In september overlijdt Mahsa Amini (22) na een brutale arrestatie door de Iraanse zedenpolitie. Haar dood leidt heel oktober tot enorme protesten tegen de repressie van het Iraanse regime.
Mashid Mohadjerin is een Belgisch-Iraanse kunstenares. Ze volgt de situatie in Iran op de voet.
“Ik was negen jaar toen ik in 1985 met mijn ouders naar België kwam, op de vlucht voor de onderdrukking van het islamitische regime dat de macht greep in 1979. Vanzelfsprekend volg ik de situatie in Iran, onder andere via vrienden en collega’s die er wonen. Een verrassing zijn de protesten voor mij niet. De dood van Mahsa Amini is de aanleiding van deze rellen, maar de onvrede sluimert al lang. De situatie stond op ontploffen, door de harde sancties, maar ook door de devaluatie van de Iraanse munt, het feit dat eten onbetaalbaar wordt voor velen, de schaarsheid van medicatie terwijl er wel onderdelen voor wapens geleverd worden… Alles is meer met elkaar verbonden dan we denken.
Het zijn spannende tijden. Er staat heel veel op het spel. Voor het dagelijkse leven in Iran, maar vooral voor de jongeren die elke dag op straat komen om te protesteren en die hun leven riskeren. Ik hoop dat er dit keer echt iets van verandering uit voortkomt. Veel vrouwen lopen nu al zonder sluier rond in de straten van uptown Teheran, maar daar mag het niet bij blijven.
Zoals veel vrienden en kennissen voel ik me hulpeloos. Ik zit hier, vanuit mijn geprivilegieerde positie, toe te kijken. Dat je nu alles wat daar gaande is bijna live kunt volgen via sociale media, maakt dat je als Iraniër in België nóg meer die betrokkenheid voelt. Maar het maakt ook dat je op je eigen manier kunt bijdragen aan het protest. Kunst is voor mij een middel om verhalen te vertellen en te bewaren, om aan de rest van de wereld en voor de geschiedenis te tonen: dit is wat daar nu gaande is. De luxe die wij hier hebben is dat we ons vrij kunnen uiten zonder dat dat gevolgen heeft: ik riskeer mijn leven niet met mijn kunst, dus kan ik deze taak – de boodschap verspreiden – risicoloos op mij nemen.
In 2016 ben ik voor het eerst terug naar Iran gegaan. Op basis van die reis en reizen die daarop volgden maakte ik Freedom Is Not Free, een boek over mijn zoektocht naar mijn familie en naar mijn herinneringen aan Iran. Het is tegelijk ook een portret van een generatie – mijn generatie – die geboren werd onder de Islamitische Republiek. Het is een hele generatie die nooit iets anders heeft gekend dan leven in angst en onderdrukking.
Het dagelijkse leven in een revolutie vind ik interessant: hoe mensen elke dag opnieuw, ook al zijn ze gewond geraakt, opstaan, zich aankleden, lippenstift aanbrengen en weer de straat opgaan. Hoe ze elkaar aanmoedigen en hoe ze zich warmen aan het vuur van verbondenheid dat daardoor ontstaat. Dat zie je nu ook, zowel in Iran, als hier tussen Iraniërs en gelijkgezinden. Weinig mensen beseffen dat, want je ziet op televisie alleen de beelden van een kwade menigte, maar daar is zoveel warmte en verbondenheid.
Misschien kan het ook een inspiratie zijn voor ons hier, in onze veilige cocon: zoveel dingen zijn het waard om voor op straat te komen, maar we ondernemen niets. De geest van opkomen voor datgene waar je in gelooft, dat zou ik hier ook wat meer willen zien.”
