De Belgisch-Marokkaanse Fatima Llouh (36) is communicatiestrateeg bij het Antwerpse reclamebureau LDV United en auteur van Ongegeneerd onszelf. In dat boek onderzoekt ze bij zichzelf en twintig andere vrouwen hoe ze fierder kunnen zijn op hun vrouwelijke kracht, ongeacht de kwetsuren die ze meedragen.
“Elke dag zon maakt woestijn. Wie het nooit lastig heeft, kan niet groeien. Het is zo’n prachtig Arabisch gezegde dat ik het direct in mijn gsm opsloeg, in dit geval omdat het perfect past bij mijn opvoeding. Ik kwam niets tekort, maar net daarom had ik het gevoel dat ik niet mocht klagen. Al schrijvend besefte ik hoe weinig ruimte dat liet voor de verwerking van traumatische ervaringen.
De meest bepalende had ik op mijn zevende, toen we van ons dorp in het Rifgebergte naar Hove verhuisden. Ik voelde me ontworteld en weggerukt uit de warme schoot van mijn grootouders. De tweede was de confrontatie met mijn anders-zijn toen de schooldirecteur zei dat ik beter geen Latijn koos, zoals ik wilde, maar naailessen ging volgen. ‘Meisjes zoals jij moeten toch op hun achttiende trouwen’, zei hij. Dat deed ik inderdaad, maar wel met iemand van wie ik dacht dat hij mijn vrijheid zou garanderen, iemand die mij de wereld zou laten ontdekken. Ik kreeg mijn vergissing snel door. Ook mijn tweede huwelijk liep spaak, tien jaar en twee kinderen later.
Door mama te worden, kwamen de vragen: wie was ik eigenlijk? Hoe kon ik geëmancipeerd én de goede Marokkaanse (schoon)dochter zijn? Ik verwachtte ook dat mijn man mijn grote honger naar hechting zou stillen, maar zag niet welke rugzak hij zelf meesleurde. Zonder zielig te willen doen: ik heb véél geweend in dat huwelijk.
Ik geloofde altijd zo hard dat falen geen optie was, dat het misschien toxisch positief werd.
Eigenlijk had ik in die tien jaar al gerouwd om wat ik nooit zou krijgen, dus toen mijn man vorige herfst vertrok, voelde het alsof voor mij alles eindelijk kon beginnen. Daarom herkende ik me zo in de uitspraak waarmee mijn zoon onlangs van school thuiskwam. ‘Mama,’ zei hij, ‘als het leven je laat struikelen, maak dan een salto.’ Dat is zo waar: het leven is een rollercoaster, maar je kunt er een eigenzinnige, zelfs plezierige draai aan geven. Als ik nu stress heb, zegt mijn zoon: ‘Mama, denk aan je salto, hè.’ Hij is echt nog een kind, bijvoorbeeld in zijn mopjes, en toch heeft hij al iets wijs en ruimhartigs. Daardoor kon ik hem uitleggen dat zijn ‘gouden raad’ ook een gevaar inhoudt: als je over al je valkuilen heen buitelt, stop je ze in de doofpot. ‘Je mag ook pijn voelen als je valt’, zei ik hem.
Voor mij was dát de eyeopener: ik geloofde altijd zo hard dat falen geen optie was, dat het misschien toxisch positief werd. Door altijd voor ons te blijven vechten, verstikte ik mijn ex-man wellicht een beetje. Ja, ik heb nog veel te verwerken. (glimlacht)
Gelukkig krijg ik hulp van mijn fantastische coach Marijke Yserbijt. Ik doe nu meer aan zelfzorg, vooral door alleen thuis te zitten. Dat was voor mij de tofste salto: samen met mijn kinderen meubelen gaan shoppen en dit warme nest inrichten. Ook de vrouwen die ik voor mijn boek interviewde, hebben salto’s gemaakt. Klein of groot: ze zijn allemaal belangrijk, want voor jezelf opkomen is nog vaak taboe. Uit schaamte of uit angst om ondankbaar genoemd te worden, zoals mij overkwam. Terwijl die omgeving ook klaarstaat om je op te vangen, heb ik gemerkt. In die zin zijn mijn vriendinnen de springveren waardoor ik mijn salto’s kón maken. En waardoor ik dat in de toekomst zal blijven kunnen!”
Hanan Challouki schreef ‘Imposter moeder’: ‘Ik liet me lang tegenhouden door het cliché dat het moederschap en een carrière niet te combineren zijn‘
Journalist Katrin Swartenbroux: ‘Ik liet het woord naïef tatoeëren, als reminder dat ik moet blijven geloven in het goede van de mens’
