat het wel niet zo’n vaart zou lopen met sars-cov-2 (de officiële naam van het beestje). De eerste signalen wezen op een virus dat merkelijk minder dodelijk was dan het fameuze sars-virus van het begin van deze eeuw maar wel wat meer besmettelijk. Een flink uit de kluiten gewassen griepvirus hoorde je ook wel eens.
Dat griepvirus is trouwens ook geen doetje: alleen al in ons land is het elk jaar goed voor honderdduizenden zieken en honderden doden. Maar daar hebben we mee leren leven. Nu is het anders: dit nieuwe coronavirus is een zeer gevaarlijke en vooral ook onvoorspelbare klant. De maatregelen die steeds meer landen treffen zijn dus echt nodig. Een Zwitsers-Zweeds team schat dat – omgerekend naar ons land – er wel eens 1 miljoen gevallen hadden kunnen zijn en tienduizenden doden wanneer men niets zou ondernemen. Enkel draconische maatregelen kunnen zo’n doemscenario vermijden.
Binnen de beperkingen van noodgedwongen thuis zitten zijn de mogelijkheden oneindig
Maar hier zitten we nu. In ons kot. En het gaat nog even duren, want wellicht zullen we het traject volgen dat andere landen, waar de besmetting eerder begon, ons in zijn vooraf gegaan.
En of dit een impact zal hebben op ons geluk! Als men kijkt naar de basisvoorwaarden voor een gelukkig bestaan dan komt vaak een veilige financiële situatie als eerste naar voor: genoeg middelen voor een degelijk dak boven ons hoofd, om eten en drinken te kopen, en ons te kunnen kleden en verzorgen. Voor 400.000 mensen werd al economische werkloosheid aangevraagd, en dat is nog maar het begin. Het netwerk tegen armoede wijst er ook op dat tijdens deze crisis mensen in armoede nog meer risico lopen om in sociaal isolement te verzeilen en essentiële hulp mis te lopen. Verschillende economen doen al concrete voorstellen uit de doeken om de financiële ontwrichting tegen te gaan. Hopelijk wordt naar hen geluisterd.
Los van de financiële gevolgen is er ook de onzekerheid over het verloop van de ziekte en de crisis. ‘Hoe lang gaat het duren?’ ‘Wat mag ik wel en wat mag ik niet?’ ‘Tot wanneer blijven de maatregelen van kracht?’ Bij de minste kuch of niesbui bekruipt velen ook de angst het zelf te pakken te hebben. Onzekerheid maakt ongelukkig. Een belangrijk wapen ertegen is informatie, en cruciale rol is daartoe weggelegd voor het beleid en experts. Door de mensen te tonen wat ze kunnen verwachten, en met de bevolking transparante cijfers van best en worst case scenario’s te delen brengt men soelaas. Hoop geven helpt steevast ook. Wanneer bijvoorbeeld een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift gewag maakt van een geneesmiddel dat doeltreffend lijkt te zijn tegen de verwikkelingen van het virus is het belangrijk dit mee te delen aan de bevolking, via de officiële kanalen en de media. Hoop doet leven.
En dan zijn er natuurlijk onze sociale relaties. Hoe gaan we om met elkaar en met onszelf in deze tijden? We zien veel initiatieven van solidariteit die zich ontpoppen, en dat kan men alleen maar aanmoedigen. Maar er zijn ook uitgesproken risico’s. Sommigen leven meer dan ooit in eenzaamheid en anderen leven meer dan ooit op mekaars lip. En dat leidt tot extra spanningen en negatieve emoties, soms ook tot verbaal en ander geweld. Hier kunnen we zelf veel doen door eerst en vooral onze geest tot rust te laten komen. Gun mekaar en jezelf eens een rustpauze. Dat kan door die smartphone even te verwijderen, je enkele minuten te concentreren op je ademhaling, naar rustige muziek te luisteren, of echt eens meditatie uit te proberen. En het kan zeker geen kwaad om aan zelfreflectie te doen. Uitspraken zoals: ‘de wereld is om zeep’ of ‘dit komt nooit goed’ zijn contraproductief voor je mentale gezondheid, en voor een niemendal discuteren al evenzeer. Steek je energie beter in het geven van warmte en vriendschap aan elkaar, ook al is het via digitale weg. Virtueel verhalen vertellen aan de open haard stimuleert de verbondenheid, en nog wel zonder pollutie. Blijven bewegen, ieder naar eigen vermogen, is ook essentieel voor lichaam en geest.
Dit is geen volledige #lockdown van het land. Het is eerder een #lookup
Tenslotte kan men de tijd die men heeft ook meer besteden aan zinvolle dingen. De gezondheidswerkers en de mensen die ons voorzien van voeding en andere levensmiddelen doen dit nu nog meer dan ooit, en ze verdienen het grootste respect. Maar zij die noodgedwongen thuis zitten, kunnen de tijd gebruiken om zich nuttig maken voor anderen (wat vaker iemand die alleen is via de e-wegen contacteren, een boodschap doen voor een ander, een actie op touw zetten) en om zichzelf te ontplooien (een taal leren, creatieve dingen doen,…). Binnen de beperkingen zijn de mogelijkheden oneindig!
Dit is geen volledige #lockdown van het land. Het is eerder een #lookup, en dan nog in de twee mogelijke betekenissen van het woord. We kijken naar boven en vooruit, en we gaan op zoek naar wat we kunnen voor anderen en voor onszelf. Op zoek naar de essentie van geluk. En wie weet naar een nieuwe en betere samenleving.
Lieven Annemans is hoogleraar in de gezondheids- en welzijnseconomie en titularis van de NN-Ugent Leerstoel omtrent geluk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier